To γκαμπί του Τσάρου: Πώς ο Πούτιν χρησιμοποιεί το σκάκι

Για περισσότερα από 1.000 χρόνια, το σκάκι ήταν συνώνυμο του πολέμου. Σήμερα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν συνδυάζει αυτό το αρχαίο παιχνίδι με σύγχρονες τακτικές, προσπαθώντας να κερδίσει μια απολύτως πραγματική σύγκρουση στον 21ο αιώνα.

Η γεωπολιτική στρατηγική των Σοβιετικών και των Ρώσων είναι τόσο βαθιά συνυφασμένη με τους ίππους, τους πύργους, τους βασιλιάδες και τις βασίλισσες, που είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πού τελειώνει ο αθλητισμός και πού αρχίζει η πραγματική μάχη.

Τρία χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, ένας από τους κορυφαίους σκακιστές της Ρωσίας έχει γίνει έντονος προπαγανδιστής του πολέμου του Κρεμλίνου, παραδίδοντας ακόμη και στρατιωτικό εξοπλισμό στο μέτωπο. Οι αντίπαλοί του δεν ήταν πάνω σε 64 άσπρα και μαύρα τετράγωνα, αλλά από την απέναντι πλευρά της αβύσσου που χωρίζει τους υποστηρικτές του Πούτιν από τον υπόλοιπο κόσμο… Ο λόγος για τον διασημότερο γκραν μετρ όλων των εποχών και προπονητή του κορυφαίου παίκτη του κόσμου.

Καθώς η Δύση απομόνωσε τη Ρωσία μετά την εισβολή του 2022 — αποσύροντας επιχειρήσεις, απαγορεύοντας εξαγωγές και αποκλείοντας τις ρωσικές αθλητικές ομάδες από διεθνείς διοργανώσεις — η Μόσχα κατάφερε να διατηρήσει τον έλεγχο σε βασικούς σκακιστικούς θεσμούς. Αυτό προστάτευσε τη Ρωσία από αθλητικές κυρώσεις και επέτρεψε στους παίκτες της να συνεχίσουν να αγωνίζονται διεθνώς. Μάλιστα, φιλοξένησε επικερδή τουρνουά στα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη της Κριμαίας και του Ντονμπάς.

Για τους επικριτές της Μόσχας, το παγκόσμιο σκάκι έχει μετατραπεί σε εργαλείο ήπιας ισχύος του Κρεμλίνου, που συμβάλλει στην κανονικοποίηση και θεσμοθέτηση της δολοφονικής κατοχής της Ουκρανίας.

Γραφειοκράτης και μαντρόσκυλο του Κρεμλίνου

Οι δεσμοί μεταξύ Κρεμλίνου και σκακιού είναι βαθιά ριζωμένοι. Κι αν υπάρχει ένα πρόσωπο που ενσαρκώνει τη θολή γραμμή μεταξύ πολιτικής και αθλητισμού, αυτός είναι ο Αρκάντι Ντβορκόβιτς.

Με τα γκρίζα μαλλιά και το ήρεμο χαμόγελο, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ομοσπονδίας (FIDE, από τα γαλλικά αρχικά της) μοιάζει με συνηθισμένο γραφειοκράτη του αθλητισμού. Όμως πίσω από αυτή την αθώα εμφάνιση κρύβεται ένα εντυπωσιακό βιογραφικό ως κορυφαίου αξιωματούχου του Κρεμλίνου: υπήρξε αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης την περίοδο 2012–2018, ενώ προηγουμένως ήταν ανώτατος σύμβουλος του τότε προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ — σημερινού φανατικού υποστηρικτή του πολέμου.

«Η FIDE σήμερα είναι όργανο της γεωπολιτικής στρατηγικής της Ρωσίας», δήλωσε ο Ολεξάντρ Καμισίν, πρόεδρος της Ουκρανικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας, στο POLITICO. «Εκπροσωπεί και υλοποιεί εντολές του Κρεμλίνου».

Ο ρόλος του Ντβορκόβιτς στη διοίκηση του παγκόσμιου σκακιού έχει προκαλέσει δριμύτατες επικρίσεις, κυρίως από τον Γκάρι Κασπάροφ — θρύλο του σκακιού και αντιπολιτευόμενο πολιτικό. Ο Κασπάροφ κατηγόρησε τον Ντβορκόβιτς ότι χρησιμοποιεί «σκακιστική διπλωματία» για να ενισχύσει την επιρροή της Μόσχας και περιέγραψε τη FIDE ως το «ξένο χέρι της KGB».

Η Ουκρανία κατηγορεί τη Διεθνή Ομοσπονδία Σκακιού (FIDE)  

Στον κόσμο του σκακιού, όπου οι κινήσεις πρέπει να είναι στρατηγικές και καλά υπολογισμένες, η γεωπολιτική εισβάλλει σιωπηρά. Η Ουκρανία, που μάχεται να διατηρήσει την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα, στρέφει τώρα την προσοχή της και στο πεδίο του σκακιού — συγκεκριμένα στη FIDE, τη Διεθνή Ομοσπονδία Σκακιού, την οποία κατηγορεί για υπερβολική ρωσική επιρροή.

Το φθινόπωρο του 2024, η Ουκρανία απέστειλε επίσημη επιστολή στη FIDE, ζητώντας την απομάκρυνση Ρώσων πολιτών από βασικά διοικητικά όργανα της Ομοσπονδίας. Παράλληλα, επιδιώκει την αποβολή της Ρωσικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας από τη FIDE. Η επιστολή αυτή υποστηρίζεται από δεκάδες εθνικές σκακιστικές ομοσπονδίες, κυρίως από τη Βαλτική και τις Σκανδιναβικές χώρες.

Στην καρδιά αυτής της διαμάχης, όπως προαναφέρθηκε, βρίσκεται ο Αρκάντι Ντβορκόβιτς, πρόεδρος της FIDE από το 2018 και άλλοτε υψηλόβαθμος Ρώσος αξιωματούχος, ο οποίος έχει διατελέσει αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης. Αν και έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή, πολλοί —ιδίως από την Ουκρανία— τον βλέπουν ως σύμβολο ρωσικής επιρροής σε έναν διεθνή θεσμό που θα έπρεπε να είναι ουδέτερος.

Η πολιτική σκακιέρα της FIDE

Η FIDE, με έδρα την Ελβετία, εποπτεύει το παγκόσμιο σκάκι και τα διεθνή τουρνουά. Έχει ιστορικούς δεσμούς με τη Ρωσία, καθώς από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης οι Ρώσοι και Σοβιετικοί σκακιστές κυριαρχούσαν στη σκηνή.

Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, η FIDE ανέστειλε προσωρινά τη συμμετοχή των Ρώσων παικτών υπό τη ρωσική σημαία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει σε πλήρη αποπομπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας και συνεχίζει να δέχεται Ρώσους σε κρίσιμες διοικητικές θέσεις.

Η FIDE αρνείται τις κατηγορίες περί ρωσικής επιρροής, υποστηρίζοντας ότι λειτουργεί με διαφάνεια και ανεξαρτησία. Ο Ντβορκόβιτς, από την πλευρά του, δηλώνει πως η FIDE έχει καταδικάσει σαφώς τη ρωσική επιθετικότητα και πως στόχος του είναι η ενότητα και όχι η διάσπαση.

 

Η νέα σκακιστική στρατηγική της Ουκρανίας

Επικεφαλής της προσπάθειας της Ουκρανίας βρίσκεται ο Ολεξάντρ Καμιχίν, νέος πρόεδρος της Σκακιστικής Ομοσπονδίας της Ουκρανίας. Πρώην υπουργός στρατηγικών βιομηχανιών και διευθύνων σύμβουλος των Ουκρανικών Σιδηροδρόμων, ο Καμιχίν έχει διασυνδέσεις με τον πρόεδρο Ζελένσκι και αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον επιδραστικούς ανθρώπους της χώρας.

Ο Καμιχίν βλέπει το σκάκι ως ένα νέο «στρατηγικό μέτωπο» στον αγώνα της Ουκρανίας κατά της ρωσικής επιρροής. Θέλει να ενισχύσει τη θέση της Ουκρανίας εντός της FIDE, να πιέσει για την απομάκρυνση Ρώσων από την ηγεσία της και να εξασφαλίσει πως η Ρωσία δεν θα επανενσωματωθεί ως πλήρες μέλος όσο συνεχίζεται η επιθετικότητα εναντίον της χώρας του.

«Η FIDE σήμερα είναι ένα χαμένο στρατηγικό μέτωπο για τον πολιτισμένο κόσμο», δηλώνει. «Δεν μιλάμε απλώς για έναν Ρώσο πολίτη στην ηγεσία της FIDE — πρόκειται για μια ομοσπονδία που διοικείται με ρωσικά πρότυπα».

Για την Ουκρανία, η επιστροφή των Ρώσων παικτών υπό τη ρωσική σημαία και με τον εθνικό ύμνο, όσο ο πόλεμος μαίνεται, είναι αδιανόητη.

«Όσο συνεχίζουν να διεξάγουν έναν άδικο πόλεμο, σκοτώνοντας τον λαό μας, δεν υπάρχει καμία θέση για τη ρωσική σημαία σε καμία διεθνή αθλητική σκηνή — ούτε και στο σκάκι», καταλήγει ο Καμιχίν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Η ΕΕ θέλει σύνοδο κορυφής με τον Τραμπ – Στο επίκεντρο η οικονομία
• Επένδυση -«μαμούθ» από την Roche: 50 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ, στον απόηχο των δασμών