Οι πρωταγωνιστές της ελληνικής οικονοµίας, οι κλάδοι που κατάφεραν να ξεχωρίσουν και οι παράγοντες που επηρέασαν τις οικονοµικές επιδόσεις των µεγαλύτερων επιχειρήσεων της χώρας.
*Tα οικονομικά αποτελέσματα αφορούν το 2022 και οι μεταβολές είναι σε σχέση με το 2021.
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
Manager, Economic Research & Sectorial Studies ΙCAP CRIF
Μετά τη μακρόχρονη οικονομική κρίση, από το 2017 η ελληνική οικονομία επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ της. Συγκεκριμένα, το 2017 παρουσίασε αύξηση 1,1%, με την επόμενη διετία 2018-2019 να συνεχίζεται η ανοδική πορεία, με ανάπτυξη 1,7% και 1,9%, αντίστοιχα.
Η επιδημία COVID-19 που έπληξε την οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως είχε σημαντικές επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία το 2020. Ειδικότερα, το ΑΕΠ κατέγραψε μείωση κατά 9,3% το 2020, ενώ επανήλθε σε ανοδική τροχιά το 2021, καταγράφοντας ρυθμό μεγέθυνσης 8,4%. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ σε όρους όγκου ανήλθε το 2022 (2η εκτίμηση) σε 190,7 δισ. ευρώ, από 180,6 δισ. ευρώ το 2021 και 166,7 δισ. ευρώ το 2020. Παρά την ενεργειακή κρίση και τις συναφείς πληθωριστικές πιέσεις το 2022, η ελληνική οικονομία σημείωσε ανάπτυξη κατά 5,6% (από 5,9% στην 1η εκτίμηση), η οποία αποδίδεται στην έντονη ιδιωτική κατανάλωση, τη σημαντική επενδυτική δραστηριότητα και την ώθηση που δόθηκε από την ανάκαμψη του τουρισμού ιδίως κατά τη θερινή περίοδο.
Παρατηρώντας τη λίστα µε τους 100 µεγαλύτερους οµίλους και εταιρείες στην Ελλάδα, προκύπτουν τα παρακάτω:
Η πλειονότητα των επιχειρήσεων της λίστας (69 στον αριθμό) εµφανίζει θετική µεταβολή στα Κέρδη προ Τόκων, Φόρων και Αποσβέσεων (ΚΠΤΦΑ – EBITDA), ενώ μόλις 10 εταιρείες – όμιλοι παρουσιάζουν μείωση στον κύκλο εργασιών το 2022 σε σχέση με το 2021. Σημειώνεται ότι στη λίστα του 2022 ο ελάχιστος κύκλος εργασιών είναι περίπου 251,4 εκατ. όταν του 2021 ήταν 214,1 εκατ. ως αποτέλεσμα της ανάκαμψης της οικονομίας. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι στη φετινή λίστα εμφανίζονται 16 νέες εγγραφές, με επιχειρήσεις / ομίλους είτε να εμφανίζονται για πρώτη φορά είτε να έχουν εμφανισθεί σε παλαιότερες λίστες. Η πρώτη τριάδα παραµένει στις ίδιες θέσεις κατάταξης το 2022 σε σχέση με το 2021, ενώ στην τέταρτη θέση ανεβαίνει η ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΕ ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ και στην πέμπτη θέση η ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΕ ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ.
Εξετάζοντας αναλυτικά τους κλάδους δραστηριότητας, παρατηρείται ότι σε υψηλά επίπεδα κυμαίνονται τα ενοποιημένα έσοδα του κλάδου των τραπεζοασφαλειών. Στη λίστα, ο συγκεκριμένος κλάδος εκπροσωπείται από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και πέντε ασφαλιστικές επιχειρήσεις – ομίλους. Για τις μεν τράπεζες η άνοδος του συνολικού κύκλου εργασιών ανήλθε στο 20,7%, για τις δε ασφαλιστικές η άνοδος διαμορφώθηκε σε 14,3%. Τούτο επιβεβαιώνεται και από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών, σύμφωνα με τα στοιχεία της οποίας η ασφαλιστική παραγωγή αυξήθηκε κατά 4,2% το 2022 σε σχέση με το 2021. Την τελευταία τετραετία οι ανακατατάξεις-εξελίξεις στον ασφαλιστικό κλάδο, σε επίπεδο εξαγορών-συγχωνεύσεων, είναι καταιγιστικές.
Σημαντικός επίσης κλάδος σε επίπεδο ενοποιηµένου κύκλου εργασιών είναι και αυτός των σουπερμάρκετ, ο οποίος εκπροσωπείται στη λίστα από επτά εταιρείες-ομίλους. Ο εν λόγω κλάδος ενισχύεται από την άνοδο του πληθωρισμού. Το 2022 κατέγραψε αύξηση του συνολικού κύκλου εργασιών κατά 8,3%, σε αντίθεση με τα ΚΠΤΦΑ, τα οποία υποχώρησαν 8,4%. Σε πλήρη κινητικότητα βρίσκεται ο κλάδος, με τις μεγαλύτερες αλυσίδες να χαράσσουν επενδυτικά σχέδια με έμφαση στη δημιουργία νέων καταστημάτων, ανακαίνιση παλαιότερων, ψηφιακό εκσυγχρονισμό, επενδύσεις βιωσιμότητας και δημιουργία αποθηκευτικών χώρων, χωρίς να αποκλείονται ακόμα και πιθανές εξαγορές.
Η βιοµηχανία των φαρμάκων-καλλυντικών-απορρυπαντικών αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Και οι πέντε εταιρείες-όμιλοι της λίστας που εκπροσωπούν τον εν λόγω κλάδο εμφανίζουν αυξημένο Κύκλο Εργασιών (15,2%), ενώ τα ΚΠΤΦΑ αυξήθηκαν κατά 17,6% το 2022. Πρόκειται για έναν κλάδο που σημειώνει συνεχή αύξηση παραγωγής. Τα εργοστάσια που βρίσκονται εντός συνόρων μάλιστα κατόρθωσαν να αυξήσουν την αξία των παραγόμενων σκευασμάτων τους σε ποσοστό της τάξης του 16% σε σχέση με το 2021.
Ο κλάδος της εμπορίας καυσίµων εκπροσωπείται στη λίστα από έξι εταιρείες-ομίλους εµφανίζοντας σχεδόν διπλασιασμό του ενοποιημένου κύκλου εργασιών (96%) το 2022, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ήταν η αύξηση στα EΒITDA σε σχέση με το προηγούμενο έτος (άνοδος 139,9%). Η άνοδος αυτή προέρχεται από τη μεγάλη άνοδο του μέσου όρου των τιμών του πετρελαίου, μετά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης, καθώς η εγχώρια ζήτηση καυσίμων σε ποσότητα παρουσίασε αύξηση 5,5% το 2022 σε σχέση με το 2021.
Σημαντικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας είναι και αυτός της βιομηχανίας ειδών διατροφής-ποτών. Στον συγκεκριμένο κλάδο το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν λάβει χώρα πλήθος επιχειρηματικών συμφωνιών, με το επενδυτικό ενδιαφέρον να εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Στη λίστα εκπροσωπείται από οκτώ εταιρείες-ομίλους. Η αύξηση στον ενοποιημένο κύκλο εργασιών το 2022 ανήλθε στο ποσοστό του 27,9%, ενώ σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα ήταν η άνοδος για τα συνολικά ΚΠΤΦΑ (35,7%) σε σύγκριση πάντα με το 2021.
Ανοδικά κινήθηκε ο κλάδος της ενέργειας, ο οποίος εκπροσωπείται από εννέα επιχειρήσεις. Η ενίσχυση του κλάδου συνδέεται με την άνοδο των ενεργειακών τιμών. Ο συνολικός κύκλος εργασιών σχεδόν διπλασιάστηκε το 2022 (αύξηση 96,4%), σε αντίθεση με τα EBITDA, τα οποία υποχώρησαν ελαφρά την ίδια χρονιά (3,4%). O κλάδος της βιομηχανίας μεταλλικών προϊόντων εκπροσωπείται συνολικά από πέντε εταιρείες-ομίλους, οι επιδόσεις του οποίου ενισχύθηκαν σημαντικά το 2022 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ειδικότερα, σε ενοποιημένο επίπεδο, τόσο ο συνολικός κύκλος εργασιών του εν λόγω κλάδου όσο και τα ΚΠΤΦΑ διπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2021 (άνοδος 107% και 98,9%, αντίστοιχα).
Το προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2024 (δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2023) προβλέπει 3% ανάπτυξη το 2024 (από 2,3% το 2023), εναρμονισμένο πληθωρισμό 4%, αύξηση επενδύσεων 12,1% και μείωση της ανεργίας σε 10,6%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη φθινοπωρινή της έκθεση αναβαθμίζει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας σε 2,4% το 2023 και 1,9% το 2024. Σημειώνεται ότι η εκτιμώμενη ανάπτυξη για το 2023 είναι η μεγαλύτερη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Η ανάπτυξη αυτή οφείλεται και στην εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και στην αγορά εργασίας. Σε ό,τι αφορά τον ονομαστικό πληθωρισμό, η Επιτροπή προβλέπει ότι στην Ελλάδα θα διαμορφωθεί στο 4,3% το 2023 και θα περιοριστεί σταδιακά στο 2,1% το 2025, καθώς η στενότητα στην αγορά εργασίας θα επιφέρει ανοδική πίεση στις τιμές. Σύμφωνα μάλιστα με τα τελευταία διαθέσιμα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το β’ τρίμηνο του 2023, βάσει των διαθέσιμων εποχικά διορθωμένων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ., το ΑΕΠ σε όρους όγκου, παρουσίασε αύξηση κατά 1,3%, σε σχέση με το α’ τρίμηνο του 2023, ενώ σε σύγκριση με το β’ τρίμηνο του 2022 παρουσίασε αύξηση κατά 2,7%. Η συνολική τελική καταναλωτική δαπάνη παρουσίασε αύξηση κατά 2,0% σε σχέση με το β’ τρίμηνο του 2022. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 9,7%, συγκριτικά με το β’ τρίμηνο του 2022. Τέλος, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν οριακή άνοδο 0,1% και 0,6%, αντίστοιχα, το ίδιο διάστημα.
Ενδεικτικά, ο ελληνικός τουρισμός καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, καθώς τόσο οι τουριστικές αφίξεις και κυρίως οι εισπράξεις, στο 9μηνο του 2023 ξεπέρασαν τα επίπεδα ολόκληρου του 2022, παρά την πίεση των καιρικών συνθηκών, των φυσικών καταστροφών και του πληθωρισμού. Επίσης, ανοδική σε ποσοστό της τάξης του 11% είναι η συνολική ασφαλιστική παραγωγή το 8μηνο του 2023 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022, ενώ ενισχυμένος προβλέπεται ότι θα είναι για το 2023 και ο κλάδος των σουπερμάρκετ κυρίως λόγω πληθωρισμού.
Η ενεργειακή κρίση έχει πλέον διαδεχθεί την υγειονομική κρίση. Ενώ ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας συνεχίζεται, η οικονομία δεν μένει ανεπηρέαστη από την αύξηση του πληθωρισμού, την ανοδική πορεία του κόστους της ενέργειας και την αύξηση των επιτοκίων. Ανησυχία δημιουργούν και οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Απομένει να δούμε πώς το πληθωριστικό 2023 θα αποτυπωθεί στα αποτελέσματα των επιχειρήσεων.
