«Unconformities»: Η πρώτη έκθεση σύγχρονης τέχνης στο Μουσείο της Ακρόπολης

Tι μπορούμε να μάθουμε από το αθηναϊκό σχιστολιθικό υπέδαφος, τις προσχώσεις του Κηφισού και τα πλούσια αρχαιολογικά στρώματα στο Μοναστηράκι, τον Κεραμεικό και τον Ελαιώνα; Τι ιστορίες αφηγούνται τα υλικά κατακρήμνισης στην Πλατεία Μαρτύρων της Βηρυτού ή οι παραποτάμιες προσχώσεις του Σηκουάνα και της ευρύτερης περιοχή του Λούβρου;

Συνέχειες και ασυνέχειες μέσα από γεωλογικά και αρχαιολογικά στρώματα που βρίσκονται στο υπέδαφος της Αθήνας, της Βηρυτού και του Παρισιού, συναντώνται στην πρώτη έκθεση σύγχρονης τέχνης που φιλοξενεί το Μουσείο Ακρόπολης. Πρόκειται για το «Unconformities» (Ασυμφωνίες), μια mixed-media εικαστική εγκατάσταση του διεθνώς καταξιωμένου καλλιτεχνικού διδύμου από τον Λίβανο, της Τζοάνα Χατζηθωμά (που έχει ελληνική καταγωγή) και του Χαλίλ Ζορέζ, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Onassis Fast Forward Festival 5 – Athens της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από τις 2 ως 16 Μαΐου, με δωρεάν είσοδο.

Η έκθεση έρχεται στην Ελλάδα αμέσως μετά το Centre Pompidou και τη βράβευσή του με τη σημαντική διάκριση Prix Marcel Duchamp (2017). Μια πρώτη επαφή των Unconformities, σε συνδυασμό με μια ενδιαφέρουσα συζήτηση των δυο καλλιτεχνών, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι παραβρέθηκαν το βράδυ της Δευτέρας 30 Απριλίου στο αμφιθέατρο -και στον χώρο έκθεσης του πρωτότυπου πρότζεκτ- του Μουσείου Ακρόπολης.

Η Τζοάνα Χατζηθωμά και ο Χαλίλ Ζορέζ επί τέσσερα χρόνια, σε συνεργασία με γεωλόγους, αρχαιολόγους και ιστορικούς, συλλέγουν, ανασυνθέτουν και εκθέτουν προϊόντα γεωτρητικών ερευνών. Το ενδιαφέρον τους δεν εστιάζει μόνο στις αλληλουχίες των επάλληλων στρωμάτων που συνθέτουν το υπέδαφος των τριών αυτών πόλεων. Στέκεται και στις τεκτονικές ασυνέχειες (discontinuities) και κυρίως στις στρωματογραφικές ασυμφωνίες (unconformities), δηλαδή στα στρωματογραφικά κενά που παρεμβάλλονται συχνά ανάμεσα στα πλούσια σε πληροφορίες στρώματα του υπεδάφους. Κενά που «μιλούν» για ένα κρυφό παρελθόν, το οποίο δεν άφησε πίσω του κανένα ίχνος, αλλά έδωσε άπλετο χώρο στη φαντασία.

«Αυτό που ήταν γοητευτικό για εμάς ήταν αυτά τα κενά. Συχνά υπάρχουν αλληλουχίες από διαφορετικές εποχές που εξαιτίας καταστροφών μπορούν και συναντώνται, με έναν τρόπο. Έτσι είδαμε και καταλάβαμε αυτά τα κενά. Οι γεωλόγοι το ορίζουν διαφορετικά αλλά για εμάς αυτό ήταν το ενδιαφέρον», δήλωσαν οι δυο καλλιτέχνες. «Αυτό που μας παρακινούσε, ήταν τόσο τα ίχνη όσο και η απουσία τους, πράγματα παρόντα και απόντα, ορατά και αόρατα. Μια αλληλουχία που κινείται κυκλικά και ξαναχτίζει την ιστορία σαν ένα είδος αναγέννησης, που δεν είναι μόνο καταστροφή», τόνισαν στη συζήτηση, η οποία περιστράφηκε γύρω από το πρότζεκτ, τα προηγούμενα έργα τους, αλλά και την πόλη τους, την πολύπαθη Βηρυτό.

«Βηρυτός και Αθήνα έχουν μια πραγματική συνομιλία που την αισθανόμαστε. Πιστεύω για πολλούς λόγους ότι οι πόλεις συνδέονται, “αντηχούν” μεταξύ τους», σημείωσε η κ. Χατζηθωμά, συνεχίζοντας: «Θα δείτε στην έκθεση πολλές ‘σκιές’ που για εμάς είναι ένα είδος αντιστοιχίας μεταξύ των πόλεων και των ιστοριών, αλλά κι ένας τρόπος να ενεργοποιήσουμε ξανά το παρελθόν τους. Γιατί δεν δουλεύουμε μόνο στο παρελθόν. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να καταλάβουμε το σήμερα, κοιτάζοντας αυτό που έγινε κάτω από τα πόδια μας. Τα ίχνη αυτά όμως έχουν κάτι και για το μέλλον, ένα είδος συνέχειας. Δεν ξέρουμε αν αισθανόσαστε το ίδιο, αλλά για εμάς είναι ένα είδος βιολογικής επιστημονικής φαντασίας», είπε χαρακτηριστικά.

Την εκδήλωση προλόγισαν ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής, που συνεχάρη τους δυο προικισμένους καλλιτέχνες, καθώς και την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, «η οποία επέμενε και κατέβαλε τις αντιστάσεις μου τελικά να γίνει η πρωτότυπη αυτή έκθεση εδώ. Όπως πολλά πράγματα που δεν συνειδητοποιούμε, ο ανθρώπινος πολιτισμός, τα υλικά του κατάλοιπα κάποια στιγμή τσαλακώνονται, συμπιέζονται, γίνονται ένα στρώμα, σαν τα γεωλογικά στρώματα. Η τέχνη είναι να μπορείς να διαβάζεις αυτά τα στρώματα και να προκαλείς μια ανάταξη του πολιτισμού, κατανοώντας αυτά που βλέπεις», είπε, δίνοντας παράλληλα και μια πληροφορία.

«Σήμερα είναι μια ιστορική μέρα για εμάς γιατί ξεκινήσαμε τις εργασίες διαμόρφωσης της ανασκαφής που περιμέναμε αρκετό καιρό. Και όπως γίνεται με τις εργασίες των γεωτρήσεων και με τις άλλες επεμβάσεις στο έδαφος, ήρθε η ώρα να δημιουργηθούν οι διάδρομοι για τους επισκέπτες και το Μουσείο της ανασκαφής», επεσήμανε.

Από την πλευρά της η κ. Παναγιωτάκου ανάφερε ότι «είναι μια συναισθηματικά φορτισμένη ημέρα και για εμάς, μια ιδιαίτερη στιγμή γιατί βλέπουμε να εκτίθεται σύγχρονη τέχνη μέσα στο Μουσείο Ακρόπολης. Και όλα αυτά έρχονται και ενδυναμώνονται από τη σχέση που έχουμε με τους δυο καταπληκτικούς καλλιτέχνες, αυτούς τους ερευνητές – ονειροπόλους όπως αυτοσυστήνονται», τόνισε, διαβεβαιώνοντας εξαρχής τους παραβρισκόμενους κάτι που θα επιβεβαιωνόταν αμέσως μετά: «Αυτή δεν θα είναι μια βαρετή συζήτηση».