«Tο επενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα παραμένει ασταθές»

Συνέντευξη στην Μαρία Ακριβού

Είναι κοινωνικός, ιδιαίτερα αγαπητός από τον χώρο του επιχειρείν ενώ έχει χαρακτηριστεί από τα ελληνικά ΜΜΕ, όχι άδικα, ως φιλέλληνας που προωθεί τον ελληνικό τουρισμό στο εξωτερικό. Σκοπεύει δε να ολοκληρώσει σύντομα τη διδακτορική διατριβή για τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, αλλά και να γράψει ένα βιβλίο αφιερωμένο στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία. Ο λόγος για τον Βρετανό Πρέσβη, John Kittmer, τον άνθρωπο «κλειδί» για τις  διμερείς εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας- Βρετανίας, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του, η οποία ολοκληρώνεται σε δύο χρόνια, έχει επιτελέσει ένα σημαντικό έργο.

Σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο Fortunegreece.com, ο κ. Kittmer ανοίγει τα χαρτιά του αναφορικά με τις επόμενες κινήσεις της Βρετανικής Πρεσβείας στη χώρα μας, μετά την πρόσφατη αλλαγή πολιτικού καθεστώτος, σχολιάζει τη στάση της Βρετανίας απέναντι στις πολιτικές που υιοθετεί η Ευρωζώνη, ενώ εστιάζει στη νέα γενιά Ελλήνων επιχειρηματιών που αναδύονται μέσα στην κρίση και χρήζουν υποστήριξης στα πρώτα τους βήματα. Ο ίδιος στηρίζει έμπρακτα τον θεσμό των European Business Awards και  κάνει λόγο για μια «νέα επιχειρηματικότητα», βασιζόμενη σε νεοφυείς επιχειρήσεις που διακατέχονται από μια διαφορετική αίσθηση του επιχειρείν και από μια δυναμική που τους επιτρέπει να επιτυγχάνουν διακρίσεις στο εξωτερικό.

Βάσει στοιχείων το 2014 οι βρετανικές εξαγωγές στην Ελλάδα ήταν αξίας 2,9 δισ. στερλινών, γεγονός που υπογραμμίζει τους στενούς εμπορικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, με κλάδους όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός, η εκπαίδευση, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η αυτοκινητοβιομηχανία και η φαρμακοβιομηχανία  να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Κύριε Kittmer, είστε από τους λίγους Πρέσβεις που επιδιώκουν άμεση σχέση με το χώρο του επιχειρείν. Ποια η αίσθηση που έχετε αποκομίσει από τις επισκέψεις που πραγματοποιείτε κατά καιρούς σε ελληνικές επιχειρήσεις; Υπάρχει δυναμική ή η κρίση επέφερε «ισοπεδωτικά» αποτελέσματα;

Δεν χρειάζεται να πει ο Βρετανός Πρέσβης στους αναγνώστες σας πόσο επλήγησαν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα λόγω της κρίσης.  Εκατοντάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις απλώς δεν κατάφεραν να περάσουν τον κάβο αλλά ακόμα και εύρωστες επιχειρήσεις προχώρησαν σε περικοπές και αλλαγές των σχεδίων τους για επενδύσεις υπό το βάρος της κρίσης αλλά της αβεβαιότητας που τη συνόδευε. To πνεύμα της επιχειρηματικότητας όμως παρέμεινε ακμαίο με σημαντικούς, κυρίως νέους, Έλληνες να επιβεβαιώνουν την θεωρία ότι η κρίση μπορεί και να κρύβει ευκαιρίες.

Η εμπειρία μου από τις επισκέψεις μου αλλά και τις επαφές μου με γεμίζει αισιοδοξία, τουλάχιστον όσον αφορά αυτό που θα μπορούσαμε να το λέμε «το πνεύμα της επιχειρηματικότητας». Υπάρχουν πολλές καλές ιδέες, υπάρχει διάθεση για ανάπτυξη και εξωστρέφεια, για συνεργασίες εντός και εκτός συνόρων. Αλλά το κυριότερο, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι αρχίζει να διαμορφώνεται μια νέα, σύγχρονη αντίληψη για το επιχειρείν η οποία βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε παλαιότερες, νεότερες και νεοφυείς επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες διακρίνονται ήδη σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.  Φέτος για παράδειγμα, ούτε μία, ούτε δύο αλλά εξήντα ελληνικές επιχειρήσεις  διακρίθηκαν ως «Εθνικοί Πρωταθλητές» (National Champions) στα European Business Awards 2014-15, μια ευρωπαϊκή διοργάνωση που υποστηρίζει και η Βρετανική Κυβέρνηση.  Είναι σημάδι μιας πραγματικής δυναμικής.

Πώς βλέπετε το επενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα; Η παρουσία βρετανικών επιχειρήσεων στην εν λόγω αγορά θεωρείτε ότι είναι ικανοποιητική;

Παρ’ όλες τις δυσκολίες των πρόσφατων χρόνων και την συρρίκνωση της ελληνικής αγοράς, οι βρετανικές επιχειρήσεις διατηρούν μια ενεργή και δυναμική παρουσία εδώ. Πάρτε για παράδειγμα τις Dixons-Κωτσόβολος, Vodaphone, HSBC, GSK, Astra-Zeneca, BP, Unilever, καθώς και τις δικηγορικές εταιρείες που εξυπηρετούν τις ανάγκες της ελληνικής ναυτιλίας. Υπάρχουν επίσης σημαντικές συνεργασίες στους κλάδους της πληροφορικής/τηλεπικοινωνίας (π.χ. BT / Space Hellas) και των υδρογονανθράκων (π.χ. Trajan / Energean).

Την ίδια στιγμή, το επενδυτικό κλίμα μέσα στην Ελλάδα παραμένει ασταθές – πραγματικά, η αβεβαιότητα που σχετιζόταν με τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές κατέστησαν τις επενδυτικές προοπτικές αρκετά δυσοίωνες.

Βεβαίως, η χώρα έχει πλέον μια καινούργια κυβέρνηση και όλοι αναμένουμε την προσέγγισή της σε θέματα που συμβάλλουν στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, π.χ. μέσω σταθεροποίησης του φορολογικού συστήματος και του ρυθμιστικού πλαισίου, μιας δέσμευσης στη συνέχεια της διαδικασίας ιδιωτικοποιήσεων, απλοποίησης του συστήματος αδειοδότησης κτλ.

Σε ποιους τομείς πέφτει το βάρος σε ότι αφορά τις διμερείς εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών;

Η ναυτιλία, ο τουρισμός, η εκπαίδευση, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η αυτοκινητοβιομηχανία, η φαρμακοβιομηχανία ήταν και εξακολουθούν να είναι οι σημαντικότεροι τομείς των διμερών εμπορικών σχέσεών μας. Παρά το δύσκολο κλίμα της κρίσης, η Ελλάδα παραμένει μια σημαντική αγορά για τα Βρετανικά προϊόντα.  Το 2014 οι βρετανικές εξαγωγές στην Ελλάδα ήταν αξίας 2,9 δισ. στερλινών (1,5 δισ. σε εξαγωγές προϊόντων και 1,3 δισ. σε εξαγωγές υπηρεσιών).  Αντίστοιχα, οι Ελληνικές εξαγωγές προς τη Βρετανία ήταν αξίας 2,6 δισ. στερλινών.

Με μεγάλη χαρά είδαμε φέτος μια αύξηση των Βρετανικών εξαγωγών προς την Ελλάδα, ένα ενθαρρυντικό πρώτο σημάδι της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και της επιστροφής της αυτοπεποίθησης στην ελληνική αγορά. Και θέλουμε να δούμε τις εμπορικές μας σχέσεις να ενισχύονται περαιτέρω. Εμείς οι Βρετανοί είμαστε λαός που άνθισε μέσα από το εμπόριο και ξέρουμε πόσο σημαντικό είναι για την οικονομική ανάπτυξη, την δημιουργία θέσεων εργασίας και την ευημερία όλων των συμπολιτών μας.  Γι’ αυτό και στηρίζουμε σθεναρά και σταθερά το ελεύθερο εμπόριο τόσο σε διμερές όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Μολονότι προέρχεστε από μια χώρα που σθεναρά αντιστέκεται στο ευρώ και τις πολιτικές του, εντούτοις  δραστηριοποιείστε σε μια χώρα που αποτελεί αναμφίβολα το κέντρο των οικονομικό-πολιτικών εξελίξεων. Πόσο εύκολο είναι να διατηρήσει κανείς τις ισορροπίες σε αυτή την περίπτωση;

Όντως, δεν συμμετέχουμε στην Ευρωζώνη, διότι κρίναμε αρχικά -και εξακολουθούμε να είμαστε της ίδιας άποψης- ότι η Βρετανική οικονομία εξυπηρετείται καλύτερα από τη διατήρηση του εθνικού μας νομίσματος. Όμως θέλουμε μια Ευρωζώνη πετυχημένη και ισχυρή.  Αναλογιστείτε ότι περίπου 50% των εξαγωγών μας είναι προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οκτώ από τις δέκα κορυφαίες αγορές για τους Βρετανούς εξαγωγείς το 2013 ήταν κράτη-μέλη της ΕΕ. Περισσότερες από 50.000 θέσεις εργασίας το 2013 στηρίζονται σε επενδύσεις στη Βρετανία.  Άρα οι εξελίξεις μάς αφορούσαν και μάς αφορούν άμεσα και υποστηρίζουμε τις προσπάθειες της Ευρωζώνης να ενισχύσει την αρχιτεκτονική του ενιαίου νομίσματος, εφόσον αυτό δεν γίνεται εις βάρος της ενιαίας αγοράς.

Έχετε χαρακτηριστεί από τα ελληνικά ΜΜΕ ως «Φιλέλληνας» που προωθεί τον ελληνικό τουρισμό, παρόλο που αρκετές φορές στο παρελθόν τα αγγλικά μέσα παρουσίαζαν μια αρνητική εικόνα της χώρας. Εάν είχατε τη δυνατότητα, θα ανανεώνατε τη θητεία σας στην Ελλάδα;

Ειλικρινά, δεν ξέρω αν προωθώ τον ελληνικό τουρισμό (το ελληνικό τουριστικό προϊόν μιλάει μόνο του), αλλά γενικά δεν μπορώ παρά να εκφράζω και να δείχνω σε όλους την αγάπη μου και τον ενθουσιασμό μου για την Ελλάδα, σε όλες της τις διαφορετικές διαστάσεις. Πραγματικά, είμαι Βρετανός πατριώτης, αλλά αν τα ΜΜΕ με χαρακτηρίζουν «Φιλέλληνα», χαίρομαι. Φέρω τον τίτλο με υπερηφάνεια. Αυτονόητο είναι ότι, αν επιτρεπόταν, θα επαναλάμβανα τη θητεία μου εδώ, χωρίς δισταγμό.  Αλλά, δυστυχώς, στη βρετανική διπλωματική υπηρεσία, κανένας πρέσβης δεν διορίζεται ποτέ δεύτερη φορά στην ίδια χώρα. Βεβαίως, όταν τελειώσει η θητεία μου (σε δυο χρόνια), δεν θα κοπούν οι δεσμοί μου με την Ελλάδα. Πρέπει να ολοκληρώσω τη διδακτορική διατριβή για τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, και θέλω να γράψω κάτι για τη χώρα, με την οποία είμαι παθιασμένος εδώ και 30 χρόνια. Η Ελλάδα μου είναι, και θα παραμένει για πάντα, πάρα πολύ σημαντική.

Πρόσφατα ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε πως το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα ενδέχεται να εντείνει την οικονομική αβεβαιότητα στην Ευρώπη. Ποια η δική σας θέση; Πιστεύετε ότι η νέα κυβέρνηση ίσως επηρεάσει τη σχέση των δύο χωρών;

Ο Βρετανός Πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε ένα ενδεχόμενο που φάνηκε να συμμερίζονται πολλοί συνάδελφοί του στην Ευρώπη.  Ένα μήνα μετά τις εκλογές, βλέπουμε την εξέλιξη μιας διαδικασίας  κατά την οποία η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να διαπραγματεύεται με τους Ευρωπαίους της εταίρους σχετικά με την ολοκλήρωση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και την συνεχιζόμενη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τους διεθνείς θεσμούς. Η συζήτηση προχωράει, αλλά η συναίνεση μέσα στην Ευρωζώνη φαίνεται ότι είναι εύθραυστη. Στη Βρετανία και στην πρεσβεία αυτή, παρακολουθούμε αυτές τις σημαντικές εξελίξεις με μεγάλο ενδιαφέρον. Μας αφορούν όλους. Είμαι βέβαιος ότι η σχέση των δυο χωρών μας είναι «σε καλή φόρμα», πολιτικά κι όχι μόνο. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός, κ. Κάμερον, συναντήθηκε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, στο περιθώριο της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Φεβρουάριο. Ο Βρετανός Υπουργός Οικονομικών φιλοξένησε τον Έλληνα ομόλογό του στο Λονδίνο. Προσφέραμε τεχνική συνεργασία σε ό,τι αφορά τις κοινές μας προσπάθειες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Όπως όλοι οι συνάδελφοί μου στην Αθήνα, άρχισα να συναντιέμαι με τους νέους υπουργούς στη νέα κυβέρνηση και εξερευνώ την δυνατότητα συνεχούς συνεργασίας σε διαφορετικούς κλάδους. Άσχετα από την πολιτική σύνθεση των κυβερνήσεών μας, το γεγονός παραμένει ότι στην Ευρώπη όλοι μας αντιμετωπίζουμε παρόμοια προβλήματα. Οι πρώτες μου συναντήσεις με κάνουν αρκετά αισιόδοξο για την κατεύθυνση της αμοιβαίας μας σχέσεως και συνεργασίας.

Ποιες οι προτεραιότητες της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα για το 2015;

Οι δραστηριότητές μας στης Πρεσβεία αφορούν τρεις προτεραιότητες:

Πρώτον, η ενίσχυση της βρετανικής και ευρωπαϊκής ασφάλειας – μέσω της συνεργασίας σε θέματα άμυνας, καταπολέμησης της εγκληματικότητας, αντιτρομοκρατίας, και αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης. Ένα πρακτικό παράδειγμα αυτής της συνεργασίας είναι η χρηματοδότηση προγράμματος εθελούσιου επαναπατρισμού μεταναστών που υλοποιεί ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.

Δεύτερον, η ενίσχυση των διμερών εμπορικών και επιχειρηματικών σχέσεων και μέσω αυτών η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και στις δυο χώρες. Στον τομέα της ενέργειας, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, της ναυτιλίας, για να αναφέρω μόνο μερικά παραδείγματα, το Εμπορικό μας Τμήμα εργάζεται αποτελεσματικά με συνεργάτες στην Ελλάδα και τη Βρετανία.

Τρίτον, η παροχή βοήθειας, όπου χρειάζεται και είναι δυνατό, στο μεγάλο αριθμό Βρετανών τουριστών που ταξιδεύουν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, και στους Βρετανούς που διαμένουν στην Ελλάδα. Περίπου δύο εκατομμύρια Βρετανοί πολίτες επιλέγουν την Ελλάδα για τις διακοπές τους κάθε καλοκαίρι. Εργαζόμαστε στενά και εντατικά με την Ελληνική Κυβέρνηση, τις τοπικές αρχές και άλλους φορείς καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου ώστε να διασφαλίσουμε ξένοιαστες διακοπές χωρίς προβλήματα και για τους Βρετανούς ταξιδιώτες και για τις κοινότητες που τους φιλοξενούν.