Το μεγάλο debate για το μέλλον της εργασίας: Επιστροφή στο γραφείο ή δουλειά από το σπίτι;

O tempora o εργασιακές συνήθειες. Η τηλεργασία μπορεί να προϋπήρχε, αλλά μπήκε για τα καλά – και δυναμικά- στη ζωή μας την περίοδο της πανδημίας. Μετά το πρώτο σοκ των lockdown, των περιορισμών στη φυσική επαφή και του κλεισίματος των γραφείων, οι επιχειρήσεις, που προφανώς έπρεπε να συνεχίσουν τη λειτουργία τους, κατέφυγαν στην επιλογή της εργασίας από το σπίτι. Κάπως έτσι προέκυψε κάτι εν πολλοίς εργασιακά καινό, το οποίο κυριολεκτικά έφερνε νέα δεδομένα. Σήμερα, έχοντας αφήσει φαινομενικά πίσω μας την περιπέτεια του κορονοϊού και των συνέπειών του, η συζήτηση έχει μεταφερθεί στο μέλλον του συγκεκριμένου μοντέλου εργασίας, το οποίο έχει προκαλέσει μία “διαμάχη” ανάμεσα στους θιασώτες του και στους… αντιπαθούντες.

Η νέα εικόνα που έχει διαμορφωθεί έχει να κάνει κατά βάση με την προτίμηση, που δείχνουν οι εργαζόμενοι στην εξ αποστάσεως απασχόληση. “Οι εργαζόμενοι τείνουν να θέλουν να εργάζονται από το σπίτι περισσότερο από ό,τι πριν από την πανδημία, αλλά όχι τόσο όσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας”, τόνισε πρόσφατα ο Ούλφ Ρίνε, ειδικός στην αγορά εργασίας από το Ινστιτούτο Εργασίας IZA. Έρευνα της ΕΚΤ από τον περασμένο Φεβρουάριο δείχνει ότι περίπου το ένα τρίτο των εργαζομένων στην Ευρωζώνη επιθυμεί να εργάζεται από το σπίτι συχνότερα από ό,τι τους επιτρέπει ο εργοδότης και προτίθεται ακόμα και να αλλάξει δουλειά προκειμένου να μπορέσει να το κάνει. Παράλληλα, σχεδόν τα δύο τρίτα θέλουν να εργάζονται από το σπίτι τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. “Οι εργαζόμενοι που χρειάζονται πάνω από μια ώρα την ημέρα για να μεταβούν στην εργασία τους, προτιμούν δέκα ημέρες τηλεργασία τον μήνα, δηλαδή τέσσερις περισσότερες σε σχέση με τους εργαζόμενους που χρειάζονται λιγότερο από 15 λεπτά για τις μετακινήσεις τους”, υπογραμμίζει η ΕΚΤ, αναδεικνύοντας ότι κύριος παράγοντας προτίμησης της remote εργασίας είναι η μετακίνηση.

Την παραπάνω τάση έρχεται να επιβεβαιώσει και πρόσφατη έρευνα της Adecco, στην οποία οι συμμετέχοντες τάσσονται σε συντριπτικό ποσοστό υπέρ της τηλεργασίας, προβάλλοντάς την μάλιστα ως βασικό κριτήριο επιλογής εργοδότη. Χαρακτηριστικά το 82% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η δυνατότητα ευελιξίας στην εργασία είναι από “επιθυμητή” έως “πολύ επιθυμητή”. Οι εργαζόμενοι είναι πεπεισμένοι ότι τέτοιες δομές εργασίας συμβάλλουν στο να έχουν ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και βελτιώνουν την ψυχική τους υγεία, προκρίνοντας το τελευταίο έναντι της επαγγελματικής ανέλιξης. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται ακόμα και η τετραήμερη εργασία, την οποία πολλές επιχειρήσεις τείνουν να υιοθετούν (τρανό παράδειγμα η Microsoft), όπως και άλλες μορφές υβριδικής εργασίας. Όπως ανέφερε σε ομιλία της στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός η Κρίστι Χόφμαν, γενική γραμματέας της UNI Global Union “η ευελιξία είναι αυτό το οποίο αναζητούν οι εργαζόμενοι. Ορισμένοι από αυτούς θα ήθελαν να εργαστούν για πέντε συνεχόμενες ημέρες πυρετωδώς και μετά να έχουν την ευχέρεια να ξεκουραστούν για λίγες εβδομάδες”. Από άλλη μελέτη της Monster προκύπτει ότι το 50% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι θα ήταν πιο παραγωγικοί με μια συντομευμένη εβδομάδα εργασίας, ενώ το 10% θα δεχόταν ακόμα και μείωση μισθού για να έχει αυτό το όφελος.

Εξίσου ενδιαφέροντα είναι και όσα προκύπτουν από διεθνή έρευνα, που πραγματοποίησε τον περασμένο Ιανουάριο το επιστημονικό δίκτυο NBER με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και του Οικονομικού Ινστιτούτου IfO. Οι τηλεργαζόμενοι συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι δουλεύοντας εξ αποστάσεως εξοικονομούν κατά μέσο όρο 65 λεπτά· στη δουλειά επενδύονται 20 λεπτά, στις δουλειές του σπιτιού 10 λεπτά, 5 λεπτά για φροντίδα παιδιών ή άλλων συγγενών, ενώ 30 λεπτά, στον προσωπικό χρόνο του καθενός. Το παραπάνω εύρημα αποτελεί και απάντηση στο “γιατί” οι εργαζόμενοι θεωρούν πως η τηλεργασία βελτιώνει την ποιότητα ζωής τους.

Δεν είναι πανάκεια

Μπορεί όμως μία τέτοια μορφή να έχει μόνο θετικά; Ασφαλώς και όχι. Σύμφωνα με έρευνα του Eurofound (Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας) η μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία, που προσφέρει η τηλεργασία συνοδεύεται συχνά από περισσότερες και εντατικότερες ώρες εργασίας, επηρεάζοντας αρνητικά την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Οι προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας και την πρώιμη εφαρμογή της τηλεργασίας, ήταν πολλές, κυρίως ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας, την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, την ευημερία και τον εργασιακό χώρο, με το βάρος να πέφτει σε μεγαλύτερο βαθμό στις γυναίκες. Επίσης, δεν θα πρέπει να παραμεριστούν και ζητήματα ψυχικής υγείας που εμφανίστηκαν σε τηλεργαζόμενους. Σχετικές έρευνες του 2021 κατέγραψαν υψηλά ποσοστά για μια σειρά από συμπτώματα, που σχετίζονται με την κατάθλιψη.

Πέραν των υπολοίπων όμως, η εξ αποστάσεως εργασία ενέχει και πρακτικούς κινδύνους για την υγεία μας. Καταρχάς η έλλειψη κινητικότητας των τηλεργαζομένων κατά τη διάρκεια της ημέρας ανησυχεί ιδιαίτερα τους επιστήμονες. Όπως προκύπτει από έρευνα της Upright (εφαρμογή που προάγει την καλή υγεία της πλάτης) ο μέσος εργαζόμενος από το σπίτι κάνει μόλις 16 βήματα από το κρεβάτι στο γραφείο του. Η έντονη ανησυχία έγκειται στο ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής σχετίζεται με την ανάπτυξη θρόμβων αίματος, που μπορούν να προκαλέσουν πνευμονική εμβολή ή απόφραξη ροής αίματος. Μια πνευμονική εμβολή είναι “ικανή” να σταματήσει την είσοδο οξυγόνου στην κυκλοφορία του αίματος, καταστρέφοντας όργανα. Μάλιστα τα νούμερα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), προκαλούν τρόμο, κάνοντας λόγο για 3,2 εκατομμύρια θανάτους ετησίως εξαιτίας της σωματικής αδράνειας. Επιπρόσθετα, οι τηλεργαζόμενοι περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη, σε σύγκριση με τους συναδέλφους τους που πηγαίνουν στο γραφείο. Συνέπεια αυτού η επιδείνωση της όρασής τους, οι ημικρανίες και αυχενικά προβλήματα.

Το… μπαλάκι στους εργοδότες

Η… υπόθεση της τηλεργασίας είναι δυναμική και βρισκόμαστε ακόμη σε φάση συλλογής δεδομένων, ωστόσο εν τέλει οι εργοδότες έχουν -κατά την κοινή καθομιλουμένη “το καρπούζι και το μαχαίρι”. Άλλοι εμφανίζονται επιφυλακτικοί, άλλοι την ενθαρρύνουν με πάθος εκτιμώντας τα οφέλη της και άλλοι την αποδοκιμάζουν. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της τελευταίας ομάδας, ο Έλον Μασκ, ο οποίος απαγόρευσε την τηλεργασία για τους υπαλλήλους του στο Twitter μετά την εξαγορά της εταιρείας, ενώ περιφρονεί όσους δουλεύουν από το σπίτι και θεωρεί την εξ αποστάσεως εργασία αντιπαραγωγική. “Θα έλεγα ότι το πείραμα σχετικά με αυτό έχει τελειώσει και η τεχνολογία δεν είναι ακόμη αρκετά καλή, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να δουλεύουν για πάντα και πλήρως απομακρυσμένα”, υπογράμμισε τον Μάιο ο Σαμ Άλτμαν, CEO της OpenAI.

Στο ίδιο μήκος κύματος οι κολοσσοί Meta, Lyft, αλλά και η Google, που μόλις τον περασμένο Ιούνιο έδωσε εντολή επιστροφής των εργαζομένων στο γραφείο, τουλάχιστον τρεις μέρες την εβδομάδα. Όπως γίνεται αντιληπτό, οι επιχειρήσεις φέρεται να φοβούνται ότι η πλήρως απομακρυσμένη εργασία μειώνει την παραγωγικότητα, παρόλο που κάτι τέτοιο δεν προκύπτει απόλυτα από τις μελέτες. Απεναντίας, τα κέρδη των ίδιων είναι απτά και μετρήσιμα. Έρευνα της Global Workplace Analytics δείχνει ότι ένας τυπικός εργοδότης μπορεί να εξοικονομήσει ετησίως περίπου $11.000 τον χρόνο για κάθε άτομο που εργάζεται εξ αποστάσεως το μισό χρόνο. “Η πανδημία ανέδειξε τα υβριδικά και ευέλικτα μοντέλα εργασίας ως μια αναγκαιότητα για την διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ προσωπικού και επαγγελματικού βίου. Η ενίσχυση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων αποτελεί ένα στοίχημα για την περαιτέρω υιοθέτηση τακτικών ευέλικτης εργασίας που εξυπηρετούν τις προτιμήσεις των εργαζομένων, καλύπτοντας ταυτόχρονα τις εξελισσόμενες επιχειρησιακές ανάγκες, που έχουν προκύψει στον συνεχώς μεταβαλλόμενου κόσμο της εργασίας”, έχει σημειώσει παλιότερα ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς Cluster Head του Ομίλου Adecco σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία και Τσεχία, διαγράφοντας το πλαίσιο, εντός του οποίου θα πρέπει να κινηθούν εργοδότες, εργαζόμενοι και λοιποί εμπλεκόμενοι, προκειμένου να εισέλθουμε στην επόμενη ημέρα της εργασίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Η επικίνδυνη… ανεμελιά του Τραμπ: Έδωσε σε Αυστραλό επιχειρηματία μυστικά για υποβρύχια
• Η Amazon εκτόξευσε δοκιμαστικούς δορυφόρους – Πιο κοντά το γρήγορο διαδίκτυο σε κάθε γωνιά του πλανήτη
• Το Spotify γίνεται 15 ετών: Το κερδισμένο στοίχημα του streaming, το μισό δισεκατομμύριο χρήστες και τα οικονομικά «σύννεφα»