Το βαρύ τίμημα της καραντίνας: Πρωτογενές έλλειμμα 4,795 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό το πεντάμηνο
Πρωτογενές έλλειμμα 4,795 δισ. ευρώ παρουσίασε ο προϋπολογισμός στο πεντάμηνο Ιανουάριος – Μάιος 2020 λόγω των μέτρων στήριξης της κυβέρνησης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις λόγω της πανδημίας. Ιδιαίτερα δύσκολος για την οικονομία θεωρείται και ο μήνας Ιούνιος. Στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θεωρούν ότι οι επιπτώσεις από το Lockdown του Απριλίου στην οικονομία διαχέονται και στον Ιούνιο και ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού θα αρχίσουν να ανακάμπτουν από τον Ιούλιο και μετά. Ωστόσο οι αβεβαιότητες εξακολουθούν να είναι μεγάλες και σχετίζονται τόσο με την πορεία του τουρισμού που δέχεται ισχυρό πλήγμα, με το κόστος των μέτρων στήριξης, αλλά και με την ανταπόκριση των τραπεζών στην παροχή ρευστότητας στην αγορά, όπως σημειώνουν αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών. Στο πλαίσιο αυτό το βασικό σενάριο της κυβέρνησης για την πορεία της οικονομίας το 2020 παραμένει το ίδιο και προβλέπει ύφεση απο 4,7% έως 7,9%, ενώ το έλλειμμα του προϋπολογισμού προβλέπεται οτι θα κυμανθεί σε ετήσια βάση φέτος λίγο πάνω από το 3% του ΑΕΠ. Παρ’ όλα αυτά παρατηρούνται και θετικά στοιχεία που αφορούν στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών από τους καταναλωτές. Έτσι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Οικονομικών, στα σέρβις των ΙΧ αυτοκινήτων παρατηρείται αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών κατά 150% τον Ιούνιο συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι, ενώ στον τομέα των οικοδομικών υλικών η αύξηση είναι 100%, στις οδοντιατρικές υπηρεσίες φθάνει και το 150% στις πωλήσεις air codition η αύξηση ξεπερνά το 60% και στα ηλεκτρικά είδη φθάνει και το 120%.
Ο υφυπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης δίνοντας στη δημοσιότητα τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού το πεντάμηνο έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Τον Μάιο είχαμε, όπως αναμέναμε, σημαντική μείωση των εσόδων (33,5%), καθώς τα έσοδα επλήγησαν ταυτόχρονα από το μαζικό lockdown της οικονομίας τον μήνα Απρίλιο, από τις αναστολές φορολογικών υποχρεώσεων για πολύ μεγάλο μέρος της οικονομίας και από την προπληρωμή (λόγω της έκπτωσης του 25%) μέρους του ΦΠΑ που επρόκειτο να εισπραχθεί τον Μάιο, στο τέλος Απριλίου. Η τελευταία παρατήρηση εξηγεί και τη μικρή απόκλιση, σε σχέση με την πρόβλεψη των εσόδων που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας. Από τα στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού προκύπτει επίσης ότι η επεκτατική πολιτική αντιμετώπισης της ύφεσης που ακολουθεί η κυβέρνηση έχει προσεγγίσει μέχρι τον Μάιο, μόνο για το Κεντρικό Κράτος (χωρίς δηλαδή να συνυπολογιστούν και τα νομικά πρόσωπα της Γενικής κυβέρνησης, όπως ο ΕΦΚΑ), τα 5 δισ. ευρώ, με τη μορφή πρόσθετων δαπανών και μειωμένων εσόδων, λόγω COVID 19».
Ειδικότερα το πεντάμηνο Ιανουάριος-Μάιος ο προϋπολογισμός παρουσίασε πρωτογενές έλλειμμα 4,795 δισ ευρώ έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 43 εκατ ευρώ. Την ίδια περίοδο πέρυσι είχε σημειωθεί πρωτογενές πλεόνασμα 916 εκατ ευρώ. Σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, για την περίοδο του Ιανουαρίου – Μαΐου 2020, παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού (γενική κυβέρνηση) ύψους 7,445 δισ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2,512 δισ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού.
Αναλυτικότερα σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών: Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 16,078 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 2,663 δισ. ευρώ ή 14,2% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην επίπτωση από τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας COVID-19. Επιπρόσθετα, εκκρεμεί η καταχώριση ποσού 30 εκατ. ευρώ περίπου στους Αναλυτικούς Λογαριασμούς Εσόδων (ΑΛΕ) και συγκεκριμένα στην κατηγορία «Φόροι» για το μήνα Απρίλιο 2020. Το ανωτέρω ποσό θα εμφανιστεί στους ορθούς ΑΛΕ μετά την επίλυση του υφιστάμενου τεχνικού προβλήματος. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 17,852 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 2,453 δισ. ευρώ ή 12,1% έναντι του στόχου.
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 15,539 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 2,157 δισ. ευρώ ή 12,2% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020. Ωστόσο, σε σύγκριση με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2020 που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας το οποίο κατατέθηκε στην Ε.Ε. στις 30 Απριλίου 2020 και οι οποίες περιέχουν τις επιπτώσεις των μέτρων για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, τα έσοδα από φόρους είναι αυξημένα κατά 300 εκατ. ευρώ.
Η ακριβής κατανομή μεταξύ των κατηγοριών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση του οριστικού δελτίου αναφέρει στην ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών. Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 1,775 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 209 εκατ. ευρώ από το στόχο (1,565 δισ. ευρώ). Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 1,294 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 117 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Ειδικότερα, τον Μάιο 2020 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 1,917 δισ. ευρώ μειωμένο κατά 1,370 δισ. ευρώ σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη λήψη μέτρων φορολογικής ανακούφισης, όπως η αναστολή καταβολής του Φ.Π.Α. και των βεβαιωμένων οφειλών στις επιχειρήσεις που επλήγησαν από τον κορωνοϊό, καθώς και η παροχή κινήτρου έκπτωσης 25% εφόσον κατέβαλαν εμπρόθεσμα τις οφειλές τους (ΦΠΑ και βεβαιωμένοι φόροι). Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 2,367 δισ. ευρώ, μειωμένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 1,267 δισ. ευρώ.
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 2,268 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 1,143 δισ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020. Ωστόσο, σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες μηνιαίες εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας τα έσοδα από φόρους είναι μειωμένα για το μήνα Μάιο 2020 κατά 219 εκατ. ευρώ. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τον μήνα Απρίλιο υπήρξε μεγαλύτερη συμμετοχή από την εκτιμώμενη στην ολοσχερή εξόφληση του οφειλόμενου ΦΠΑ και συνεπώς το ευεργέτημα της έκπτωσης 25% επί του καταβαλλόμενου ποσού αντιστοιχεί σε μεγαλύτερο ποσό συμψηφισμού για το μήνα Μάιο. Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 27 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 36 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου. Οι επιστροφές εσόδων του Μαΐου 2020 ανήλθαν σε 450 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 103 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου (347 εκατ. ευρώ).
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2020 ανήλθαν στα 23,523 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 2,271 δισ. ευρώ έναντι του στόχου. Οι κυριότερες αιτίες της εμφανιζόμενης απόκλισης είναι:
α) η δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού λόγω της πανδημίας του COVID-19 ύψους περίπου 747 εκατ. ευρώ (μισθωτών και επιστημόνων), η οποία πληρώθηκε από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων),
β) οι αυξημένες εκροές του ΠΔΕ κατά 1,760 δισ. ευρώ κυρίως λόγω των δαπανών για αποζημίωση ειδικού σκοπού επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων και των δαπανών για επιδότηση τόκων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας του COVID-19 και
γ) οι αυξημένες πληρωμές για τόκους κατά 97 εκατ. ευρώ.
Με αντίρροπο χαρακτήρα κινήθηκε η υποεκτέλεση σε άλλες μείζονες κατηγορίες δαπανών, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν με ανάλωση μέρους του αποθεματικού. Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου – Μαΐου 2020 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 κατά 1,578 δισ. ευρώ, λόγω του ΠΔΕ, το οποίο παρουσίασε αυξημένη δαπάνη κατά 2,195 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, κυρίως λόγω των προαναφερόμενων αιτιών.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Μαΐου 2020 ανήλθαν στα 5,351 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 1,207 δισ. ευρώ έναντι του στόχου λόγω των αυξημένων εκροών ΠΔΕ κατά 1,102 δισ. ευρώ, λόγω της πανδημίας του COVID-19.
