Αριστοτέλης Χαντάβας: Το έργο που αλλάζει τον ενεργειακό χάρτη και καλύπτει 130.000 ελληνικά νοικοκυριά
Συναντηθήκαμε στο γραφείο του στις δέκα το πρωί. Χαμογελαστός, ευγενέστατος, στα 40 του χρόνια βρίσκεται επικεφαλής της Enel Green Power Hellas, με θέση διευρυμένης ευθύνης για την Ευρώπη. Πολιτικός μηχανικός, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Business Management στο Warwick του Ηνωμένου Βασιλείου και έχοντας «θητεύσει» στο πρόγραμμα Executive Educations in Entrepreneurship του εμβληματικού Harvard Business School, έβρισκε πάντα ενδιαφέρον στο χώρο των business. «Το ότι είμαι μηχανικός κάνει πιο εύκολο να βλέπω αναλυτικά τα πράγματα και να επιλύω προβλήματα, αφού μεγάλο μέρος της καθημερινότητας είναι να επιλύεις προβλήματα, να ρυθμίζεις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και να παίρνεις αποφάσεις. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι μηχανικοί είναι καλοί γι’ αυτές τις θέσεις» μου λέει χαμογελώντας.
Ξεκίνησε σχεδόν αμέσως την επαγγελματική του διαδρομή στον κλάδο της ενέργειας. Πρώτος του σταθμός η γαλλική εταιρεία EDF για τρεισήμισι χρόνια. Μεταπήδησε στην ισπανική Global Energy Services ως Country Manager, ξεκινώντας από την Ελλάδα, πήρε θέση διευρυμένης ευθύνης στη ΝΑ Ευρώπη και ασχολήθηκε με την οργάνωση, κατασκευή και συντήρηση αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Επόμενος σταθμός η Αμερική και όταν ήρθε η πρόταση της Enel Green Power, αποφάσισε να επιστρέψει και να «επενδύσει» την εμπειρία του στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Είναι παντρεμένος, πατέρας μιας κόρης 8 και ενός γιου 6,5 ετών και η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει είναι ο χρόνος! Αφορμή για τη συζήτηση που ακολουθεί, είναι το μεγάλο έργο του Καφηρέα στην Εύβοια που βρίσκεται στην τελική ευθεία για τα εγκαίνια. Ένα σύμπλεγμα επτά αιολικών πάρκων, «αποτέλεσμα ενός συμπαγούς επενδυτικού πλάνου με ρεαλιστικό σχεδιασμό και με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα» όπως περήφανα μου λέει.
Κύριε Χαντάβα, τι σας οδήγησε πριν ένα χρόνο να εγκαταλείψετε την Αμερική για να δραστηριοποιηθείτε στην Ελλάδα, με όλα τα δομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η χώρα; Ήταν τόσο μεγάλη η πρόκληση;
Σίγουρα ήταν μεγάλη πρόκληση. Όταν ένας ενεργειακός κολοσσός όπως η Enel Green Power σου προτείνει να ενταχθείς στο δυναμικό της, είναι άκρως τιμητικό και δελεαστικό. Πόσο μάλλον όταν αυτό συνδυάζεται και με μια θέση διευρυμένης ευθύνης στην Ευρώπη, με πλάνα να αναπτυχθούμε και σε άλλες αγορές. Στη δεδομένη στιγμή του ενεργειακού μετασχηματισμού που συντελείται παγκοσμίως, η Ευρώπη παίζει βασικό ρόλο, οπότε η πρόκληση ήταν ακόμη μεγαλύτερη.
Ήδη από το 1990, η Enel στράφηκε προς την πράσινη ενέργεια, ενώ το 2016, αποφάσισε να δώσει ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στις ΑΠΕ. Είναι δεδομένη η οικονομική κερδοφορία και η βιωσιμότητα των ΑΠΕ σε σχέση με τα συμβατικά έργα;
Καταρχάς, επιτρέψτε μου να κάνω μια διόρθωση. Αν και μας ανήκουν και λειτουργούμε ΑΠΕ, και κυρίως υδροηλεκτρικές μονάδες από την ίδρυση μας τη δεκαετία του ’60, η Enel δημιούργησε την Enel Green Power το 2008, και μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν, αποτέλεσε βασική στρατηγική επιλογή η επένδυση στις ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ είναι το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι τεχνολογικές εξελίξεις τις έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση του κόστους, είναι εγκαταστάσεις που χρειάζονται ακόμη λιγότερο χρόνο κατασκευής πλέον και στη δεδομένη στιγμή ανταγωνίζονται τις συμβατικές μορφές ενέργειας. Και είναι σημαντικό να πούμε ότι δεν έχουν λόγο υποστήριξης με ταρίφες όπως γινόταν στο παρελθόν, κάποιας έξτρα επιδότησης δηλαδή, και γι’ αυτό το λόγο γίνονται διαγωνισμοί με τιμές πλήρως ανταγωνιστικές προς τις τιμές λιανικής.
Η εταιρεία έχει ήδη σημαντική παρουσία σε 22 νομούς στην Ελλάδα, έχοντας επενδύσει περισσότερα από 800 εκατ. ευρώ. Ήταν και είναι μια ψήφος εμπιστοσύνης στη χώρα σε δύσκολους καιρούς.
Σίγουρα. Η Enel Green Power έχει αναπτύξει πλήθος έργων ΑΠΕ στη χώρα. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς σήμερα είναι γύρω στα 310 MW από τα οποία έχουμε ένα μείγμα γύρω στα 200 MW αιολικά πάρκα, 90 MW φωτοβολταϊκά και 20 MW υδροηλεκτρικά. Ως αποκορύφωμα αυτής της επενδυτικής στρατηγικής κατασκευάζουμε το έργο στον Καφηρέα της Εύβοιας, ένα σύμπλεγμα 7 αιολικών πάρκων ισχύος 154,1 MW με υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους 45χλμ. που ενώνει την Νότια Εύβοια με την Αττική και το οποίο θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες 130.000 ελληνικών νοικοκυριών.
Τα οφέλη και οι αποδόσεις ήταν τα προσδοκώμενα μέχρι σήμερα, ώστε να αποφασίσετε να επενδύσετε στον Καφηρέα ;
Σίγουρα. Υπήρξε η ύφεση στη χώρα, υπήρξε, παράλληλα, από πλευράς μας ένα συμπαγές επενδυτικό πλάνο όλα αυτά τα χρόνια που το έργο αναπτυσσόταν και με έναν ρεαλιστικό σχεδιασμό οδηγήθηκε στην υλοποίησή του.
Αρχή μας είναι το «create shared value”. Να παράγουμε προστιθέμενη αξία στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε.
Για την υλοποίηση του έργου απαιτήθηκε σύμπραξη του κράτους με την τοπική κοινωνία. Πώς ήταν η συνεργασία σας με τους κρατικούς φορείς, πώς σας αντιμετώπισε η τοπική κοινωνία και ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε;
Καταρχάς, είναι σημαντικό να πω ότι οι αρχές της βιωσιμότητας και της αειφορίας βρίσκονται στον πυρήνα της φιλοσοφίας και της στρατηγικής της Enel Green Power. Θέλουμε όλες οι επενδύσεις μας να συνοδεύονται με ένα πλάνο που θα δημιουργεί κοινή προστιθέμενη αξία στις περιοχές. Είναι το concept Create Shared Value. Στόχος μας είναι να υλοποιούμε δράσεις που να έχουν αντίκτυπο και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε. Στο συγκεκριμένο έργο, είναι σημαντικό να αναφέρω ότι προχωρούμε στην αναδάσωση του Καστανόλογγου, του εμβληματικού δάσους με τις υπεραιωνόβιες καστανιές. Είναι ένα φυσικό μνημείο με πολύ μεγάλη αξία ως οικοσύστημα και η εταιρεία μας βοήθησε να γίνει μια εκτεταμένη αναδάσωση σε μια έκταση άνω των 600 στρεμμάτων και φροντίσαμε να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να αναπτυχθεί περεταίρω στα επόμενα χρόνια.
Αν δεν κάνω λάθος, αξιοποιείτε και κάποια αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής.
Φυσικά. Σε συνεργασία με τις υπηρεσίες, βοηθάμε στην επιτάχυνση της αξιοποίησης των αρχαιολογικών ευρημάτων που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών. Η Enel Green Power στοχεύει πάντα να συμβαδίζει με το νομοθετικό πλαίσιο, τα έργα να είναι 100% εναρμονισμένα με την περιβαλλοντική νομοθεσία και αυτό για να συμβεί απαιτεί αγαστή συνεργασία με τους φορείς και την τοπική κοινωνία.
Στον Καφηρέα ελήφθησαν προηγμένα μέτρα ασφαλείας. Έχουμε πάνω από ένα εκατομμύριο εργατοώρες χωρίς κανένα ατύχημα, ενώ εφαρμόσαμε τις αρχές του βιώσιμου εργοταξίου για πρώτη φορά στο γκρουπ μας στην Ελλάδα.
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το μεγαλύτερο στοίχημα του Καφηρέα;
Θεωρώ ότι το στοίχημα στο συγκεκριμένο έργο είναι ότι ακριβώς η βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να συνδυαστεί και να οδηγήσει στην ανάπτυξη έργων μεγάλης κλίμακας, εναρμονισμένων απολύτως με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Είναι ένα πολύ μεγάλο έργο στο οποίο ελήφθησαν όλα τα προηγμένα μέτρα ασφαλείας ώστε να έχουμε πάνω από ένα εκατομμύριο εργατοώρες χωρίς κανένα ατύχημα, κάτι που αποτελεί προτεραιότητα για την εταιρεία μας. Επίσης εφαρμόσαμε τις αρχές του βιώσιμου εργοταξίου για πρώτη φορά στο γκρουπ μας στην Ελλάδα, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα είναι το μικρότερο δυνατό.
Πόσα χρόνια διήρκησε η υλοποίηση του έργου;
Η κατασκευή ξεκίνησε το 2017, τώρα είμαστε πολύ κοντά στην ολοκλήρωση και είναι ένα έργο του οποίου η μελέτη και η ανάπτυξη ξεκίνησε περίπου οκτώ χρόνια πριν. Υπολογίζουμε τα εγκαίνια να γίνουν μέσα στο 2019.
Πώς σας αντιμετωπίζει, αλήθεια, ο ανταγωνισμός; Είστε μια ιταλική εταιρεία, που δραστηριοποιείται εξαιρετικά δυναμικά στις ΑΠΕ στην Ελλάδα.
Είμαστε σίγουρα μια υγιής πρόκληση για τον ανταγωνισμό. Είναι, βέβαια, ένα πολύ μεγάλο έργο, σχεδόν διπλάσιο από το δεύτερο σε ισχύ έργο που υπάρχει στη χώρα μας. Η συνεργασία μεταξύ των εταιρειών στον χώρο των ΑΠΕ είναι αγαστή όλα αυτά τα χρόνια και όλοι θέλουμε να δούμε περισσότερες ΑΠΕ να μπαίνουν στον ελλαδικό χώρο. Με αυτή τη λογική πιστεύω ότι όλοι ήταν θετικά διακείμενοι στο έργο.
Οι πελάτες σας θα είναι, πρωτίστως, επιχειρήσεις;
Αυτή την στιγμή τα έργα ΑΠΕ μπορούν να συνάψουν στην Ελλάδα συμβάσεις αγοραπωλησίας με τον ΔΑΠΕΕΠ, ο οποίος ουσιαστικά είναι ο μόνος συμβαλλόμενος αυτή την στιγμή. Βέβαια, παγκοσμίως, συμβαίνουν πολλές αλλαγές σε αυτόν τον τομέα. Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, όπου αυτοί με τους οποίους συνάπτουμε συμβάσεις αγοραπωλησίας είναι μεγάλες εταιρείες, όπως το Facebook, το Bloomberg, η Google, η Adobe. Αυτή είναι μια τάση που ονομάζεται Εταιρικές Συμβάσεις Αγοραπωλησίας Ενέργειας (Corporate PPAs), κερδίζει διαρκώς έδαφος διεθνώς, είναι κάτι που σήμερα δεν γίνεται στη χώρα μας αλλά εκτιμούμε ότι θα γίνει μέσα στο επόμενο διάστημα με την εφαρμογή του target model που είναι στα σκαριά. Είναι ένας τομέας στον οποίο η εταιρεία μας δραστηριοποιείται. Όλες οι μεγάλες εταιρείες έχουν δει ότι μπορούν να προμηθεύονται ενέργεια σε ανταγωνιστικές τιμές και, παράλληλα, να μειώνουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να βοηθούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μάλιστα σε κάποιες χώρες ωθείται και από την αγορά των καταναλωτών τους. Στην Αμερική, για παράδειγμα, έχουμε κάνει μια σύμβαση με την Anheuser–Busch, ένα από τα brands της οποίας είναι η μπύρα Budweiser και είναι σημαντικό να σας αναφέρω ότι πέρσι στο Super Bοwl – ένα από τα πιο διάσημα events με τους πιο ακριβούς ίσως διαφημιστικούς χρόνους – η Budweiser επέλεξε να εστιάσει στο γεγονός ότι τα προϊόντα της παράγονται με ενέργεια που την προμηθεύεται από ΑΠΕ.
Εσείς στην Εnel Green Power ενισχύετε το brand σας με αυτό που στο Fortune ονομάζουμε “Doing Well by Doing Good”. Είναι μέσα στην εταιρική σας κουλτούρα να δράτε και ως κοινωνικοί ηγέτες.
Η βιωσιμότητα και οι αρχές της αειφορίας είναι ο πυρήνας της εταιρικής μας στρατηγικής. Η εταιρεία έχει ένα εκτενές πρόγραμμα αειφόρου ανάπτυξης σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητές μας. Είμαστε πρωτοπόροι στο να συνδυάζουμε την επιχειρηματικότητα με τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων μερών, των stakeholders. Η θέλησή μας είναι να επενδύουμε σε μέρη και σε τοπικές κοινωνίες μακροπρόθεσμα. Θα είμαστε εκεί που κάνουμε τα έργα για τα επόμενα χρόνια, οπότε είναι στον πυρήνα της φιλοσοφίας μας να νοιαζόμαστε και να υλοποιούμε δράσεις που θα οδηγούν σε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
Με τη ΔΕΗ τι γίνεται; Είναι μονόδρομος να «γυρίσει» το μαγαζί; Και τι μπορεί να γίνει με τις λιγνιτικές μονάδες που δεν πωλούνται, όταν μάλιστα το αντίπαλο δέος είναι εδώ και ονομάζεται clean energy;
H εταιρική μας πολιτική δεν μου επιτρέπει να σχολιάσω εταιρείες άλλες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και ούτε να δώσω οδηγίες στην κυβέρνηση που ξέρει πολύ καλύτερα τα πράγματα του κλάδου. Είναι ένα θέμα που οπωσδήποτε απασχολεί την ενεργειακή αγορά και τα Μέσα.
Αιχμή του δόρατος της νέας κυβέρνησης είναι η ανάπτυξη, η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, η δημιουργία θέσεων εργασίας, το brain gain, οι επενδύσεις. Τι χρόνος πιστεύετε ότι θα απαιτηθεί ώστε να αρθούν οι γνωστές αγκυλώσεις του κράτους και να δούμε να γίνονται όλα αυτά πραγματικότητα;
Στον τομέα της ενέργειας είναι βέβαιο ότι οδεύουμε προς ένα νέο ενεργειακό μίγμα, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Οι δράσεις σίγουρα θα περιλαμβάνουν την απολιγνιτοποίηση, που ήδη συμβαίνει αλλού, και το ενεργειακό μίγμα θα αποτελείται κυρίως από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η Ελλάδα σήμερα έχει κομβικό ρόλο και γεωγραφικά και ως ενδιαφέρον μέρος από πολλούς ενεργειακούς παίκτες. Στον τομέα των ΑΠΕ αυτό που διαφαίνεται είναι πως θα υπάρξει ανάγκη ανάπτυξης της τεχνολογίας της αποθήκευσης ενέργειας ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη παροχή στο δίκτυο τις ώρες που δεν λειτουργεί.
Πέραν του κλάδου της ενέργειας, οι πολυπόθητες επενδύσεις θα έρθουν στην Ελλάδα, έτσι όπως διαμορφώνεται το περιβάλλον σήμερα; Ποια είναι η γνώμη σας;
Θεωρώ ότι η κυβέρνηση γνωρίζει καλύτερα τους μακροοικονομικούς δείκτες. Εμείς, ως ιδιωτική εταιρεία δεν μπορούμε να νομοθετούμε ούτε να υποδεικνύουμε συγκεκριμένα μέτρα για την ανάπτυξη της χώρας. Φαίνεται, πάντως, ότι η κατάσταση είναι καλύτερη. Έχοντας ζήσει και στο εξωτερικό, διαπίστωσα ότι η Ελλάδα υπήρξε στο μάτι του κυκλώνα λόγω κρίσης, πράγμα που επηρέασε την επενδυτική ψυχολογία. Ελπίζω ότι περάσαμε αυτό τον σκόπελο. Είναι στο χέρι των Ελλήνων και της κυβέρνησης να διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση των επενδύσεων. Από την άλλη, στον τομέα τον δικό μας, η Enel Green Power είναι μια εταιρεία με συνεχή παρουσία στην Ελλάδα και είμαι αισιόδοξος ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα συνεχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε στη χώρα.
Πρέπει να φροντίζεις οι συνεργάτες σου να εξελίσσονται και να γίνουν καλύτεροι από εσένα. Να έχεις δυνατή ομάδα που να αντιδρά και να προχωρούν γρήγορα τα πράγματα για την εταιρεία σου.
Έχοντας συμπληρώσει ένα χρόνο σχεδόν στο τιμόνι της Enel Green Power Hellas, ποιο είναι το μεγάλο προσωπικό σας στοίχημα;
Στόχος μου είναι να υλοποιηθεί το business plan που έχουμε ως εταιρεία για τη χώρα. Ως μέλη πολυεθνικής που είμαστε και έχοντας μια μεγαλύτερη ορατότητα για το τι συμβαίνει σε άλλα μέρη του κόσμου, θέλουμε να μοιραστούμε με τους stakehoders της αγοράς προτάσεις προκειμένου να βοηθήσουμε στον ενεργειακό μετασχηματισμό της Ελλάδας.
Κύριε Χαντάβα, ποια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να είναι ένας επιχειρηματικός ηγέτης δημιουργικός και αποτελεσματικός για την εταιρεία του και για την κοινωνία;
One man show είναι πολύ δύσκολο να πετύχει, ιδίως μακροπρόθεσμα. Θεωρώ ότι είναι βασικό να βοηθήσεις να αναπτυχθεί η ομάδα σου, οι συνεργάτες σου. Χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς ταμπού. Πρέπει να φροντίζεις οι συνεργάτες σου να εξελίσσονται γρήγορα και να γίνουν καλύτεροι από εσένα. Να έχεις μια δυνατή ομάδα που να αντιδρά και να προχωρούν γρήγορα τα πράγματα για την εταιρεία σου.
