Το ευρωπαϊκό «όχημα» των πολλών ταχυτήτων

Οι ηγέτες των «τεσσάρων» της Ευρώπης, Γαλλίας, Γερμανίας,  Ισπανίας και  Ιταλίας, τάχθηκαν ομόφωνα, υπέρ μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων που θα επέτρεπε σε ορισμένες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προοδεύσουν πιο γρήγορα από άλλες.

«Η ενότητα δεν σημαίνει ομοιομορφία» εξήγησε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, στις Βερσαλίες. Στην ίδια συνάντηση η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και οι πρωθυπουργοί της Ισπανίας και της Ιταλίας, Μαριάνο Ραχόι και Πάολο Τζεντιλόνι συμφώνησαν πάνω στην ιδέα που εδώ και πολλά χρόνια πλανάται πάνω από τις 28 σημαίες του Ευρωκοινοβουλίου, οι οποίες εντός των επόμενων εβδομάδων, ένεκα Brexit, αναμένεται να γίνουν 27.

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τάσσομαι υπέρ της ύπαρξης νέων μορφών συνεργασίας, υπέρ νέων σχεδίων, υπέρ αυτού που αποκαλούμε διαφοροποιημένες συνεργασίες», τόνισε ο απερχόμενος πρόεδρος της Γαλλίας στην κοινή ανακοίνωση που εξέδωσε πριν από το δείπνο εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο, συνέχισε, «ορισμένες χώρες»  θα μπορούσαν «να προχωρήσουν πιο γρήγορα και πιο μακριά σε τομείς όπως η άμυνα, η ευρωζώνη, μέσω της εμβάθυνσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, όπως είναι η φορολογική και κοινωνική εναρμόνιση, όπως είναι ο πολιτισμός ή η νεολαία».

«Ορισμένες χώρες θα μπορούσαν «να προχωρήσουν γρηγορότερα και ισχυρότερα χωρίς οι άλλες να αποκλείονται αλλά και χωρίς να μπορούν να αντιταχθούν», διευκρίνισε. «Δεν πρόκειται να σχεδιάσουμε εμείς οι τέσσερις πώς πρέπει να είναι η Ευρώπη, δεν είναι αυτός ο στόχος μας, αλλά είμαστε οι τέσσερις πιο σημαντικές χώρες και δικαιούμαστε να συζητήσουμε τι θέλουμε να κάνουμε με τους άλλους, μαζί».

Για την Άνγκελα Μέρκελ οι Ευρωπαίοι θα πρέπει «να έχουν το θάρρος να αποδεχτούν ότι ορισμένες χώρες προχωρούν πιο γρήγορα από τις άλλες» χωρίς ωστόσο να κλείνει το δρόμο «για εκείνες που έχουν καθυστερήσει. Όμως θα πρέπει να μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά», τόνισε.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός από την πλευρά του τάχθηκε υπέρ «μιας πιο ολοκληρωμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης», αλλά με «διαφορετικά επίπεδα ολοκλήρωσης» ενώ ο Μαριάνο Ραχόι, δήλωσε  ότι «η Ισπανία είναι διατεθειμένη να προχωρήσει στην ολοκλήρωση με όλους εκείνους που θα θελήσουν να την ακολουθήσουν».

Κρατάει χρόνια

Η λογική της διαφοροποίησης ανάμεσα στα κράτη- μέλη, δεν είναι αποτέλεσμα της οικονομικής και μεταναστευτικής κρίσης, αλλά έχει της ρίζες της πίσω στο 1990, όταν ο νυν υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μιλούσε για έναν «σκληρό πυρήνα» των «κρατών-πρωταθλητών», τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν μεγαλύτερα και γρηγορότερα βήματα προς την ενσωμάτωση. Αργότερα εμφανίστηκε η ιδέα περί μιας Ευρώπης όπου θα χωρίζονταν σε τρεις κύκλους: έναν με τα ιδρυτικά κράτη-μέλη, έναν με τα κράτη της Ευρωζώνης και έναν τρίτο κύκλο με τα κράτη της ζώνης των ελεύθερων συναλλαγών.

Στον απόηχο της συνάντησης των Βερσαλλιών, οι τρεις χώρες της ζώνης «Benelux» , σε κοινή τους ανακοίνωση, υπογράμμισαν την ανάγκη να ενισχυθούν οι σχέσεις μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης στα θέματα της μετανάστευσης, της ανάπτυξης και της ασφάλειας.

Βαθύς ευρωσκεπτικισμός 

Εξάλλου, δεν θα πρέπει να αγνοήσει κανείς, το κοινό κείμενο που συντάχθηκε στη Σύνοδο της Μάλτας το οποίο δεν είναι τυχαία γενικό. Ο ευρωσκεπτικισμός, εκφράζεται σε πολλές από τις “μικρές- μεγάλες” χώρες της Ένωσης. Στην Ολλανδία δεν υπάρχει σαφήνεια για τη στάση απέναντι στο ευρωπαϊκό όραμα, ενώ εν μέσω προεκλογικού πυρετού, η αντιπροσωπεία της χώρας απέφυγε να τοποθετηθεί λεπτομερώς. Στο Βέλγιο οι απόψεις διίστανται με κάποιους αξιωματούχους να πιστεύουν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί  αν δεν αποχωρήσουν οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης και άλλους να στηρίζουν τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας. Στη Γαλλία, που επίσης βρίσκεται σε μια προεκλογική περίοδο με ένταση, η ανάδειξη της Μαρί Λεπέν, ως επικρατούσας στον πρώτο γύρο, αφήνει ανοιχτό ένα παραθυράκι για FREXIT.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από το 2000 και μετά έδειξε να μπαίνει σε αυτόματο «κιβώτιο» ταχυτήτων και να δουλεύει καλά με αυτό. Εν τούτοις, η πορεία της από το 2009 και μετά φαίνεται πως έχει προβληματίσει τους ηγέτες της οι οποίοι σε συνδυασμό με τις ανακατατάξεις στον παγκόσμιο χάρτη και την ανάδειξη του αστάθμητου παράγοντα “Τράμπ” στην εξουσία, κινούνται πλέον προς μια κατεύθυνση που θα «επαναλανσάρει» τη «χειροκίνητη» χρήση ταχυτήτων με σκοπό την καλύτερη απόδοση στα γρανάζια της μηχανής του Ευρωπαϊκού οχήματος.