Βίντεο – Ντοκουμέντο: Το τριπλό «όχι» της Μάργκαρετ Θάτσερ στην Ευρώπη
28 χρόνια μετά ήρθε το Brexit - Το Συντηρητικό Κόμμα της Βρετανίας εξακολουθεί να παραμένει διχασμένο στο ζήτημα της Ευρώπης.
Οι σχέσεις Μ.Βρετανίας και Ευρώπης ποτέ δεν ήταν εύκολες. Ήταν σχέσεις αγάπης και μίσους με πολλά επεισόδια και το τελευταίο γράφτηκε με το δημοψήφισμα που οδηγεί στην έξοδο της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε.
Ο Τσώρτσιλ είχε ζητήσει κάποτε ένα είδος «Ηνωμένων Πολιτειών Ευρώπης»- ωστόσο ζητούμενο ήταν να συνεχίσει και η χώρα τη δική της πορεία. Ως εκ τούτου, η Μ. Βρετανία δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα το 1951, ούτε για την ίδρυση της ΕΟΚ αργότερα. Ως αντίβαρο, η Βρετανία ίδρυσε το 1960 την European Free Trade Association το 1960 με άλλες έξι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά ποτέ δεν έγινε τόσο ισχυρή όσο η ΕΟΚ. Εν τέλει η Βρετανία άρχισε να επιδιώκει ένταξη μέσα στην ίδια δεκαετία. Τόσο οι Συντηρητικοί όσο και οι Εργατικοί ήταν υπέρ της ένταξης στην ΕΟΚ, η οποία επετεύχθη το 1973.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Γάλλος πρόεδρος, Σαρλ ντε Γκωλ, είχε δύο φορές υποβάλει βέτο στην ένταξη της Βρετανίας στην ΕΟΚ. Ο δρόμος άνοιξε μετά την παραίτησή του. Οι βρετανικές «γκρίνιες» άρχισαν λίγο μετά, με τον (φιλοευρωπαίο) πρωθυπουργό των Εργατικών, Χάρολντ Γουΐλσον, να ανοίγει διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες και να κάνει το πρώτο δημοψήφισμα σε εθνικό επίπεδο στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου η παραμονή κέρδισε με 67%.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ, η μοναδική γυναίκα πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, με τη μακροβιότερη θητεία είχε υποστηρίξει σε εκείνο το δημοψήφισμα την παραμονή. Αρκετά χρόνια μετά και προς το τέλος της πολιτικής της κυριαρχίας η Θάτσερ αντιτάχθηκε σθεναρά στη διαφαινόμενη συγκεντροποίηση της λήψης των αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατά τη γνώμη της θα οδηγούσε σε ομοσπονδιακές δομές.
Σύμφωνα με τη Θάτσερ, ο ρόλος της ΕΕ έπρεπε να περιοριστεί στη διασφάλιση του ελεύθερου εμπορίου και του ανόθευτου ανταγωνισμού. Η αντιευρωπαϊκή πολιτική της άρχισε να διχάζει τους Συντηρητικούς, δημιουργώντας δύο αντίπαλες τάσεις, μια φιλοευρωπαϊκή και μια αντιευρωπαϊκή.
Η Θάτσερ αντιτασσόταν σφόδρα στη χρήση της κοινής αγοράς ως οχήματος για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Σε ομιλία της στην πόλη Μριζ του Βελγίου το 1988 είχε πει χαρακτηριστικά, ότι «δεν μειώσαμε με επιτυχία το μέγεθος του κράτους στη Βρετανία για να το αντικαταστήσουμε από ένα ευρωπαϊκό κράτος που θα μας επιβληθεί από τις Βρυξέλλες». Το μεγάλο πολιτικό χάσμα είχε πάρει σάρκα και οστά.
Δείτε την ιστορική πλέον ομιλία:
Πολλοί ευρωπαίοι ηγέτες είχαν δεσμευθεί να δώσουν ώθηση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση και θεωρούσαν την κοινή αγορά, μόνο ένα αρχικό στάδιο της ενοποιητικής διαδικασίας. Η Μάργκαρετ Θάτσερ αντιτάχθηκε δυναμικά στην παράδοση εθνικής κυριαρχίας και στο βιβλίο της Statecraft απαρίθμησε τους λόγους για τους οποίους θεωρούσε την Ευρωπαϊκή Ένωση «τη μεγαλύτερη τρέλα της σύγχρονης εποχής». H απόρριψη από μέρους της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, προκάλεσε εξέγερση στο κόμμα και την κυβέρνησης της, και τελικά οδήγησε στην ανατροπή της.
