Wagner εναντίον Πούτιν: Οι είκοσι τέσσερις ώρες που συγκλόνισαν το Κρεμλίνο
Της Nina L. Khrushceva
Ο Γιεβγένι Πριγκόζιν μπορεί να ματαίωσε την απόπειρα πραξικοπήματος λίγο πριν οι μισθοφόροι της Wagner φτάσουν στη Μόσχα, αλλά η ανταρσία του υπονόμευσε μοιραία το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μπορεί να περάσουν μέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες μέχρι να αποκαλυφθούν πλήρως οι ρωγμές, αλλά πρέπει να είστε σίγουροι για το εξής: κάθε κρίση τέτοιου είδους μειώνει το ανάστημα του Πούτιν. Οι ελίτ της Ρωσίας. Οι αντίπαλοί του μάλλον γλυκοκοιτάζουν ήδη τον θρόνο. Βραχυπρόθεσμα, ο Πούτιν θα αξιοποιήσει το αποτυχημένο πραξικόπημα υπέρ του. Εξάλλου, οι μάζες δεν ξεσηκώθηκαν, όπως προέβλεψε ο Πριγκόζιν, και οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας στάθηκαν με το Κρεμλίνο, αν και με μισή καρδιά, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα στρατεύματα της Τσετσενίας έπρεπε να σταλούν στο Ροστόφ για να αντιμετωπίσουν τους μισθοφόρους του Πριγκόζιν. Όμως, με τον καιρό, θα γίνει σαφές ότι τίποτα δεν αντανακλά τη δύναμη του καθεστώτος Πούτιν.
Σημειώνεται πως καμία πλευρά, φαίνεται, δεν ήταν σίγουρη ότι θα μπορούσε να νικήσει την άλλη. Αν και ο Πριγκόζιν επέκρινε σφοδρά τους στρατιωτικούς της Ρωσίας, αρνήθηκε ότι επιχειρούσε πραξικόπημα. Αντίθετα, επέμεινε ότι η προέλαση της Wagner στη Μόσχα ήταν μια «πορεία δικαιοσύνης» για τους στρατιώτες που είχαν πεθάνει στην Ουκρανία. Ο Πριγκόζιν ήξερε ότι δεν μπορούσε να κάνει επίθεση στη Μόσχα.
Ρόλο σε αυτό έπαιξε το γεγονός πως δεν κέρδισε ποτέ τη ρωσική κοινή γνώμη. Παρά τις σκηνές με τα πλήθη να επευφημούσαν αυτόν και τους μαχητές του καθώς αναχωρούσαν από το Ροστόφ, όπου είχαν καταλάβει όλες τις στρατιωτικές τοποθεσίες, αυτό μετεξελίχθη σε ένα αίσθημα παραλογισμού: «ήρωες πολέμου» βαίνουν εναντίον του ρωσικού στρατού. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι Ρώσοι δεν έχουν ενστερνιστεί τη ρητορική του Πριγκόζιν. Το όραμά του να καθαρίσει τη Ρωσία από τη διαφθορά και την αναποφασιστικότητα με αίμα δεν έχει τύχει ευρείας απήχησης.
Από την άλλη, η απάντηση Πούτιν δεν ήταν αυτή ενός ισχυρού ηγέτη. Ενώ καταδίκασε το πραξικόπημα και υποσχέθηκε να τιμωρήσει «βάναυσα» τους εμπλεκόμενους, η απάντηση δεν ήρθε αρκετά γρήγορα. Μάλιστα, φάνηκε περισσότερο πανικόβλητος παρά απειλητικό. Ήταν ένας άνθρωπος που αντιδρούσε στα γεγονότα, δεν τα ήλεγχε.
Το χειρότερο; Αντί να συντρίψει την ανταρσία, άφησε τον Πρόεδρο της Λευκορωσίας Aleksandr Lukashenko να διαπραγματευτεί μια συμφωνία που ουσιαστικά είναι υπέρ του Πριγκόζιν: το αφεντικό της Wagner θα αποστρατευθεί τώρα στη Λευκορωσία και οι ποινικές κατηγορίες εναντίον του θα αποσυρθούν. Για ορισμένους Ρώσους, η συμφωνία κάνει τον Πούτιν να φαίνεται αξιολύπητος, αδύναμος.
Ο Πούτιν θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ένας μεγάλος ειρηνοποιός. Αλλά θα χρειαζόταν τις ελίτ της Ρωσίας. Και η σιωπή του από τότε που ο Πριγκόζιν συνήψε συμφωνία με τον Λουκασένκο υποδηλώνει ότι δεν γνωρίζει, ακόμη και τώρα, αν μπορεί να βασιστεί στην πίστη των φίλων του.
Επιπλέον, οι πολίτες είναι πρόθυμοι να τον ακούσουν να εξηγεί γιατί ο Πριγκόζιν ο «προδότης» αμνηστεύεται καθόλου. Το πραξικόπημα μπορεί να ακυρωθεί, αλλά ο κόσμος βλέπει ότι η ηγεσία εξακολουθεί να λείπει.
Ο Πούτιν έχει ακόμα κάποιους συμμάχους, φυσικά, όπως ο Ραμζάν Καντίροφ, ο ηγέτης της Δημοκρατίας της Τσετσενίας που δεσμεύτηκε να στείλει στρατεύματα στη Μόσχα για να καταπολεμήσει τους πραξικοπηματίες. Αλλά και οι Ρώσοι ηγέτες – συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Δούμας Vyacheslav Volodin, του υπουργού Εξωτερικών Sergey Lavrov και των περισσότερων περιφερειακών κυβερνητών – μίλησαν υπέρ του καθεστώτος.
Αλλά η αντίθεση στην εξέγερση μεταξύ των μελών της ελίτ της Ρωσίας αφορούσε λιγότερο την υποστήριξη του Πούτιν παρά την αντίθεση με τον Πριγκόζιν. Ενώ διαφωνούν με ορισμένες αποφάσεις του Πούτιν – συμπεριλαμβανομένης της απομόνωσης της Ρωσίας και της ενίσχυσης της εξάρτησής της από την Κίνα – και τον βλέπουν όλο και περισσότερο ως αδύναμο και ασταθή, εξακολουθεί να είναι ένα πιο ασφαλές στοίχημα από τον ασταθή επικεφαλής ενός στρατού μισθοφόρων τραμπούκων και καταδίκων.
Ταυτόχρονα, φαίνεται πιθανό ότι ο Πριγκόζιν έχει μερικούς Ρώσους ηγέτες στο πλευρό του. Για παράδειγμα, μπορεί να έχει μια συμφωνία με τον στρατηγό Ντιούμιν, τον κυβερνήτη της περιοχής της Τούλα, δίπλα στο Ροστόφ. Κάποιοι στη Μόσχα πιστεύουν ότι ο Ντιούμιν –ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια του Πούτιν και κάποια στιγμή θεωρούνταν ένας από τους πιθανούς διαδόχους του– διαπραγματεύτηκε με τον Λουκασένκο εκ μέρους του Πριγκόζιν και πιθανώς υποσχέθηκε ακόμη και στο αφεντικό της Wagner μια θέση σε κάποιο αξίωμα μελλοντικά.
Θα ήταν εύκολο να εκπληρωθεί αυτή η υπόσχεση εάν, όπως προτείνουν ορισμένοι, ο Ντιούμιν γίνει ο νέος υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, αντικαθιστώντας τον κύριο εχθρό του Πριγκόζιν, Σεργκέι Σόιγκου. Υπό την ηγεσία του Ντιούμιν, η Ρωσία αναμφίβολα θα υιοθετούσε μια ακόμη πιο βάναυση προσέγγιση στον πόλεμο της Ουκρανίας, προς ικανοποίηση του Πριγκόζιν.
Επίσης, η εξέγερση του Πριγκόζιν θα μπορούσε κάλλιστα να είχε υποβοηθηθεί, ακόμη και οργανωθεί, από δυνάμεις κοντά στο Κρεμλίνο ή από μέλη της ρωσικής υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας, την FSB, που κατηγορούν τον Ρώσο πρόεδρο ότι επέτρεψε στον πόλεμο της Ουκρανίας να παραταθεί χρονικά. Ακόμα κι αν αυτό δεν συμβαίνει, το γεγονός ότι ο Πριγκόζιν αψήφησε δημόσια τον Πούτιν τόσο κατάφωρα και έζησε για να πει την ιστορία, θα μπορούσε να εμπνεύσει μια νέα προσπάθεια για ανατροπή.
«Δελφίνοι»
Αλλά, ποιος θα μπορούσε να καταλάβει τον θρόνο; Δύο προφανείς υποψηφιότητες είναι ο Νικολάι Πατρούσεφ, ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, και ο γιος του Ντμίτρι, ο υπουργός Γεωργίας. Ένας άλλος είναι ο Πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν, ο οποίος εσκεμμένα εμφανίστηκε στην τηλεόραση σκληρά εργαζόμενος κατά τη διάρκεια της κρίσης, ενώ ο Πούτιν φέρεται να πέταξε στο ασφαλές Βαλντάι, μακριά από το Κρεμλίνο. Στη συνέχεια, υπάρχει ο Ντιούμιν, καθώς και ο δήμαρχος της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν, ο οποίος έχει τον δικό του ισχυρό στρατό.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο θάνατος του Πούτιν έρχεται… Ψιθυρίζεται εδώ και καιρό πως οι ελίτ της Ρωσίας επιθυμούν να τον αντικαταστήσουν εδώ και πολύ καιρό. Αλλά η αλλαγή δεν φαίνεται να έρχεται. Ακριβώς όπως ο Πριγκόζιν υποχώρησε από έναν αγώνα που δεν ήταν σίγουρος ότι θα κέρδιζε, οι πιθανοί αντίπαλοι του Πούτιν φαίνεται να μην πιστεύουν ότι μπορούν να νικήσουν τους αντιπάλους τους.
Η Nina L. Khrushcheva είναι Καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο The New School, είναι η συν-συγγραφέας (με τον Jeffrey Tayler) του «In Putin’s Footsteps: Searching for the Soul of an Empire Across Russia’s Eleven Time Zones» (St. Martin’s Press , 2019).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
Πηγή: Project Syndicate
