Τίμοθι Γκάιτνερ: Ούτε θεός ούτε διάβολος
Μέσα από το «Τεστ Αντοχής» ο Αμερικανός πρώην ΥΠΟΙΚ απαντά σε όσους θέλουν να τον δαιμονοποιήσουν για τα λάθη του στους χειρισμούς της οικονομικής κρίσης.
του Άλαν Σλόαν
Αν νομίζετε ότι οι άνθρωποι στα ανώτερα κλιμάκια της οικονομίας και της κυβέρνησης είναι παντογνώστες και παντοδύναμοι, πρέπει να διαβάσετε το νέο βιβλίο του Τίμοθι Γκάιτνερ, Τεστ Αντοχής. Θα διαπιστώσετε ότι ο ίδιος όσο και οι άλλοι αξιωματούχοι υψηλού επιπέδου που συναναστρέφεται, είναι έξυπνοι και εργατικοί, αλλά σαφώς θνητοί. Κάνουν το καλύτερο που μπορούν, αλλά τα θαλασσώνουν αρκετές φορές…
Το βιβλίο, όπως και ο ίδιος Γκάιτνερ (τουλάχιστον στις σχέσεις του με μένα) είναι αφοπλιστικό, προσγειωμένο, πνευματώδες, και μετριόφρον. Στην πραγματικότητα, το Τεστ Αντοχής θα μπορούσε να ονομαστεί επί το ορθότερο «Πήλινα Πόδια». Όπως λέμε, «Ακόμα και οι θεοί έχουν πήλινα πόδια». Δεν είναι σε καμία περίπτωση τέλειοι.
Ο Γκάιτνερ ήταν επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης για πέντε χρόνια πριν θητεύσει για τέσσερα χρόνια ως υπουργός Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών. Πολλή εξουσία, σωστά; Εκείνος θυμάται, ωστόσο, κάποιες λιγότερο ιδανικές στιγμές όταν προσπάθησε να αποτρέψει την οικονομική καταστροφή του 2008:
Υπέφερα από μια άσχημη περίπτωση αλλεργίας, έτσι δούλευα για εβδομάδες με τα πόδια μου παστωμένα σε λοσιόν Calamine και τυλιγμένα σε γάζα. Σε μια στιγμή περπάτησα από το γραφείο μου σε μια αίθουσα συνεδριάσεων ενώ κρεμότανε μια γάζα με λοσιόν από το πόδι μου». Να με ακολουθεί μια γάζα και όχι δόξα, τι ξεκαρδιστική εικόνα.
Υπάρχουν επανειλημμένες περιγραφές για το πώς ο Γκάιτνερ θύμωνε και απογοήτευε τη σύζυγό του, Κάρολ, όταν ερχόταν στο σπίτι αργά, απασχολημένος με την εργασία του, απών από σημαντικά οικογενειακά γεγονότα, και επανειλημμένα να ξεσπιτώνει την οικογένεια του λόγω της εργασίας του. Αυτές είναι πραγματικές ανθρώπινες καταστάσεις, δεν είναι ο φανταστικός κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι σαν τον Γκάιτνερ γενικά απεικονίζονται είτε ως θεοί -αν εγκρίνουμε αυτό που κάνουν- είτε ως διάβολοι – αν δεν το εγκρίνουμε.
Μου άρεσε το γεγονός ότι στα περιεχόμενα του βιβλίου υπάρχουν περισσότερες αναφορές στην Κάρολ Γκάιτνερ (31) από ότι στον Μπεν Μπερνάνκι (29). Κατ’ εμέ αυτό είναι ένα σημάδι ότι ο Γκάιτνερ ανησυχεί πάρα πολύ για τα σωστά πράγματα: τη σύζυγο και τα παιδιά του. (Εντάξει, υπάρχουν 37 αναφορές για τον Λάρι Σάμερς, πρώην αφεντικό και μέντορά του Γκάιτνερ, αργότερα αντίπαλο και ανταγωνιστή του. Αλλά κανείς δεν είναι τέλειος.)
Οι περισσότερες αναφορές – 42 – είναι για την κατάρρευση της «Lehman Brothers». Και δικαίως. Επειδή η πτώχευση της Lehman, το Σεπτέμβριο του 2008, πυροδότησε μια σειρά από γεγονότα που ανέτρεψαν σχεδόν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και ανάγκασαν σε μαζική παρέμβαση την κυβέρνηση και τις κεντρικές τράπεζες.
Γιατί αφέθηκε η Lehman να καταρρεύσει;
Αυτή είναι η εκδοχή του Γκάιτνερ:
Ήμασταν αδύναμοι, όχι ατρόμητοι. Είχαμε δοκιμάσει αλλά δεν καταφέραμε να αποτρέψουμε μια καταστροφική προεπιλογή. Αυτό δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητό, εν μέρει επειδή ο Χανκ [Πόλσον, τότε Γραμματέας του Υπουργείου Οικονομικών] και ο Μπεν [Μπερνάνκι], ο οποίος είχε την άχαρη δουλειά του να εξηγεί τις ενέργειές μας, αποφάσισαν να μην παραδεχτούν την ήττα δημοσίως. Νόμιζαν ότι τη στιγμή που θα ομολογούσαν ότι δεν έχουν τη δύναμη να σώσουν τη Lehman θα προκαλούσαν πανικό, και μπορεί να έχουν δίκιο.
Συγκρίνετε αυτό με την εκδοχή του Νηλ Έργουιν το 2013 στο βιβλίο του, Οι Αλχημιστές. Ο Έργουιν, που τότε εργαζόταν στην Washington Post, σήμερα στη New York Times, έγραφε ότι η Fed παραπλάνησε σκόπιμα τους ανθρώπους.
Είμαι ένας από τους δημοσιογράφους που πήραν το μήνυμα από τη Fed – ανεπίσημα, φυσικά. Έτσι, αν και τρέφω σεβασμό για τον Γκάιτνερ, τρέφω λιγότερη συμπάθεια για τη δικαιολογία του «δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητό». Εκτός αυτού, είναι άκομψο να φορτώνει όλες τις ευθύνες στον Μπερνάνκι και τον Πόλσον.
Τώρα, όμως, θα σπεύσω να υπερασπιστώ τον Γκάιτνερ. Έχει επιπληχτεί όταν έγραψε ότι οι Αμερικανοί φορολογούμενοι έχουν βγάλει χρήματα από τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ότι δεν έχασαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο Γκάιτνερ αποτιμά το κέρδος στα 166 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του έτους 2013.
Μπορώ να τον καταλάβω. Το 2011, μαζί με την τότε συνάδελφό μου Ντόρις Μπερκ γράψαμε ότι οι φορολογούμενοι θα ωφεληθούν από το πακέτο διάσωσης. Ακούσαμε πολλά παράπονα που το γράψαμε – αλλά αποδείχθηκε αλήθεια. Είμαι ευτυχής που το επισήμανε και ο Γκάιτνερ. Με τους υπολογισμούς μου, το κέρδος είναι πιθανώς περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ναι, ο Γκάιτνερ έχει πήλινα πόδια. Αλλά αναφέρει πολλές καλές στιγμές στο Τεστ Αντοχής – και οι υπολογισμοί του για τα οφέλη από το πρόγραμμα διάσωσης των αμερικανικών τραπεζών είναι μια από αυτές.
Διαβάστε ακόμη:
Αποκαλύψεις Γκάιτνερ: Ο Σόιμπλε μου παρουσίασε το σχέδιο Grexit
WSJ: Tο «Grexit» θα είχε επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία
«Σοκ» τύπου Lehman Brothers φοβούνταν οι ΗΠΑ για την Ελλάδα
Γκάιτνερ: Η ΕΕ μας ζήτησε να «ρίξουμε» τον Μπερλουσκόνι
Η πιο ισχυρή γυναίκα της παγκόσμιας οικονομίας δείχνει το δρόμο
