Τουρισμός: Τι αλλάζει με το νέο χωροταξικό πλαίσιο – Τα 5 κύρια σημεία
Το νέο χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό στην Ελλάδα, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 15 Σεπτεμβρίου, εισάγει σημαντικές αλλαγές που στοχεύουν στην ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και διαχείρισης του υπερτουρισμού.
Η ελληνική επικράτεια χωρίζεται σε πέντε κατηγορίες βάσει του βαθμού τουριστικής ανάπτυξης: περιοχές ελέγχου, αναπτυγμένες περιοχές, αναπτυσσόμενες περιοχές, περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης και μη αναπτυγμένες περιοχές.
Τα κύρια σημεία
Περιορισμοί στις βραχυχρόνιες Μισθώσεις: Σε περιοχές με έντονη τουριστική κίνηση, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, επιβάλλονται περιορισμοί στις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb για να αντιμετωπιστεί ο υπερτουρισμός.
Επιδοτήσεις και κατασκευές: Νέες τουριστικές μονάδες και επεκτάσεις υφιστάμενων μονάδων δεν θα επιδοτούνται σε κορεσμένες περιοχές, εκτός αν πρόκειται για καταλύματα άνω των 4 αστέρων. Αντίστοιχα, σε αναπτυγμένες περιοχές θα ενισχύονται μόνο καταλύματα άνω των 4 αστέρων, ενώ σε άλλες περιοχές θα επιδοτούνται τουριστικές επενδύσεις άνω των 3 αστέρων.
Σποραδικό ξενοδοχείο: Εισάγεται η δυνατότητα δημιουργίας σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων σε εγκαταλελειμμένους οικισμούς, επιτρέποντας την αναβίωση και αναπλασία τους.
Ανάπτυξη σε ακατοίκητα νησιά: Σε ακατοίκητα νησιά άνω των 300 στρεμμάτων επιτρέπονται ήπιες τουριστικές αναπτύξεις, ενώ σε βραχονησίδες απαγορεύεται οποιαδήποτε τουριστική δραστηριότητα.
Πράσινο τέλος και αναπλάσεις: Επιβάλλεται “πράσινο” τέλος για τη χρηματοδότηση αναπλάσεων και υποδομών, συμβάλλοντας στη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού.
Το νέο πλαίσιο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιουργεί ο υπερτουρισμός σε περιοχές με υψηλή τουριστική ζήτηση, ενώ ταυτόχρονα προωθεί τη δημιουργία μεγάλων τουριστικών μονάδων σε νέες και αναπτυσσόμενες περιοχές. Ωστόσο, η έλλειψη περιορισμών σε κάποιες περιοχές και η δυνατότητα ανάπτυξης ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές εγείρουν ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η ανακοίνωση του ΥΠΕΝ
Τέθηκε από τις 3 Ιουλίου 2024 σε δημόσια, ηλεκτρονική διαβούλευση το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠ) και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) αυτού, από την ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μετά από συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού.
Για τη διατύπωση απόψεων από τους ενδιαφερόμενους, παρέχεται χρόνος έως τις 15 Σεπτεμβρίου, υπερκαλύπτοντας τη νομικά προβλεπόμενη προθεσμία των 35 ημερών. Το αποτέλεσμα της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης του ΕΧΠ θα είναι η ενσωμάτωση στο Σχέδιο όλων των απαραίτητων μέτρων για την προστασία του Περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη του τουριστικού τομέα της χώρας μας.
Μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης, οι σχετικές προτάσεις που διατυπώθηκαν θα αξιολογηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ώστε να ληφθούν υπόψη στην οριστική διαμόρφωση του νέου ΕΧΠ για τον τουρισμό. Θα ακολουθήσει η γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας του άρθρου 4 του N. 4447/2016 (Α’ 241) όπως ισχύει, προκειμένου να προωθηθεί στη συνέχεια η έγκριση του νέου ΕΧΠ για τον τουρισμό και της ΣΜΠΕ αυτού, με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Τουρισμού.
Σκοπός και στρατηγικοί στόχοι
Με το εν λόγω ΕΧΠ για τον Τουρισμό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αποσκοπεί στον προσδιορισμό μακροπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων στόχων, καθώς και στρατηγικών κατευθύνσεων σε εθνικό επίπεδο, για τη χωρική διάρθρωση του τομέα του τουρισμού, με όρους οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας και αειφορίας.
Ειδικότερα, το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό στοχεύει, μέσω χωρικών εργαλείων:
α) Στη στήριξη της αυξητικής δυναμικής του Ελληνικού τουρισμού και στην παγίωση της χώρας ως ανταγωνιστικού παγκόσμιου προορισμού, με την προσφορά κατάλληλης γης και χωροθετικών όρων, που θα διευκολύνουν τις τουριστικές επενδύσεις.
β) Στην υποστήριξη θεματικών μορφών τουρισμού παράλληλα με τον τουρισμό ήλιου-θάλασσας, την προώθηση σύγχρονων τουριστικών προϊόντων και καταλυμάτων (νέων και υφιστάμενων) υψηλής ποιότητας, και την ισορροπία μεταξύ κλασικών και αναδυόμενων τουριστικών μοντέλων (όπως ιδίως ο τουρισμός διαμοιρασμού και η τουριστική κατοικία).
γ) Στις διασυνδέσεις μεταξύ διαφορετικών μορφών τουρισμού, με βάση την έννοια της σύνθετης τουριστικής εμπειρίας και της πολλαπλότητας των τουριστικών πόρων (φυσικών, πολιτιστικών κ.λπ.).
δ) Στη μείωση των διαπεριφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων τουριστικής ανάπτυξης και την επέκταση της τουριστικής περιόδου, με εκμετάλλευση συγκριτικών πλεονεκτημάτων διαφόρων περιοχών.
ε) Στη χωρική οργάνωση του τουρισμού, με άξονες την ενίσχυση των οργανωμένων μορφών χωροθέτησης, την καινοτομία στο τουριστικό προϊόν, τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, την ολοκληρωμένη διαχείριση των προορισμών, την αντιμετώπιση φαινομένων υπερτουρισμού, αξιοποιώντας με κατάλληλο τρόπο την ιδιαιτερότητα της ανομοιογένειας του εθνικού χώρου.
στ) Στην απλούστευση των διαδικασιών χωροθέτησης και τον συντονισμό όλων των βαθμίδων σχεδιασμού που επηρεάζουν τον τουρισμό.
ζ) Στην προσαρμογή του τουρισμού στην Κλιματική Αλλαγή.
η) Στην προώθηση υποδομών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος αναγκαίων για την τουριστική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανόμενων των μεταφορών, των περιβαλλοντικών υποδομών, και των ψηφιακών υποδομών.
Επισημαίνεται ότι το νέο ΕΧΠ για τον Τουρισμό έρχεται να καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε στον Χωροταξικό Σχεδιασμό, μετά την ακύρωση από το ΣτΕ των προηγούμενων ΕΧΠ Τουρισμού των ετών 2009 και 2013.
Κατηγοριοποίηση του εθνικού χώρου
Ο εθνικός χώρος κατηγοριοποιείται με βάση:
α) Τη χωρική διάρθρωση του τουριστικού φαινομένου
Οι περιοχές στις οποίες κατηγοριοποιείται ο εθνικός χώρος (1.034 Δημοτικές Ενότητες), με βάση τη χωρική διάρθρωση των τουριστικών καταλυμάτων είναι οι εξής:
Α) Περιοχές ελέγχου (18 Δ.Ε.)
Β) Αναπτυγμένες περιοχές (84 Δ.Ε.)
Γ) Αναπτυσσόμενες περιοχές (139 Δ.Ε.)
Δ) Περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης (265 Δ.Ε.)
Ε) Μη αναπτυγμένες περιοχές (528 Δ.Ε.)
Προσδιορίζονται κατευθύνσεις και ρυθμίσεις, ανά κατηγορία περιοχών.
β) Τα ειδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά και το ειδικό καθεστώς κάποιων περιοχών
Περιλαμβάνονται:
Περιοχές με ειδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά
– Μητροπολιτικές περιοχές
– Νησιά
– Παράκτια ζώνη
– Ορεινές περιοχές
Κατηγορίες χώρου με ειδικό καθεστώς
– Περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών
– Προστατευόμενοι και εγκαταλελειμμένοι οικισμοί
– Αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και ιστορικοί τόποι
Προσδιορίζονται κατευθύνσεις και ρυθμίσεις, ανά κατηγορία περιοχών.
γ) Τη χωροθέτηση ειδικών μορφών τουρισμού και τουριστικών υποδομών
Προσδιορίζονται κατευθύνσεις για ειδικές μορφές τουρισμού και τις σχετιζόμενες με αυτές τουριστικές υποδομές. Ως ειδικές μορφές τουρισμού είναι οι εξής:
– Τουρισμός υπαίθρου
– Αθλητικός Τουρισμός
– Θαλάσσιος Τουρισμός
– Πολιτιστικός Τουρισμός
– Θρησκευτικός-Προσκυνηματικός Τουρισμός
– Συνεδριακός τουρισμός
– Τουρισμός υγείας
Σημειώνεται ότι με το ΕΧΠ δίνονται κατευθύνσεις για τον υποκείμενο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Παρέχεται η δυνατότητα στα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια και τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό Α’ επιπέδου (Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια κ.λπ.) να εξειδικεύουν τις κατευθύνσεις – ρυθμίσεις του παρόντος ΕΧΠ σε επίπεδο διοικητικής υποενότητας ή τμήματος αυτής, εφόσον αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της ανάλυσης στο επίπεδο της κλίμακας του αντίστοιχου σχεδιασμού.
Παράλληλα, περιλαμβάνονται προτάσεις για τις αναγκαίες υποστηρικτικές υποδομές, όπως: μεταφορικές υποδομές, σταθμοί εισόδου, ύδρευση, διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, υποδομές υγείας.
Πληροφορίες για τη διαβούλευση του νέου ΕΧΠ για τον Τουρισμό και της ΣΜΠΕ
Α) Οι απαραίτητες πληροφορίες και στοιχεία του φακέλου του ΕΧΠ για τον Τουρισμό, προκειμένου να ενημερωθεί το κοινό, είναι διαθέσιμα μέσω του παρακάτω υπερσυνδέσμου:
Β) Το ενδιαφερόμενο κοινό δύναται να διατυπώσει τις απόψεις του εγγράφως ή ηλεκτρονικά στις διευθύνσεις της αρμόδιας αρχής (sec.dipa@prv.ypeka.gr) και της αρχής σχεδιασμού (diavoulefsi.exp.tourismos@prv.ypeka.gr), έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2024.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Θέτουμε, από σήμερα, σε εκτενή, άνω των δύο μηνών, δημόσια διαβούλευση, το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠ) που προετοιμάσαμε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σύνθετο, απαιτητικό και απολύτως αναγκαίο εγχείρημα για την περαιτέρω ενίσχυση του τουρισμού, ενός κλάδου δηλαδή που εισφέρει, διαχρονικά και σημαντικά στο ΑΕΠ. Τα εργαλεία του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου που εισάγουμε -μεταξύ άλλων- διευκολύνουν τις τουριστικές επενδύσεις, υποστηρίζουν κλασικές και τις πιο σύγχρονες μορφές τουρισμού, καθώς και την επέκταση της τουριστικής περιόδου, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση φαινομένων υπερτουρισμού, προωθούν την κατασκευή αναγκαίων υποδομών για την τουριστική ανάπτυξη, κ.ά. Για τη χωρική διάρθρωση του τουρισμού λαμβάνουμε υπόψη τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η κλιματική κρίση, έχοντας ως απόλυτη προτεραιότητά μας την προστασία του περιβάλλοντος».
Η Υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, τόνισε: «Αποτελεί ένα σημαντικό και πολυαναμενόμενο θεσμικό πλαίσιο για την Πολιτεία, την τοπική αυτοδιοίκηση, και κυρίως την τουριστική αγορά και το επενδυτικό κεφάλαιο. Ένα πλαίσιο, το οποίο με βάση την επιστήμη και τις διεθνείς καλές πρακτικές, θα θέσει σταθερές και ξεκάθαρες βάσεις για την χρήση της γης στην τουριστική ανάπτυξη και θα αποτελέσει αναπόσπαστο στοιχείο της αναπτυξιακής μας πολιτικής, με μακροχρόνια στόχευση προς όφελος της εθνικής οικονομίας αλλά και των τοπικών κοινωνιών».
Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Ταγαράς, σημείωσε: «Στο ΥΠΕΝ, στη Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, ως αρμόδια αρχή σχεδιασμού -και σε διαρκή συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού- κληθήκαμε να συντάξουμε το Ειδικό Χωρικό Πλαίσιο του Τουρισμού. Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη, σύνθετη μελέτη χωρικής οργάνωσης, όπου οφείλαμε να λάβουμε υπόψη πλείστες παραμέτρους – οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές, γεωγραφικές, ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής – για τον πλέον δυναμικό τομέα της Ελληνικής Οικονομίας, την επονομαζόμενη “βαριά βιομηχανία” της χώρας μας, τον τουρισμό. Οφείλω να τονίσω ότι το εν λόγω Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο που φιλοδοξεί να βάλει τάξη στο χώρο στην τουριστική ανάπτυξη σε όλη την Επικράτεια, θα βρίσκεται σε απόλυτη διασύνδεση και αρμονία με τον πολεοδομικό σχεδιασμό α’ επιπέδου που εξελίσσουμε, τη μεγαλύτερη πολεοδομική μεταρρύθμιση της χώρας μας, τα Τοπικά και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια. Προστατεύουμε το περιβάλλον και προσαρμοζόμαστε στην κλιματική αλλαγή».
