Το λάθος δίλημμα για την επανεκκίνηση της οικονομίας
του Jeremy Kahn
Τη Δευτέρα, έξι πολιτείες των ΗΠΑ επέτρεψαν στις επιχειρήσεις να ξαναρχίσουν να λειτουργούν, μαζί με 21 άλλες χώρες που έχουν ήδη αρχίσει να αναστέλλουν τους περιορισμούς που είχαν τεθεί σε ισχύ για να περιορίσουν την πανδημία του κορωνοϊού.
Σε διεθνές επίπεδο, η Ιταλία ξεκίνησε τη δεύτερη φάση της επανεκκίνησης της οικονομίας και την επόμενη εβδομάδα η Γαλλία θα άρει τους αυστηρούς κανόνες κοινωνικής απόστασης και θα επιτρέψει στα σχολεία να ανοίξουν.
Οι πολιτικοί υποστήριξαν γενικά ότι το οικονομικό κόστος ενός συνεχιζόμενου lockdown θα υπερέβαινε τον κίνδυνο της απώλειας ανθρωπίνων ζωών που μπορεί να δημιουργήσει η επανεμφάνιση της επιδημίας. Λίγοι το εξέφρασαν πιο έντονα από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ που προειδοποίησε ότι «δεν μπορούμε να έχουμε μια θεραπεία που είναι χειρότερη από την ασθένεια».
Ωστόσο, άλλοι πολιτικοί έχουν ακριβώς αντίθετο επιχείρημα: Όταν η βρετανική κυβέρνηση επέκτεινε το lockdown στα τέλη Απριλίου, είπε ότι το έκανε όχι μόνο για να σώσει ζωές, αλλά και για να σώσει τα προς το ζην: ότι η επέκταση του lockdown θα μειώσει τις πιθανότητες μιας δεύτερης κορύφωσης της επιδημίας που θα αποδειχθεί ακόμη πιο καταστροφική οικονομικά. Ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον δήλωσε ότι θα παρουσιάσει ένα σχέδιο για την σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομίας της χώρας αργότερα αυτήν την εβδομάδα.
Ποια πολιτική επιλογή είναι σωστή; Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι οικονομολόγοι που έχουν μοντελοποιήσει το κόστος διαφόρων πολιτικών αντιδράσεων στην πανδημία του Covid-19 παίρνουν το μέρος των Βρετανών: ότι ένα εκτεταμένο lockdown σώζει ζωές και είναι καλύτερο για την οικονομία μακροπρόθεσμα.
Όμως, υπάρχει μια παγίδα.
Όπως πάντα με την οικονομία, πολλά εξαρτώνται από τις βασικές παραδοχές που ενσωματώνονται στα μοντέλα. Και ορισμένες από αυτές τις παραδοχές – σχετικά με την ικανότητα της κυβέρνησης να παρακολουθεί με ακρίβεια τα ποσοστά μόλυνσης, αλλά και σχετικά με τη συμπεριφορά των εργαζομένων και των καταναλωτών – μπορεί να είναι λανθασμένες.
Υπάρχει επίσης μια μειονότητα οικονομολόγων που υποστηρίζουν ότι κάθε lockdown είναι λάθος: καταστρέφει την οικονομία με αντάλλαγμα πολύ μικρό όφελος όσον αφορά τις ζωές που έχουν σωθεί μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι ένα πιο περιορισμένο σύνολο πολιτικών κοινωνικής απόστασης, όπως αυτές που εφαρμόζονται στη Σουηδία, είναι πιο κοντά στην ιδανική πολιτική.
Η διαφωνία προκύπτει εν μέρει από το γεγονός ότι, δεδομένου ότι πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση, δεν υπάρχει μια καθιερωμένη έρευνα σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις των πολιτικών του lockdown. Ο Emanuel Ornelas, καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών του Σάο Πάολο στη Βραζιλία, λέει ότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι έχουν αρχίσει να μαθαίνουν μόλις τις τελευταίες έξι εβδομάδες για τα επιδημιολογικά μοντέλα και πώς να τα ενσωματώνουν στις δικές τους οικονομικές προβλέψεις.
Το μόνο παρόμοιο γεγονός είναι η πανδημία της γρίπης της Ισπανίας, η οποία ξεκίνησε το 1918. Ένα από τα διδάγματα αυτών των μελετών είναι ότι ο χρόνος είναι κρίσιμος: οι πόλεις που επέβαλαν μέτρα κοινωνικής απόστασης πολύ αργά υπέστησαν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, αλλά είχαν μικρή μείωση των θανάτων.
Ένα άλλο μάθημα είναι ότι οι πόλεις που ανέστειλαν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης νωρίς, σχεδόν πάντα αντιμετώπιζαν ένα δεύτερο κύμα μολύνσεων, λέει ο Martin Eichenbaum, καθηγητής οικονομικών στο Northwestern University στο Έβανστον του Ιλινόις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ το lockdown καταστέλλει την επιδημία, συνήθως δεν μειώνει το ποσοστό μόλυνσης σε επίπεδα όπου εξαφανίζεται εντελώς. Μόλις αρθούν οι περιορισμοί, οι λοιμώξεις αυξάνονται ξανά γρήγορα.
Αυτό το δεύτερο ξέσπασμα βλάπτει την οικονομική δραστηριότητα, ακόμη και αν δεν τεθούν σε εφαρμογή μέτρα περιορισμού, λέει ο Eichenbaum, επειδή περισσότεροι άνθρωποι αρρωσταίνουν και πεθαίνουν, αλλά και επειδή οι άνθρωποι φοβούνται να εργαστούν και να ψωνίσουν.
Σε όλα αυτά τα μοντέλα, οι βασικότερες παραδοχές είναι ότι η κυβέρνηση έχει στην πραγματικότητα μια σχετικά ακριβή εικόνα για τα ποσοστά μόλυνσης που μπορεί να χρησιμοποιήσει για τη βαθμονόμηση της σοβαρότητας και της διάρκειας των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Αυτό όμως απαιτεί εκτεταμένες και ακριβείς διαγνωστικές εξετάσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν μεγάλος αριθμός μολυσμένων ατόμων μπορεί να είναι ασυμπτωματικά, όπως φαίνεται να ισχύει με τον κορωνοϊό.
Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει στην πραγματικότητα. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και η Γαλλία και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αγωνίστηκαν για να διεξάγουν αρκετές διαγνωστικές εξετάσεις. Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν το είδος των τυχαιοποιημένων εξετάσεων που λέει ο Eichenbaum ότι θα παράσχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σαφή εικόνα για να καθορίσουν τις λιγότερο καταστροφικές οικονομικές πολιτικές.
Δεδομένου ότι το lockdown καταστέλλει μόνο μια επιδημία και ότι ο ιός είναι πιθανό να επανέλθει μετά την άρση του, μερικοί οικονομολόγοι αμφισβητούν κατά πόσο οι αυστηροί περιορισμοί αξίζουν πραγματικά την οικονομική ζημία που προκαλούν. Ο Alexis Akira Toda, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, είναι ένας από αυτούς. «Οι άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν ότι είμαι τρελός, αλλά επεξεργάζομαι μοντέλα και καταλήγω πάντα στο ίδιο συμπέρασμα: ότι οι τρέχουσες πολιτικές lockdown στις περισσότερες χώρες είναι πιθανώς λανθασμένες», λέει.
Ο Toda λέει ότι, χωρίς εμβόλιο, ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί η επιδημία είναι αρκετά άτομα να μολυνθούν, να ανακάμψουν και να αναπτύξουν ανοσία έτσι ώστε ο ρυθμός μετάδοσης, το R, να πέσει κάτω από το 1. Το κόλπο, λέει ο Toda, είναι να επιτρέψουμε αυτό να συμβεί, προστατεύοντας τους ανθρώπους που είναι πιο πιθανό να νοσήσουν σοβαρά – τους ηλικιωμένους και εκείνους με υποκείμενα νοσήματα – και αποτρέποντας την κατάρρευση του συστήματος υγείας. Αυτό είναι παρόμοιο με τη στρατηγική της ανοσίας της αγέλης που ακολουθεί η Σουηδία και την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο εξέταζε έως ότου νέα στοιχεία κατέδειξαν ότι το σύστημα υγείας της χώρας ήταν απίθανο να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τον φόρτο της επιδημίας.
Για να προστατευθεί το σύστημα υγείας, λέει ο Toda, μπορεί να είναι απαραίτητο ένα αυστηρό lockdown σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της επιδημίας, αλλά για να αποφευχθεί η περιττή ζημία στην οικονομία, το πιο αυστηρό lockdown θα πρέπει να εφαρμοστεί μόνο όταν η επιδημία πλησιάζει στην κορύφωσή της. Σε πολλά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων πολλών πολιτειών των ΗΠΑ, το lockdown τέθηκε σε εφαρμογή πολύ νωρίς.
Όλοι οι οικονομολόγοι συμφωνούν σε ένα πράγμα: εκτός από τις πολύ μικρές χώρες, ο καθορισμός εθνικών πολιτικών πιθανώς δεν έχει νόημα. «Θα πρέπει να αποφασιστεί σε πιο τοπικό επίπεδο, με κάθε πόλη ή περιοχή να καθορίζει μια πολιτική βάσει του επιπέδου μόλυνσης σε αυτήν την περιοχή», λέει ο Toda.
Πηγή: fortune.com
