«Χειροβομβίδες» Μασκ στο πολιτικό κατεστημένο της Ευρώπης. Διπλωματικό αδιέξοδο για τους ηγέτες της γηραιάς ηπείρου

«Χειροβομβίδες» στο πολιτικό κατεστημένο της Ευρώπης, για θέματα που κυμαίνονται από τη μετανάστευση έως την ελευθερία του λόγου, ρίχνει o Έλον Μασκ, δημιουργώντας ισχυρά διλήμματα στις κυβερνήσεις καθώς προσπαθούν να αντιδράσουν απέναντι στον δισεκατομμυριούχο της τεχνολογίας και βασικό σύμβουλο της επερχόμενης κυβέρνησης Τραμπ.

Τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες, ο επιχειρηματίας έχει εμπλακεί σε μια σειρά εμπρηστικών αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτική, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, ένα ακροδεξιό κόμμα πριν από τις εκλογές στη Γερμανία, κατηγορώντας τον Βρετανό πρωθυπουργό για συνενοχή σε μαζικούς βιασμούς, καταδικάζοντας δικαστές στην Ιταλία και επικρίνοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ροή των αναρτήσεων από τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο έχει εξελιχθεί σε διπλωματικό πονοκέφαλο και έχει αιφνιδιάσει αρκετά πολιτικά κόμματα του ευρωπαϊκού κατεστημένου. Λίγες εβδομάδες πριν από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες διστάζουν να επικρίνουν δημόσια τον Μασκ, φοβούμενοι ότι θα βλάψουν τις σχέσεις με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑκαι θα ωθήσουν τον επιχειρηματία να εντείνει τις επιθέσεις του.

Ωστόσο, οι συνεχείς αναρτήσεις του στους 211 εκατομμύρια ακολούθους του στην πλατφόρμα X, την οποία κατέχει, διαμορφώνουν πλέον την ειδησεογραφία σε πολλές από αυτές τις χώρες, καθιστώντας αδύνατο να αγνοηθούν. Οι μη δημοφιλείς ηγέτες της Ευρώπης ανησυχούν ότι ο Μασκ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα X για να κινητοποιήσει απογοητευμένους ψηφοφόρους σε μια περίοδο που η αδύναμη οικονομική ανάπτυξη έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη στο κατεστημένο και έχει πυροδοτήσει πολιτική αστάθεια.

«Πριν από δέκα χρόνια, αν μας έλεγε κάποιος ότι ο ιδιοκτήτης μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο θα υποστήριζε ένα νέο διεθνές αντιδραστικό κίνημα και θα επενέβαινε άμεσα σε εκλογές, συμπεριλαμβανομένων αυτών στη Γερμανία, ποιος θα το φανταζόταν;» δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στους πρεσβευτές τη Δευτέρα.

Η επιθετική προσέγγιση του Μασκ στις διεθνείς σχέσεις υπογραμμίζει την πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την επόμενη προεδρία Τραμπ. Την τελευταία φορά που ο Τραμπ ήταν στον Λευκό Οίκο, οι ξένες κυβερνήσεις έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις απρόβλεπτες δηλώσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουν και τον Μασκ.

Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ αφιέρωσε μεγάλο μέρος συνέντευξης Τύπου τη Δευτέρα, που προοριζόταν να επικεντρωθεί στο υπερφορτωμένο σύστημα υγείας της χώρας, για να αντικρούσει τις αναρτήσεις του Μασκ σχετικά με την προηγούμενη θητεία του πρωθυπουργού ως επικεφαλής εισαγγελέα στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από περισσότερο από μια δεκαετία. Ο Στάρμερ δήλωσε ότι «δεν θα προσωποποιήσει το ζήτημα στον Έλον Μασκ ή σε οποιονδήποτε άλλο», αλλά αφιέρωσε επίσης αρκετά λεπτά για να υπερασπιστεί το έργο του και να καταδικάσει εκείνους «που διαδίδουν ψέματα και παραπληροφόρηση».

Πριν από τη συνέντευξη Τύπου του Στάρμερ, ο Μασκ είχε καρφιτσώσει στην κορυφή του προφίλ του στο X το μήνυμα: «Η Αμερική πρέπει να απελευθερώσει τον λαό της Βρετανίας από την τυραννική του κυβέρνηση». Ο Στάρμερ αρνήθηκε να σχολιάσει αυτό.

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και επιχειρηματίες συχνά εκφράζουν απόψεις για την πολιτική των ΗΠΑ — συνήθως για να επικρίνουν τον Τραμπ — αλλά ελάχιστοι έχουν επιρροή στους Αμερικανούς ψηφοφόρους. Ωστόσο, πολιτικοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι ο Μασκ θα μπορούσε να επηρεάσει τις ισορροπίες χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα του X ως ισχυρό εργαλείο για την υποστήριξη κομμάτων της αρεσκείας του.

Παρέμβαση

Στη Γερμανία, ορισμένοι πολιτικοί ανησυχούν ότι οι προσωπικές απόψεις του Μασκ θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις γενικές εκλογές τον Φεβρουάριο. Πέρυσι, ο Μασκ αποκάλεσε τον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς «ανόητο» και τις τελευταίες εβδομάδες εξέφρασε την υποστήριξή του στο ακροδεξιό κόμμα AfD της Γερμανίας. Αυτή την εβδομάδα, φιλοξενεί συζήτηση στο X με την συμπρόεδρο του AfD, Άλις Βάιντελ, και έγραψε άρθρο γνώμης σε εξέχουσα γερμανική εφημερίδα, αποκαλώντας το κόμμα της «η τελευταία σπίθα ελπίδας για αυτή τη χώρα».

Το AfD βρίσκεται πιο δεξιά από τα περισσότερα συγκρίσιμα αντισυστημικά, αντι-μεταναστευτικά κόμματα στην Ευρώπη. Η εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας έχει χαρακτηρίσει ορισμένα περιφερειακά παραρτήματα του AfD εξτρεμιστικές οργανώσεις. Βάσει του εκλογικού προγράμματός του, το κόμμα ζητά την άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, την αποδέσμευση της εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής της Γερμανίας από την αμερικανική επιρροή και την αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ. Ορισμένοι ηγέτες του κόμματος έχουν επικρίνει την πολιτιστική κληρονομιά της Γερμανίας σχετικά με το Ολοκαύτωμα.

Η υποστήριξη του Μασκ «είναι ένα καλοδεχούμενο αντίβαρο στην αρνητική εκστρατεία εναντίον μας που λαμβάνει χώρα καθημερινά στη Γερμανία» και θα μπορούσε να είναι «ο παράγοντας που αλλάζει το παιχνίδι», δήλωσε ο Λάιφ-Έρικ Χολμ, ανώτερο στέλεχος του AfD.

Ο Φρίντριχ Μερτς, πρόεδρος του κεντροδεξιού CDU και, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο πιθανότερος νικητής των εκλογών του Φεβρουαρίου, δήλωσε στα γερμανικά μέσα ότι η παρέμβαση του Μασκ ήταν «επεμβατική και υπεροπτική», προσθέτοντας ότι «δεν μπορώ να θυμηθώ ανάλογη περίπτωση παρέμβασης σε προεκλογική εκστρατεία φιλικής χώρας στην ιστορία των δυτικών δημοκρατιών».

Ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Στιβ Μπάνον, προσπάθησε να δημιουργήσει δίκτυο δεξιών κομμάτων πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019, με περιορισμένα αποτελέσματα. Ο Μασκ, εστιάζοντας σε εγχώριες ευρωπαϊκές εκλογές και οπλισμένος με μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματικός, λέει ο Χοσέ Ιγνάθιο Τορεμπλάνκα, ανώτερος πολιτικός ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Βλέπει τον εαυτό του ως σωτήρα της δημοκρατίας των ΗΠΑ» δήλωσε ο Τορεμπλάνκα. «Πιστεύει ότι αυτό δεν πρέπει να σταματήσει στην πατρίδα του και ότι πρέπει να συνεχιστεί στην Ευρώπη».

Ωστόσο, υπάρχουν εμπόδια. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, μόνο το 26% των πολιτών έχουν θετική άποψη για τον Μασκ, το ίδιο ποσοστό με τον Στάρμερ, σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων YouGov, ενώ οι μέσοι καθημερινοί χρήστες του X έχουν μειωθεί από 10,3 εκατομμύρια την ημέρα τον Μάιο του 2022 σε 8,6 εκατομμύρια τον Μάιο του 2024, σύμφωνα με την Ofcom. Τα δικά του στοιχεία του X δείχνουν ότι ο μέσος αριθμός ενεργών χρηστών στην ΕΕ έχει μειωθεί κατά περίπου 5 εκατομμύρια μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και καλοκαιριού 2024.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, δήλωσε τη Δευτέρα ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επεκτείνει μια υφιστάμενη έρευνα για το X ώστε να συμπεριλάβει τη ζωντανή μετάδοση που φιλοξενεί ο Μασκ με το AfD της Γερμανίας.

«Είστε ελεύθεροι να εκφράζετε τις απόψεις σας, αλλά υπάρχουν ορισμένα όρια σε αυτό», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Τόμας Ρενιέ, τη Δευτέρα. Ο Μασκ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι θα προσβάλει οποιαδήποτε ευρήματα της ΕΕ κατά του X στο δικαστήριο. Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες της ΕΕ επιτρέπει στην Επιτροπή να επιβάλλει πρόστιμα έως και 6% των παγκόσμιων εσόδων.

Πού βρίσκει χρόνο;

Δεδομένου ότι ο Μασκ διευθύνει περίπου έξι εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των SpaceX και Tesla, και είναι επίσης συμπρόεδρος του νέου Υπουργείου Αποτελεσματικότητας Κυβέρνησης των ΗΠΑ, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν έκπληξη για το πώς βρίσκει χρόνο να ασχολείται με τις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών τους.

Στη Γερμανία, ο Ντάνιελ Ταπ, εκπρόσωπος της Βάιντελ, δήλωσε ότι το κόμμα είχε έρθει σε επαφή με το προσωπικό του Μασκ από πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές το περασμένο καλοκαίρι, αφού ζήτησαν έγγραφα για την πλατφόρμα του AfD. Ωστόσο, η υποστήριξη του Δεκεμβρίου ήρθε ως έκπληξη, είπε.

Η Βρετανία έχει αποτελέσει ιδιαίτερο στόχο για τον Μασκ. Το προφίλ του στο X το Σαββατοκύριακο κυριαρχήθηκε από αναρτήσεις που επέκριναν τον Στάρμερ ότι δεν έκανε περισσότερα για να διώξει συμμορίες, που αποτελούνταν κυρίως από Μουσουλμάνους άνδρες πακιστανικής καταγωγής, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν και βίασαν πάνω από χίλιες νεαρές κοπέλες σε πόλεις σε όλη τη Βρετανία, σε ένα σκάνδαλο που χρονολογείται από το 2013.

Ανεξάρτητες αναθεωρήσεις επέκριναν τη βρετανική αστυνομία ότι έκλεινε τα μάτια στις συμμορίες, εν μέρει επειδή δεν πίστευαν τα θύματα και εν μέρει επειδή οι αξιωματικοί φοβούνταν ότι θα κατηγορηθούν για ρατσισμό αν δρούσαν εναντίον ανδρών από μειονοτικές κοινότητες.

Ο Στάρμερ λέει ότι ξανάνοιξε πολλές κλειστές υποθέσεις που σχετίζονταν με τους παιδόφιλους όταν ήταν επικεφαλής εισαγγελέας και αναμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο διώκονταν τέτοια εγκλήματα.

Ο Μασκ απηύθυνε επανειλημμένα έκκληση για την απελευθέρωση του Τόμι Ρόμπινσον, ενός ακροδεξιού ακτιβιστή που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε βρετανική φυλακή για περιφρόνηση δικαστηρίου, αφού επανέλαβε έναν ψευδή ισχυρισμό εναντίον ενός Σύρου πρόσφυγα. Ο Μασκ ήρθε σε σύγκρουση με τον Νάιτζελ Φάρατζ, τον λαϊκιστή ηγέτη του δεξιού κόμματος Reform, το περασμένο Σαββατοκύριακο, αφού ο Φάρατζ δήλωσε ότι δεν θα υποστήριζε την ένταξη του Ρόμπινσον στο Reform.

Αντίθετα, η Ιταλίδα Πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι είναι μία από τους λίγους ηγέτες της Δυτικής Ευρώπης που θαυμάζει ο Μασκ. Οι δυο τους έχουν συναντηθεί αρκετές φορές από τότε που η Μελόνι ανέλαβε την εξουσία στα τέλη του 2022. Η δεξιά Ιταλίδα ηγέτιδα έχει απόψεις για τη μετανάστευση, τη μείωση των γεννήσεων και τον «woke-ισμό» που είναι πιο κοντά σε αυτές του Μασκ από ό,τι οι περισσότερες Ευρωπαίοι ομόλογοί της.

Η Μελόνι, σε συνέντευξή της στην εφημερίδα Corriere della Sera που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, δήλωσε ότι, αν και μερικές φορές διαφωνεί με τον Μασκ, «με κάνει να γελάω το πώς άνθρωποι που μέχρι χθες τον επαινούσαν ως ιδιοφυΐα, τώρα τον παρουσιάζουν ως τέρας, μόνο και μόνο επειδή επέλεξε αυτό που θεωρείται η λάθος πλευρά των οδοφραγμάτων».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Εξάρχου (CEO του Ομίλου AKTOR): Ο Όμιλος AKTOR θωρακίζεται για το αύριο
• Ρωσικό φυσικό αέριο: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι από το κλείσιμο της στρόφιγγας
• Wall Street: Το ράλι που συνεχίζεται με «καύσιμο» το AI και η απειλή ενός νέου εμπορικού πολέμου