Το μεγάλο ελληνικό στοίχημα των υδρογονανθράκων

Της Πηνελόπης Μητρούλια

Με προσκλήσεις σε πετρελαϊκές εταιρείες από τη Ρωσία, την Κίνα και τη Βραζιλία, η νέα ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να δώσει το δικό της στίγμα στην υπόθεση των ερευνών υδρογονανθράκων στον ελλαδικό χώρο.

O υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης, αφού για ένα κρίσιμο δίμηνο αμφιταλαντεύτηκε γύρω από το ενδεχόμενο να αναβάλει τον διαγωνισμό και να αλλάξει τους όρους του με στόχο την άμεση συμμετοχή του Δημοσίου στις έρευνες, τελικώς αποδέχθηκε τις εισηγήσεις των «ψυχραιμοτέρων», οι οποίοι επέμεναν ότι σε αυτού του είδους τις μακροπρόθεσμες και υψηλού οικονομικού ρίσκου επενδύσεις το χειρότερο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να προκαλεί επιπλέον ανασφάλεια – πόσο μάλλον αυτή την περίοδο, που η βαθιά οικονομική κρίση και η αβεβαιότητα του ελληνικού μακροοικονομικού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την αναταραχή που έχει προκαλέσει στη διεθνή πετρελαϊκή αγορά η πτώση των τιμών, δημιουργούν ένα μάλλον ζοφερό κλίμα.

Επέλεξε, λοιπόν, να δώσει δίμηνη παράταση, έως τις 14 Ιουλίου, στο λεγόμενο Greece’s Mega Project και, παράλληλα, να ανοίξει τον δρόμο για συμμετοχή στον διαγωνισμό μεγάλων κρατικών εταιρειών, οι οποίες κατά τη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων προσμετρούν τις πολιτικές επιλογές με σαφώς μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας, σε σύγκριση με τους πολυεθνικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς.

Σημαντικές αποχωρήσεις
Βεβαίως, η αλλαγή και η ασάφεια των προθέσεων της νέας ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά κατά το πρώτο χρονικό διάστημα (ο Παναγιώτης Λαφαζάνης είχε αφήσει ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο επανεξέτασης των τριών υπογεγραμμένων συμβάσεων παραχώρησης σε Ιωάννινα, Κατάκολο και Πατραϊκό), είχαν ως αποτέλεσμα να μη συμμετάσχει η ιταλική Enel στον διαγωνισμό για τις περιοχές Άρτας – Πρέβεζας, Αιτωλοακαρνανίας και βορειοδυτικής Πελοποννήσου. Εν προκειμένω, αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος διαγωνισμός διενεργήθηκε επειδή η ίδια η Enel είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον.

Επίσης, στον εν λόγω διαγωνισμό δεν εμφανίστηκε τελικώς ούτε η βρετανολλανδική Shell, η οποία, εξαιτίας της δραστηριοποίησής της στη γειτονική Αλβανία, εθεωρείτο λογικό να λάβει μέρος στις έρευνες στη δυτική Ελλάδα.

Οι επιπτώσεις της πολιτικής αβεβαιότητας και των κυβερνητικών χειρισμών, αλλά και η ερευνητική οπισθοχώρηση, την οποία προκαλεί η πτώση των τιμών του πετρελαίου, αποτυπώθηκαν στην απόφαση της ιρλανδικής Petroceltic να διαθέσει το μερίδιό της στην κοινοπραξία με τα ΕΛΠΕ και την ιταλική Edison, που έχει αναλάβει να ερευνήσει την περιοχή του δυτικού Πατραϊκού Κόλπου. Λίγους μήνες νωρίτερα από την περιοχή των Ιωαννίνων είχε αποχωρήσει η καναδική Petra Petroleum.

Έτσι, στον διαγωνισμό για τις τρεις χερσαίες περιοχές της δυτικής Ελλάδας υπέβαλαν προτάσεις, οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης, τα ΕΛΠΕ, για τις περιοχές Άρτας και Πρέβεζας και βορειοδυτικής Πελοποννήσου, και η Energean Oil & Gas, για τις περιοχές Άρτας, Πρεβεζας και Αιτωλοακαρνανίας. Πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι η Energean Oil & Gas, η οποία είναι η εταιρεία διαχείρισης των κοιτασμάτων στην περιοχή του Πρίνου, έχει ήδη λάβει άδεια για έρευνες στις περιοχές των Ιωαννίνων και του Κατακόλου, ενώ τα ΕΛΠΕ έχουν λάβει άδεια για έρευνα στον Πατραϊκό Κόλπο.

«Άνοιγμα» σε Ρωσία, Κίνα και Λατινική Αμερική
Το πρώτο «άνοιγμα» του υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης σε κρατικές πετρελαϊκές έγινε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Μόσχα, όπου επεδίωξε να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της Gazprom και της Rosneft στον διαγωνισμό για την παραχώρηση 20 θαλάσσιων οικοπέδων. Ακολούθησε η συνάντησή του με τον Κινέζο πρέσβη στην Αθήνα, από τον οποίο ζήτησε να ενημερώσει τις πετρελαϊκές εταιρείες της χώρας του για τον διαγωνισμό, σημειώνοντας ότι η παρουσία τους σε αυτόν θα αποτελέσει την πρώτη κινεζικών εταιρειών στον ευρωπαϊκό χώρο. Ταυτόχρονα με αυτές τις κινήσεις, η κυβέρνηση έστρεψε το βλέμμα της και προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Η προοπτική συμμετοχής της Petrobras, παρά τα εσωτερικά προβλήματα που την ταλανίζουν, ετέθη από τον αναπληρωτή υπουργό Άμυνας Κώστα Ήσυχο κατά την περιοδεία του στη Λατινική Αμερική. Στο πλαίσιο της έντονης αυτής κυβερνητικής κινητικότητας, δεν έλειψαν αστοχίες όπως αυτή του υπουργού Άμυνας Πάνου Καμένου, ο οποίος πρότεινε στην Αμερικανίδα υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου Αιγαίου με τις ΗΠΑ, για να λάβει την απάντηση ότι μια τέτοια συμφωνία είναι δύσκολο να επιτευχθεί μεταξύ κυβερνήσεων.

Ο αστάθμητος παράγοντας του πετρελαίου
Πέρα από την κυβερνητική αμφιθυμία και των όποιων αστοχιών στους χειρισμούς, το σημαντικότερο από τα ζητήματα –ίσως πολύ σημαντικότερο και από την οικονομική συγκυρία στην οποία βρίσκεται η χώρα– είναι το αρνητικό περιβάλλον στη διεθνή πετρελαϊκή αγορά. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, που μειώθηκαν κατά 50% από τον Ιούνιο του 2014, παρά το γεγονός ότι πλέον υπάρχουν κάποια σημάδια σταθεροποίησης, αναγκάζει τις πετρελαϊκές εταιρείες να προβαίνουν σε δραστικές περικοπές των προϋπολογισμών που διαθέτουν για την έρευνα υδρογονανθράκων. Και, βεβαίως, πρώτα από όλα, σταματούν τα projects υψηλού κόστους σε μεγάλα θαλάσσια βάθη και ανεξερεύνητες περιοχές. Τα ελληνικά οικόπεδα συγκαταλέγονται και στις δύο αυτές κατηγορίες ερευνητικών πεδίων, για τις οποίες θεωρείται ότι οι έρευνες είναι βιώσιμες με τιμές πετρελαίου γύρω στα 80-90 δολάρια το βαρέλι.

Πολυεθνικές πετρελαίου σε… κρίση
Η Exxon Mobil, που έχει αγοράσει το «πακέτο» των σεισμικών δεδομένων για το Ιόνιο και την Κρήτη το οποίο δημιούργησε η νορβηγική PGS, ανακοίνωσε μείωση επενδύσεων κατά 4 δισ. ευρώ για το 2014, μειωμένα κέρδη κατά 21% για το πρώτο τρίμηνο του 2015, ενώ θα προχωρήσει σε νέα μείωση των επενδύσεών της για το 2015.

Η BP, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις στον ελληνικό διαγωνισμό –ο επικεφαλής της Μπομπ Ντάντλεϊ είχε συναντηθεί με τον τέως πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά– ανακοίνωσε μείωση των επενδυτικών δαπανών της για το 2015 κατά 20%.

Η γαλλική Total, που επίσης έχει αγοράσει τα σεισμικά δεδομένα της PGS και παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στον τομέα της έρευνας στην ανατολική Μεσόγειο, αφού έχει αναλάβει την εκμετάλλευση δύο οικοπέδων στην Κύπρο, ανακοίνωσε περικοπή των επενδύσεών της στον τομέα της έρευνας δαπανών κατά 30%.

Η Shell, που δραστηριοποιείται στην Αλβανία, ενώ είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον και για τα χερσαία «οικόπεδα» της δυτικής Ελλάδας, ανακοίνωσε περικοπές 15 δισ. δολ. για την επόμενη τριετία.

Σε ανάλογο μήκος κύματος κινούνται και οι δύο εταιρείες με έδρα το Τέξας, οι οποίες φαίνεται να είχαν έρθει σε επαφή με την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση. Η Anadarko Oil έχει δηλώσει ότι το 2015 θα περιστείλει τις επενδύσεις της κατά 20%-40%, ενώ η Marathon Oil περικόπτει τις επενδύσεις της κατά 20% σε σχέση με το 2014.

Αισιοδοξία παρά τα προβλήματα
Όπως αναφέρουν πηγές που γνωρίζουν καλά την υπόθεση, πράγματι το διεθνές περιβάλλον δεν είναι το καλύτερο δυνατό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιλογές. Στηρίζουν, μάλιστα, την αισιοδοξία τους για την πορεία του διαγωνισμού σε δύο δεδομένα: στην εκτίμηση ότι οι τιμές του πετρελαίου κάποια στιγμή θα σταθεροποιηθούν στην περιοχή των 75-80 δολαρίων το βαρέλι, ύψος που θεωρείται ικανοποιητικό για να στηρίξει το κόστος ερευνητικών προγραμμάτων, αλλά και στο γεγονός ότι στην πρώτη φάση των ερευνητικών προγραμμάτων, η οποία διαρκεί τουλάχιστον μια πενταετία, οι απαιτούμενες επενδύσεις δεν είναι τόσο υψηλές όσο όταν θα απαιτηθεί να γίνει η πρώτη γεώτρηση. Το κόστος μιας τέτοιας ενέργειας ανέρχεται στα 100-150 εκατ. ευρώ.

Έτσι, παρά το δυσοίωνο περιβάλλον, η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων, με επικεφαλής την καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Σοφία Σταματάκη, συνεχίζει τις προσπάθειες προσέλκυσης επενδύσεων μέσω απευθείας επαφών με τις ενδιαφερόμενες εταιρείες, ενώ πραγματοποιούνται συζητήσεις της πολιτικής ηγεσίας με χώρες και μεγάλες κρατικές πετρελαϊκές.

Όπως χαρακτηριστικά λένε παράγοντες του αρμόδιου υπουργείου, «ο τραχανάς είναι απλωμένος» σε όλο τον κόσμο, ενώ δεν αποκλείουν την επάνοδο ακόμη και των εταιρειών που, υπό το κλίμα πανικού, αποχώρησαν τους πρώτους μήνες του 2015. Όσο για το περιβόητο country risk, οι ίδιοι παράγοντες αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν οι πετρελαϊκές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στα πλέον ασταθή πολιτικά και οικονομικά περιβάλλοντα, να έχουν πρόβλημα με την Ελλάδα…

Διαβάστε ακόμη: 

Ενεργειακή πολιτική… με όρους παρελθόντος

* Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune που κυκλοφορεί.