Βίντεο: Σπύρος Θεοδωρόπουλος και Αντώνης Παπαδημητρίου μιλούν για το «ταξίδι» της επιχειρηματικότητας
Στο πάνελ «Financial Health and Inclusion» του CEO Initiative, το οποίο συντόνισε η Αναστασία Παρετζόγλου, Brand Manager του Fortune Greece, συμμετείχαν ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Chipita, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση, και η Κωστάντζα Σμπώκου-Κωνσταντακοπούλου, CEO των PHAEA Resorts και Πρόεδρος του Δ.Σ. της Endeavor Greece.
Αρχικά, η Αναστασία Παρετζόγλου ζήτησε από τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο να μιλήσει για τη σημασία των αξιών μιας εταιρείας και για το πώς αυτές αποτυπώνονται στην εταιρεία και στην κοινωνία.
Ο κ. Θεοδωρόπουλος επεσήμανε ότι «η ύπαρξη αξιών και αρχών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια την ύπαρξη μιας εταιρείας. Χωρίς αρχές και αξίες, δεν μπορείς να πας ιδιαίτερα μακριά. Αυτές είναι οι προϋποθέσεις, ουσιαστικά, με τις οποίες λειτουργεί μια επιχείρηση. Είναι ο μόνος τρόπος να διακριθείς σε μια μεγαλύτερη και ευρύτερη ομάδα. Αν δεν έχουμε αρχές και αξίες, ή αν αυτές δεν είναι ξεκάθαρες, ή αν δεν έχουν διαχυθεί και δεν είναι κτήμα όλων των ανθρώπων μιας επιχείρησης, τα πράγματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα. Αντίθετα, έτσι μπορούν περισσότεροι άνθρωποι να παίρνουν αποφάσεις – μπορεί να διαχυθεί η ευθύνη και η λήψη της απόφασης. Επιπλέον, εάν η εταιρεία έχει αρχές και αξίες θα καταφέρει σιγά-σιγά να γίνει εξαιρετική και να διακριθεί από τους καταναλωτές της».
Παράλληλα, ο CEO της Chipita τόνισε το ρόλο μιας εταιρείας στη διάχυση των αξιών μέσα στην κοινωνία, μέσω της ισχύος της: «Ευρύτερα, επειδή οι επιχειρήσεις στις διάφορες σχέσεις τους είναι η δυνατή πλευρά και επειδή πάντα ο δυνατός επιβάλλει τις δικές του αρχές και αξίες, τότε και οι εργαζόμενοί του, και οι προμηθευτές του, και οι πελάτες του θα ακολουθήσουν τις ίδιες αρχές και αξίες και έτσι αυτές θα διαχυθούν στην κοινωνία».
Στη συνέχεια, η moderator του πάνελ ρώτησε τον γνωστό Έλληνα επιχειρηματία σχετικά με το πόσο δύσκολη είναι η οικοδόμηση εταιρικής φήμης στην εποχή της ταχύτητας των πληροφοριών, των social media, και των fake news, όταν παράλληλα αυξάνεται το έλλειμμα εμπιστοσύνης του κόσμου προς τις επιχειρήσεις. Ο κ. Θεοδωρόπουλος δεν φάνηκε να συμφωνεί με την ιδέα περί μεγέθυνσης του ελλείμματος εμπιστοσύνης προς τις εταιρείες. Χαρακτηριστικά είπε: «Υπάρχουν επιχειρήσεις όπου αυξάνεται το έλλειμμα και επιχειρήσεις προς τις οποίες ανεβαίνει η εμπιστοσύνη. Σε μια πρόσφατη έρευνα που κάναμε στον ΣΕΒ για τους θεσμούς, ο τρίτος θεσμός στην ελληνική κοινωνία από άποψη εμπιστοσύνης είναι ο ΣΕΒ, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο. Άρα, οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν τις επιχειρήσεις και να ξέρουν ποιες μπορούν να εμπιστευθούν και ποιες όχι. Όσο για τη γρήγορη διάδοση της πληροφορίας που ζούμε τις τελευταίες δεκαετίες, πιστεύω ότι βοηθάει στη δημιουργία εταιρικής φήμης στις εταιρείες όπου υπάρχει ουσία. Παράλληλα, ξεσκαρτάρει και δείχνει πιο γρήγορα τις επιχειρήσεις τις οποίες οι καταναλωτές δεν αξίζει να τις εμπιστευτούν.»
Η πρώτη ερώτηση της Αναστασίας Παρετζόγλου προς τον Αντώνη Παπαδημητρίου είχε ως αφετηρία την παρατήρηση ότι σήμερα, ολοένα και περισσότερο, οι επενδυτές και οι οίκοι αξιολόγησης λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, καθώς και κριτήρια διακυβέρνησης (Environmental, Social, Governance – ESG), για την αποτίμηση μιας εταιρείας, πριν αποφασίσουν να επενδύσουν σ’ αυτήν. Η συντονίστρια θέλησε να μάθει πού οφείλεται αυτή η τάση των επενδυτών να μην λαμβάνουν υπόψη μόνο τα χρηματοοικονομικά στοιχεία μιας εταιρείας, αλλά και τα μη χρηματοοικονομικά.
Ο κ. Παπαδημητρίου παρατήρησε ότι «τα ESGs προϋπήρχαν, δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά τους τελευταίους 12 μήνες έχουν μπει πολύ δυνατά στις επενδυτικές προτιμήσεις. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 600 funds που επενδύουν μόνο σε εταιρείες που βαθμολογούνται με υψηλό βαθμό βάσει του κατά πόσο τηρούν αυτά τα τρία κριτήρια. Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλοι επενδυτές, όπως το Norwegian Sovereign Wealth Fund, που αποφάσισαν να μην επενδύουν σε εταιρείες με χαμηλή βαθμολογία ή να αποσύρουν τις επενδύσεις τους από αυτές. Η Credit Suisse σε μια μελέτη της διαπίστωσε ότι οι εταιρείες που τηρούν τα κριτήρια ESG έχουν καλύτερη απόδοση κατά 2.37% σε σχέση με τις υπόλοιπες εταιρείες. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες που επενδύουν σε αυτό το εξωτερικό κόστος έχουν τελικά καλύτερο αποτέλεσμα. Ο επιχειρηματίας ο οποίος λαμβάνει αυτά τα κριτήρια υπόψη του είναι ένας έξυπνος επιχειρηματίας. Δεν το κάνει για να συμβαδίσει με τη μόδα. Κοιτάζει το προσωπικό του να είναι ευχαριστημένο γιατί αν είσαι υπερήφανος για την εταιρεία που δουλεύεις πας καλύτερα κι εσύ στη δουλειά σου. Και ο καταναλωτής – πελάτης χαίρεται να αγοράζει το προϊόν σου».
Έπειτα, η brand manager του Fortune Greece αναρωτήθηκε ποιο είναι το κίνητρο της περαιτέρω επέκτασης για έναν επιχειρηματία όταν η εταιρεία του – όπως στην περίπτωση της Chipita – έχει ήδη έντονη διεθνή παρουσία και εξαιρετικές επιδόσεις.
Ο κ. Θεοδωρόπουλος απάντησε χαρακτηριστικά: «Η επιχειρηματικότητα είναι μία διαδρομή. Δεν ελπίζεις να φτάσεις πουθενά γιατί δεν υπάρχει πουθενά για να φτάσεις. Αυτό που έχει αξία είναι να απολαμβάνεις τη διαδρομή. Και νομίζω ότι από την αρχή μέχρι τώρα τα ίδια κίνητρα είχα: απολαμβάνουμε τη διαδρομή, δημιουργούμε αξία, δημιουργούμε ευχαριστημένους μετόχους, πελάτες, καταναλωτές. Δεν έχει σημασία σε ποιο σημείο της διαδρομής βρίσκεσαι· το κίνητρο είναι πάντα το ίδιο».
Στο σημείο αυτό, ο Αντώνης Παπαδημητρίου προσέθεσε λακωνικά: «Η εταιρεία που δεν προχωράει δεν μένει στάσιμη, πάει πίσω».
Αμέσως μετά, η συζήτηση στράφηκε στο Ίδρυμα Ωνάση, στην ανταπόκριση που συναντούν οι εκτεταμένες κοινωφελείς δράσεις του, καθώς και στη συνεργασία του με το ελληνικό δημόσιο. Ο επικεφαλής του Ιδρύματος Ωνάση επεσήμανε τα εξής: «Η ιδιοφυία του Ωνάση ήταν ότι μας επέβαλλε να μην ξοδεύουμε από το αρχικό κεφάλαιο και ούτε καν από το σύνολο των κερδών – αλλά συγκεκριμένα από το 40% των κερδών. Άρα, μας επέβαλλε την υποχρέωση να εξασφαλίζουμε κέρδη και να λειτουργούμε σαν μία οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη μας τα κριτήρια τα οποία είπαμε προηγουμένως και που εμείς τα κοιτάμε εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Έχουμε ανταπόκριση από τον κόσμο τον δικό μας, το ανθρώπινο κεφάλαιο του Ιδρύματος, και έχω συναντήσει κατ’ επανάληψη ανθρώπους που βρίσκονται χαμηλά στην ιεραρχία και λένε ότι ‘εμείς είμαστε υπερήφανοι που δουλεύουμε εδώ’ – καπετάνιοι στα πλοία που λένε ότι ‘χαιρόμαστε που εμείς δουλεύουμε και δεν τα βάζει τα λεφτά στην τσέπη του ο πλοιοκτήτης αλλά πάνε για καλό σκοπό’. Εμείς ανταποκρινόμαστε σε αυτό και τους καλούμε όλους να συμμετέχουν στις δραστηριότητες του Ιδρύματος. Και οι ναυλωτές μας αισθάνονται καλύτερα να ναυλώσουν το δικό μας το πλοίο γιατί ξέρουν ότι εμείς θα βγάλουμε λεφτά για να φτιάξουμε ένα νοσοκομείο, να δώσουμε μία υποτροφία, να κάνουμε κάτι κοινωφελές – δεν έχουμε ιδιοτελές κίνητρο. Κι αυτοί αισθάνονται καλύτερα και μας αντιμετωπίζουν με άλλο μάτι».
Όσο για τη στάση του κράτους, ο Αντώνης Παπαδημητρίου ανέφερε ότι: «Το κράτος άλλες φορές μας αντιμετώπιζε ανταγωνιστικά, και άλλες φορές – και κυρίως τώρα με την παρούσα κυβέρνηση – μας αντιμετωπίζει συνεργατικά και μας λέει ‘ελάτε να βοηθήσετε’».
Αναπόφευκτα, η κουβέντα έφτασε και στην κρίση, την τωρινή απόδοση της πραγματικής οικονομίας, και τα τυχόν «φρένα» για την ανάπτυξη και την ευημερία που η συντονίστρια του πάνελ, Αναστασία Παρετζόγλου, αναρωτήθηκε κατά πόσο υπάρχουν σήμερα.
Ο …Mr. Chipita παρατήρησε τα εξής: «Δεν βρισκόμαστε σε κρίση, βρισκόμαστε σε μια νέα πραγματικότητα πάνω στην οποία πρέπει να στηρίξουμε το μέλλον μας. Η κρίση είναι κάτι που θα περάσει. Τα 100 δισεκατομμύρια που χάθηκαν από το ΑΕΠ της χώρας δεν αντικαθίστανται από τη μια μέρα στην άλλη, άρα ξεκινάμε πάλι από τα 180 δισεκατομμύρια και πρέπει να πάμε ψηλά. Πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε τη λέξη ‘κρίση’ γιατί έχει μια έννοια προσωρινότητας. Η ελληνική κοινωνία έχει περάσει σε μια άλλη φάση – και το είδαμε αυτό από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται θέματα όπως το άσυλο στα πανεπιστήμια. Κι αυτό είναι το πιο ευχάριστο. Δεν είναι ότι αυτή τη στιγμή έχουμε μία κυβέρνηση που βλέπει διαφορετικά τα πράγματα. Είναι ότι η ελληνική κοινωνία βλέπει διαφορετικά τα πράγματα. Και έχει ωριμάσει. Έχει φύγει από διάφορες εμμονές του παρελθόντος, και νομίζω ότι αυτή είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε από εδώ και πέρα. Όσο για φρένα, εγώ δεν νομίζω ότι υπάρχουν φρένα. Το μόνο κακό που συνέβη μέσα στην κρίση είναι ότι χάσαμε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτού του δυναμικού. Νομίζω ότι θα ξαναβρούμε τον δρόμο μας, θα δούμε σύντομα μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, τα ξένα funds έχουν ξαναβάλει την Ελλάδα στη λίστα των χωρών με τις οποίες θέλουν να ασχοληθούν».
Όσο για τον Αντώνη Παπαδημητρίου, επέλεξε το ρητό «ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό» για να καταδείξει την τρέχουσα κατάσταση: «Οι επιχειρήσεις οι οποίες επέζησαν στην κρίση είναι τώρα δυνατότερες. Είναι επιχειρήσεις οι οποίες εξυγιάνθηκαν δια της αφαιμάξεως αλλά τώρα είναι δυνατές και μπορούν να επιβιώσουν. Το θέμα είναι αν αντιλαμβανόμαστε τον βαθμό της ανατάξεως που έγινε. Τώρα ατενίζω κι εγώ το μέλλον με αισιοδοξία. Το μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού τομέα, οι τράπεζες και το δημόσιο έχουν αντλήσει κάποια διδάγματα, αλλά δυστυχώς υπάρχει ένα κομμάτι του δημόσιου τομέα που ακόμα ζει στο παρελθόν. Θεωρεί ότι επιστροφή στην κανονικότητα είναι η επιστροφή στις …παλιές καλές συνήθειες που είχαμε προ δεκαετίας, αγνοώντας ότι αυτές οι συνήθειες είναι που προκάλεσαν την κρίση. Αυτή τη νοοτροπία πρέπει να πολεμήσουμε».
Στη συζήτηση προστέθηκε και η Κωστάντζα Σμπώκου-Κωνσταντακοπούλου, την οποία η Αναστασία Παρετζόγλου ρώτησε σχετικά με τις βασικές πρωτοβουλίες της όταν ανέλαβε τα ηνία της οικογενειακής της επιχείρησης: «Βασικός μου στόχος ήταν να δημιουργήσουμε ένα προϊόν με σεβασμό στον άνθρωπο, στο περιβάλλον και στην παράδοσή μας. Στην ουσία, λοιπόν, η εταιρεία μας επεδίωξε να δημιουργήσει ένα προϊόν με συνέπεια και συνοχή, το οποίο να εκφράζει την πολυτέλεια στον τουριστικό χώρο ως έναν συνδυασμό από εμπειρίες οι οποίες προέρχονται από έναν τόπο με έντονη παράδοση όπως είναι η δική μας η ελληνική, η κρητική· με ένα περιβάλλον που θα διατηρεί τα πρωτογενή του χαρακτηριστικά και την ομορφιά του· και με ανθρώπους που θα προσφέρουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου με την αυθεντικότητα και τη ζεστασιά του τόπου μας».
Παράλληλα, η Διευθύνουσα Σύμβουλος των PHAEA Resorts ρωτήθηκε και για τη συμμετοχή της στην Endeavor – οργανισμός που ευνοεί το οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας στη χώρα μας. Η ίδια απάντησε τα εξής: «Η Endeavor για μένα είναι πολύ σημαντική. Συμμετέχω από το 2014, όταν μέσα στην κρίση αισθάνθηκα ότι έπρεπε κάτι να κάνω για να βοηθήσω την επιχειρηματικότητα στον τόπο μας. Αποφασίσαμε ότι ζούμε εδώ και για να ζούμε εδώ πρέπει να ζούμε καλά, και για να ζούμε καλά δεν μπορεί να πηγαίνει μόνο η δική μας δουλειά καλά – πρέπει να πηγαίνουν όλες οι δουλειές κι όλη η οικονομία καλά. Παράλληλα, πρέπει να λειτουργούν και να είναι ανοιχτά τα μουσεία μας – και γι’ αυτό είμαι στη Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη -, τα σχολεία μας να δίνουν υψηλού επιπέδου παιδεία – και γι’ αυτό κάναμε μια ΜΚΟ για τα σχολεία της Αθήνας – και σε κάθε περίπτωση να φτιάξουμε ένα περιβάλλον με όλες τις δυνάμεις μας για μια καλή και ισχυρή κοινωνία που ξεκινάει πάντα από την οικονομία. Η Endeavor είναι ένας διεθνής οργανισμός που δραστηριοποιείται σε 35 χώρες σε όλο τον κόσμο. Εκεί, οι επιχειρηματίες βοηθούν νέους επιχειρηματίες να ξεπεράσουν προκλήσεις που συναντούν στον χώρο τους, να τους βοηθήσουν να αναπτυχθούν περαιτέρω, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και, τελικά, να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας».
H κ. Σμπώκου-Κωνσταντακοπούλου επεσήμανε τα πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει ένας επιχειρηματίας συμμετέχοντας στην Endeavor: «Είναι ένα πολύ ισχυρό παγκόσμιο δίκτυο. Πέρα από τα πλεονεκτήματα που έχει για τους νέους επιχειρηματίες, έχει και για όλους εμάς που είμαστε μέρος του διότι βρισκόμαστε σε ένα κοινό χώρο με αντίστοιχους επιχειρηματίες από άλλες χώρες. Ερχόμαστε σε επαφή με νέες τεχνολογίες, βλέπουμε άλλους κλάδους και, βεβαίως, υπάρχουν ευκαιρίες επενδυτικές και ένα πολύ σημαντικό networking».
Για το τέλος, η Αναστασία Παρετζόγλου έθιξε το ζήτημα των παγκόσμιων ανισοτήτων, του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, και της διαφοράς μεταξύ της υπεραπόδοσης των κεφαλαίων και της στασιμότητας των μισθών. Στο πλαίσιο αυτού του προβληματισμού, έθεσε ένα εξαιρετικά κρίσιμο ερώτημα: «Ο καπιταλισμός περνάει κρίση. Θα διοικηθεί ή θα ηττηθεί;».
Ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος συμμερίστηκε τον συγκεκριμένο προβληματισμό: «Ο καπιταλισμός περνάει μεγάλη κρίση και θα περάσει ακόμα μεγαλύτερη αν τα οφέλη από την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογική επανάσταση των τελευταίων ετών δεν οδηγηθούν και προς τη μεσαία και την κατώτερη τάξη. Ο καπιταλισμός πρέπει να βρει τον τρόπο, και δυστυχώς δεν υπάρχει κανείς να του το υποδείξει ή να του το επιβάλλει. Πρέπει μόνος του να βρει τις λύσεις του για να σταματήσουν να μένουν τα οφέλη από την παγκοσμιοποίηση μόνο στην ανώτερη τάξη».
Ο επικεφαλής του Ιδρύματος Ωνάση συμφώνησε ως προς τις διαπιστώσεις αυτές, προσθέτοντας: «Αυτή η συζήτηση που κάνουμε σήμερα, η τήρηση των κριτηρίων βιωσιμότητας, τα ESGs δείχνουν μια προσπάθεια – αν όχι του καπιταλιστικού συστήματος συνολικά, τουλάχιστον ενός σημαντικού μέρους του – να κάνει ακριβώς αυτό που υποδεικνύει ο κ. Θεοδωρόπουλος. Αν δεν βρούμε έναν τρόπο να μοιράσουμε την πίτα πιο δίκαια, αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ. Δεν είναι η πρώτη φορά που μπαίνει σε κρίση ο καπιταλισμός· κρίση υπήρξε και στον Μεσοπόλεμο, η οποία έληξε με έναν παγκόσμιο πόλεμο. Την εποχή εκείνη, όμως, βγήκε η αμερικανική κυβέρνηση και είπε ‘εγώ θα σπάσω τα τραστ’ και πήρε το τραστ του Ροκφέλερ και το έσπασε και το έκανε πέντε εταιρείες».
Δείτε τι δήλωσαν οι πρωταγωνιστές του πάνελ για το CEO INITIATIVE FORUM:
