Το 2022 της ακρίβειας: Πόσο άλλαξαν το κόστος ζωής και οι τιμές βασικών καταναλωτικών αγαθών
Το ράλι τιμών σε τρόφιμα και βασικά είδη ήταν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του 2022 ενώ νέο κύμα ανατιμήσεων θα πρέπει να αναμένεται από το 2023 παρά τις προσπάθειες για συγκράτησή τους με μέτρα όπως το “καλάθι του νοικοκυριού“.
Το κόστος ζωής αυξάνεται και οι πολίτες περιορίζουν τις δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες πέραν των βασικών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ζήτηση στην αγορά. Το εκτιμώμενο μηνιαίο κόστος μιας τετραμελούς οικογένειας είναι 2.320,63 ευρώ χωρίς ενοίκιο σύμφωνα με την πλατφόρμα numbeo ενώ ένα άτομο υπολογίζεται ότι χρειάζεται 673,64 ευρώ το μήνα χωρίς ενοίκιο.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του μηνός Νοεμβρίου διαμορφώθηκε σε 8,5% έναντι αύξησης 4,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2021 με το 2020. Ο μέσος ΔΤΚ του δωδεκαμήνου Δεκεμβρίου 2021 – Νοεμβρίου 2022, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του δωδεκαμήνου Δεκεμβρίου 2020 – Νοεμβρίου 2021, παρουσίασε αύξηση 9,5% έναντι αύξησης 0,6% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του δωδεκαμήνου Δεκεμβρίου 2020 – Νοεμβρίου 2021 με το δωδεκάμηνο Δεκεμβρίου 2019 – Νοεμβρίου 2020.
Ο πληθωρισμός, όπως μετράται από το ρυθμό μεταβολής του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), σημείωσε σημαντική αύξηση στο ενδεκάμηνο του 2022, 9,5% κατά μέσο όρο, αντανακλώντας τις πολύ υψηλές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής. Την ίδια περίοδο, ο πυρήνας του πληθωρισμού αυξήθηκε σε 5,5% κατά μέσο όρο, καθώς το αυξημένο ενεργειακό και διατροφικό κόστος διαχέεται πλέον στις τιμές των υπηρεσιών και των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών. Αυτό άλλωστε επισημαίνει ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος στην Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής.
Έτσι, μπορεί ο ΔΤΚ να καταγράφει μια σχετική επιβράδυνση αλλά βασικά είδη διατροφής και καθημερινής ανάγκης παραμένουν στα ύψη. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι ψωμί και δημητριακά καταγράφουν αύξηση 18,7% σε ετήσια βάση, τα κρέατα εμφανίζουν αύξηση 16,7%, τα ψάρια 1,9% ενώ τα γαλακτοκομικά και αυγά έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις εμφανίζοντας ετήσια αύξηση της τάξης του 25,3%. Στο ίδιο μοτίβο και τα λάδια και λίπη, με αύξηση τιμών 20,4% ενώ στα φρούτα σημειώνονται αυξήσεις 3,7%, στα λαχανικά οι αυξήσεις ανέρχονται σε 12,6% και στη ζάχαρη, τις σοκολάτες, τα γλυκά και τα παγωτά σε 8,6%. Επίσης στον καφέ σημειώνεται αύξηση 1,9%, στο μεταλλικό νερό, τα αναψυκτικά και τους χυμούς φρούτων 8,9% και στα αλκοολούχα ποτά 7,1%. Τα είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού είναι αυξημένα 16,7%. Διψήφια είναι η μεταβολή τιμών στην ένδυση (10,9%) ενώ εκεί που εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ενέργεια. Στο φυσικό αέριο οι τιμές σε 12μηνη βάση, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, είναι αυξημένες κατά 27,8%, το πετρέλαιο θέρμανσης είναι αυξημένο κατά 11,6%, τα στερεά καύσιμα κατά 23,2% και τα καύσιμα και λιπαντικά κατά 17,6%.
Μεγάλες αυξήσεις καταγράφονται επίσης στη μεταφορά επιβατών με ταξί (32,9%), στη μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (42,3%) και με πλοίο (26,7%).
Καθως όμως τα κόστη παραγωγής και πρώτων υλών παραμένουν υψηλά δεν θα πρέπει να αναμένεται ύφεση στη διαταραχή που έχει προκληθεί με τις ανατιμήσεις. Ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία που ανακοινώθηκε τέλη Νοεμβρίου έδειξε αύξηση 35,4% τον Οκτώβριο ενώ στα δεδομένα θα πρέπει να προστεθεί και η ανεπάρκεια των εσόδων των νοικοκυριών από μισθούς και συντάξεις. Το ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) μιλά για μείωση των πραγματικών μισθών, για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα λόγω της σοβαρής πληθωριστικής κρίσης σε συνδυασμό με την παγκόσμια επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης ενώ ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος σημειώνει ότι ο πληθωρισμός έχει σημαντικές αναδιανεμητικές επιδράσεις, πλήττοντας περισσότερο τα χαμηλά εισοδήματα που έχουν υψηλότερη ροπή προς κατανάλωση, με αποτέλεσμα τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης να πρέπει να είναι προσωρινά και να στοχεύουν στους πλέον ευάλωτους, ώστε να περιορίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις του πληθωρισμού στην κατανάλωση από αυτές τις εισοδηματικές ομάδες.
Ο πληθωρισμός, βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, προβλέπεται να διαμορφωθεί σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο το 2022, στο 9,4%, κυρίως λόγω της ανοδικής πορείας των τιμών των ενεργειακών αγαθών, αλλά και των ανατιμήσεων στα είδη διατροφής. Εκτιμάται ότι σταδιακά θα αποκλιμακωθεί το 2023 και περαιτέρω το 2024, σε 5,8% και 3,6% αντιστοίχως (ΤτΕ), κυρίως λόγω της αναμενόμενης κάμψης των τιμών της ενέργειας και της αρνητικής επίδρασης της βάσης σύγκρισης. Ο πληθωρισμός χωρίς τις τιμές των ειδών διατροφής και της ενέργειας προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 4,6% το 2022 και εκτιμάται ότι θα παραμείνει εξίσου υψηλός και το 2023, λόγω της ενσωμάτωσης έντονων πληθωριστικών πιέσεων από τις συνιστώσες των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών και των υπηρεσιών.
