Το παγκόσμιο δημογραφικό πρόβλημα και η Μεγάλη Παραίτηση «πληγώνουν» την αγορά εργασίας

Των Miglė Petrauskaitė & Erwin R. Tiongson

Πολλές μελέτες τεκμηριώνουν μια τάση αύξησης των κενών θέσεων εργασίας παγκοσμίως. Όμως, μια οικονομική επιβράδυνση θα μπορούσε να «κρύψει» προσωρινά αυτή την τάση. Πάρτε το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η συνεχιζόμενη οικονομική συρρίκνωση αυξάνει ταυτόχρονα τα ποσοστά ανεργίας και μειώνει τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων. Ομοίως, στη Δανία, η ύφεση προς το τέλος του 2023 φαίνεται να συνέβαλε στη μείωση των θέσεων εργασίας. Καθώς αυτές οι οικονομίες τελικά ανακάμπτουν, είναι πιθανό να δούμε μια αναζωπύρωση των ελλείψεων και των κενών θέσεων εργασίας.

Ωστόσο, τα αποσπασματικά μέτρα από μόνα τους δεν θα λύσουν το πρόβλημα, καθώς εκτυλίσσεται μια πιο μακροπρόθεσμη δημογραφική μετάβαση παγκοσμίως. Σε όλες τις προηγμένες οικονομίες, οι κενές θέσεις εργασίας αναμένεται να αυξηθούν λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Οι επίσημες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η γερασμένη κοινωνία της Γερμανίας θα χρειάζεται επτά εκατομμύρια ειδικευμένους εργάτες μέχρι το 2035. Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ιαπωνίας κορυφώθηκε το 1998 και οι αριθμοί από τότε μειώνονται σταθερά. Οι ΗΠΑ βρίσκονται ενόψει μιας αύξησης των θέσεων εργασίας, με τις προβλέψεις να υπόσχονται 11,9 εκατομμύρια νέα πόστα μέχρι το 2030. Ωστόσο το εγχώριο εργατικό δυναμικό υπολείπεται κατά 3 εκατομμύρια, ακόμη και όταν η οικονομία «φωνάζει» για εργαζομένους.

Οι πληθυσμοί παγκοσμίως γερνούν γρήγορα, μια τάση που διαφαίνεται ακόμη και μεταξύ των παραδοσιακών χωρών που στέλνουν εργατικό δυναμικό και των χωρών με χαμηλότερο εισόδημα, με την Αφρική να είναι η μόνη εξαίρεση. Αυτή η πραγματικότητα δείχνει ότι πιο ανοιχτές μεταναστευτικές πολιτικές που στοχεύουν σε αυτές τις παραδοσιακές χώρες αποστολής –μια σημαντική αλλαγή πολιτικής που ουσιαστικά δεν είναι εφικτή στο τρέχον πολιτικό τοπίο– δεν θα επαρκούσαν. Οι χώρες της Κεντρικής Αμερικής έχουν τώρα ποσοστά γονιμότητας κάτω από την αντικατάσταση, απηχώντας την ανησυχία ότι πολλές χώρες καταγωγής μεταναστών και χώρες με χαμηλότερο εισόδημα θα «γεράσουν πριν πλουτίσουν». Αν και η διευκόλυνση της πρόσβασης των Αφρικανών μεταναστών εργαζομένων σε αγορές εργασίας υψηλού εισοδήματος θα είναι σημαντική, εξίσου ζωτικής σημασίας είναι η επένδυση στην εκπαίδευσή τους, διασφαλίζοντας ότι οι Αφρικανοί εργαζόμενοι θα μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τις ευκαιρίες στο εξωτερικό.

Εργατικό δυναμικό σε κρίση

Πλάι στη γήρανση του πληθυσμού, η Μεγάλη Παραίτηση είναι ένα πραγματικό φαινόμενο, με πολλούς εργαζομένους να έχουν εγκαταλείψει το εργατικό δυναμικό μετά την πανδημία. Στις ΗΠΑ, 50 εκατομμύρια εργαζόμενοι παραιτήθηκαν το 2021 και το 2022, αντανακλώντας την αυξανόμενη δυσαρέσκεια για την εργασία μετά την πανδημία του COVID-19. Αν και αρχικά όλο αυτό θεωρήθηκε ως μια κυρίως αμερικανική τάση, τα δεδομένα δείχνουν ότι αυτή η γενική δυσαρέσκεια έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου. Η Γαλλία σημείωσε ρεκόρ 2,7 εκατομμυρίων οικειοθελών παραιτήσεων το 2022, με παρόμοιες τάσεις να παρατηρούνται σε ολόκληρη την Ευρώπη, αν και στην Ασία οι παραιτήσεις σημείωσαν καθοδική πορεία. Στην Αυστραλία, υπάρχουν αυξανόμενα σημάδια παρόμοιας δυσαρέσκειας των εργαζομένων. Και ακόμη και στις ΗΠΑ όπου τα ποσοστά διακοπής της εργασίας μειώθηκαν πρόσφατα, ορισμένοι κλάδοι όπως οι υπηρεσίες προσωπικής φροντίδας συνεχίζουν να αναφέρουν υψηλότερα από το μέσο όρο ποσοστά παραίτησης.

Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού που παρατηρούμε μπορούν εν μέρει να αναχθούν στον καταστροφικό αντίκτυπο του COVID-19, συμπεριλαμβανομένων των μακροχρόνιων επιπτώσεών του. Στις ΗΠΑ, το εργατικό δυναμικό όχι μόνο έχει θρηνήσει για την απώλεια από τον ιό δεκάδων χιλιάδων ατόμων σε παραγωγική ηλικία, αλλά έχει επίσης δει μια διαρκή μείωση, με μεγάλους αριθμούς ατόμων σε κάποιες ηλικιακές ομάδες να αποσύρονται από την εργασία. Ιδιαίτερα επηρεάστηκαν οι κοινότητες μεταναστών, οι οποίες αντιμετώπισαν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τον COVID-19, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη μείωση της διαθέσιμης εργασίας των μεταναστών.

Μετά την πανδημία, εμφανίστηκε μια έντονη αλλαγή στις προτιμήσεις εργασίας, με αυξανόμενη ζήτηση για μειωμένο ωράριο, ενισχυμένη ευελιξία και καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Στις ΗΠΑ, ένας σημαντικός αριθμός εργαζομένων, για τους οποίους η παραίτηση δεν αποτελεί βιώσιμη επιλογή, έχουν εκφράσει σαφή προτίμηση για πιο ευέλικτες συνθήκες εργασίας, απομακρυσμένες ευκαιρίες και βελτιωμένη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής – μια διαρκής κληρονομιά του αντίκτυπου της πανδημίας στον εργασιακό χώρο. Στη Σιγκαπούρη, οι εργαζόμενοι είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν την αμοιβή τους για ευελιξία. Ως αποτέλεσμα, αυτή η τάση, ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων εργαζομένων, των πιο καλοπληρωμένων και των γυναικών, οδήγησε σε μείωση των ωρών εργασίας στις ΗΠΑ, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού.

Η αύξηση των κενών θέσεων δεν είναι απλώς μια ανωμαλία – σηματοδοτεί έναν βαθύ μετασχηματισμό που σαρώνει τις παγκόσμιες αγορές εργασίας. Αυτή η μετατόπιση περιλαμβάνει όχι μόνο τη δημογραφική μετάβαση αλλά και τις αλλαγές στις εργασιακές προτιμήσεις μετά την πανδημία.

Οι υπάρχουσες λύσεις μπορεί να προσφέρουν σύντομη ανακούφιση και οι οικονομικές επιβραδύνσεις θα μπορούσαν να κρύψουν αυτές τις προκλήσεις προσωρινά, αλλά τελικά, η επίλυση θα απαιτήσει παγκόσμιο συντονισμό σε αντίθεση με αυτό που έχουμε δει στο παρελθόν. Ήρθε η ώρα για τολμηρές, δημιουργικές προσεγγίσεις για την κινητοποίηση διαφορετικών ομάδων εργαζομένων: αξιοποίηση του ταχέως αυξανόμενου πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της Αφρικής, αξιοποίηση του υπο-χρησιμοποιούμενου δυναμικού των μεγαλύτερης ηλικίας αλλά ακόμα παραγωγικών εργαζομένων από χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, και επαναπροσέγγιση των δυσαρεστημένων νεότερων εργαζομένων σε πλουσιότερες χώρες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

• Έρευνα: Τι προβληματίζει τους CEOs των σούπερ μάρκετ
• Alpha Bank: Πώς αναμένεται να κινηθεί η ιδιωτική κατανάλωση