Το σκάνδαλο της VW μπορεί να θυμίσει την οικονομική κρίση του 2008
Η μόνη διαφορά: οι ρυθμιστές δεν θα είναι τόσο επιεικείς όσο με τις τράπεζες.
του Τζάνι Ρόσοου*
Ο κόσμος βρίσκεται ακόμα σε κατάσταση σοκ ύστερα από την ανακοίνωση ότι ο Όμιλος Volkswagen χειραγωγούσε τα αποτελέσματα των δοκιμών εκπομπών ρύπων για τους κινητήρες ντίζελ. Ο όμιλος περιλαμβάνει, εκτός της Volkswagen, μάρκες όπως η Audi, η Bentley, η Seat και η Skoda. Το πρόβλημα των «πειραγμένων» δοκιμών ρύπων αγγίζει την καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος.
Στο καπιταλιστικό σύστημα, η γενική ιδέα είναι ότι η κυβέρνηση πρέπει να ορίζει ένα πεδίο – το ίδιο για όλους τους «παίκτες» – και οι συμμετέχοντες πρέπει να «παίζουν» σύμφωνα με τους κανόνες. Η περίπτωση του Ομίλου VW δείχνει ότι αυτός ο στόχος έχει αποτύχει παταγωδώς. Εδώ δεν μιλάμε για ένα ατυχές σφάλμα· μιλάμε για εξαπάτηση. Ο Όμιλος VW ανέπτυξε λογισμικό διαχείρισης του κινητήρα που εντόπιζε πότε τα οχήματα υποβάλλονταν σε δοκιμές εκπομπών ρύπων αντί για τη συνήθη χρήση τους σε δρόμο, προσαρμόζοντας αντίστοιχα τις εκπομπές της εξάτμισης σε χαμηλότερα επίπεδα. Το πρώτο ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι κατά πόσο άλλοι κατασκευαστές αυτοκινήτων υιοθέτησαν την ίδια πρακτική.
Δεδομένου του ανταγωνισμού μεταξύ τους, δεν είναι διόλου απίθανο το σκάνδαλο αυτό να έχει ευρύτερες διαστάσεις απ’ αυτές που γνωρίζουμε. Το πρόβλημα με την VW μπορεί να αγγίξει τις διαστάσεις που έλαβε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-08 αν δειχθεί ότι άλλες εταιρείες αυτοκινήτων έκαναν τα ίδια. Και βέβαια, οι ρυθμιστικές αρχές δεν έχουν κανέναν λόγο να είναι με την αυτοκινητοβιομηχανία τόσο ελαστικές όπως ήταν με τις τράπεζες.
Όμως, ακόμα κι αν το πρόβλημα περιορίζεται εντός του Ομίλου VW, δεν παύει να θέτει στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα του κατά πόσο είναι εφικτή η αυτορρύθμιση των εταιρειών εντός ενός ρυθμιστικού πλαισίου ορισμένου από τις κυβερνήσεις. Το σκάνδαλο αυτό δίνει στις κυβερνήσεις το δικαίωμα να διευρύνουν τον εποπτικό ρόλο τους πέρα από τη ρύθμιση και να εμπλακούν οι ίδιες στην οικονομική δραστηριότητα σε έναν πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Αν οι εταιρείες δεν μπορούν να συμπεριφερθούν σωστά, οι κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν ότι θα το κάνουν. Οι πράξεις του Ομίλου VW, όπως και οι πράξεις άλλων οικονομικών οντοτήτων στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-08, έχουν όλα τα στοιχεία που σημαίνουν το τέλος του καπιταλισμού όπως τον ξέρουμε σήμερα. Οι κυβερνήσεις θα διεκδικήσουν – δικαιολογημένα – έναν ευρύτερο ρόλο στην οικονομία. Με άλλα λόγια, το τρέχον οικονομικό μοντέλο του καπιταλισμού που βασίζεται, μεταξύ άλλων, στην αυτορρύθμιση ίσως οδεύει προς το τέλος του.
* Ο Τζάνι Ρόσοου είναι επικεφαλής του Τμήματος Οικονομικών και Επιχειρηματικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand.
