Γιάννης Τσακίρης στο Fortune Greece: Τα χρηματοδοτικά εργαλεία ήρθαν για να μείνουν
Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία προαναγγέλλει σε συνέντευξή του στο Fortune Greece ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννης Τσακίρης, μιλώντας για την υλοποίηση των δράσεων στο πλαίσιο των ΕΠ του ΕΣΠΑ, που ολοκληρώνεται στο τέλος του 2023, δίνοντας ταυτόχρονα το στίγμα για το σχέδιο του ΕΣΠΑ 2021-2027.
Ο κ. Τσακίρης δίνει έμφαση στη συμβολή των κοινοτικών πόρων για την ανάσχεση των επιπτώσεων της πανδημίας σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους και εξηγεί πώς μεταφράζεται για την πραγματική οικονομία η απορρόφηση 47,2% του ΕΣΠΑ, ήτοι η διοχέτευση 4 δισ. ευρώ σε 15 μήνες για την επιχειρηματικότητα και την κοινωνία – σήμερα ο συνολικός προϋπολογισμός των ενεργών προσκλήσεων ανέρχεται σε 8,1 δισ. ευρώ και αφορά πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο κ. Τσακίρης αναφέρεται στα επιπλέον 180 εκατ. ευρώ από το ΕΠΑνΕΚ, που εξασφαλίστηκαν για το ΤΕΠΙΧ ΙΙ που μαζί με τη συμμετοχή των τραπεζών δημιουργούν κονδύλι 850 εκατ. ευρώ και μιλά επίσης για το EquiFund, του οποίου υπήρξε “αρχιτέκτονας” σχολιάζοντας τη δυναμική του μετά και την εξαγορά της νεοφυούς ελληνικής εταιρείας InstaShop.
Κύριε Υπουργέ, από τον Ιούλιο του 2019 παρατηρούμε ότι η απορρόφηση του ΕΣΠΑ έχει σημειώσει σημαντική άνοδο. Πώς μεταφράζεται αυτό για την κοινωνία, την επιχειρηματικότητα και την οικονομία;
Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι η άνοδος, στην οποία αναφέρεστε και όντως είναι αξιοσημείωτη, είναι απόρροια της σκληρής και μεθοδικής δουλειάς που έχουμε κάνει από την πρώτη μέρα που αναλάβαμε τη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων και μάλιστα, τους τελευταίους μήνες, μέσα σε συνθήκες πρωτόγνωρες παγκοσμίως λόγω της πανδημίας της Covid-19. Για να μιλήσω, όμως, με αριθμούς και σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η απορρόφηση σήμερα είναι στο 47,2%, το οποίο σημαίνει πως τους τελευταίους 15 μήνες περισσότερα από 4 δισ. ευρώ έχουν διοχετευθεί στην κοινωνία, την επιχειρηματικότητα και την πραγματική οικονομία, ενώ στην ευρωπαϊκή κατάταξη καταλαμβάνουμε πλέον την 8η και τη 13η θέση για τις συνολικές και τις ενδιάμεσες πληρωμές, αντίστοιχα. Δεν θα σας κρύψω, βεβαίως, πως ο μηχανισμός του ΕΣΠΑ χαρακτηρίζεται διαχρονικά από πολλές και ποικιλόμορφες παθογένειες και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Σκοπός μας, όμως, είναι να τον βελτιστοποιήσουμε και ήδη έχουμε απλοποιήσει σε σημαντικό βαθμό τις διαδικασίες όλων των δράσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ), ενώ εξετάζουμε και τις επόμενες στοχευμένες παρεμβάσεις μας. Κι αυτό διότι το ΕΣΠΑ, στο σύνολό του, είναι ένα πραγματικό αναπτυξιακό εργαλείο που έχει αλλάξει την εικόνα της Ελλάδας και δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέραν της πλήρους αξιοποίησής του. Όλη η ομάδα μου, κι εγώ προσωπικά, είμαστε προσανατολισμένοι και απόλυτα προσηλωμένοι προς αυτόν τον σημαντικό στόχο και ο σημερινός ρυθμός απορρόφησης, σας διαβεβαιώνω, απεικονίζει την πορεία που έχουμε χαράξει και επομένως τη συνέχεια που έπεται.
Τι είδους προσκλήσεις είναι ανοιχτές αυτή την περίοδο στα Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΠ) του ΕΣΠΑ και ποιοι τομείς έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στην κατανομή των πόρων;
Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 βρίσκονται σε φάση πλήρους ωριμότητας, με τους ρυθμούς υλοποίησης των έργων αλλά και απορρόφησης των πόρων να αυξάνονται διαρκώς, ανταποκρινόμενα τόσο στις συνεχείς ανάγκες των διαφόρων τομέων πολιτικής, όσο και στις έκτακτες που δημιούργησε η υγειονομική και οικονομική κρίση του κορονοϊού. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ενεργών προσκλήσεων σήμερα ανέρχεται σε 8,1 δισ. ευρώ. Ενδεικτικά, να σας αναφέρω ότι οι προσκλήσεις αυτές αφορούν στην ενίσχυση πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε διάφορες περιφέρειες της χώρας μέσω της αξιοποίησης χρηματοδοτικών εργαλείων (εγγυήσεων, δανείων κεφαλαίου κίνησης) και επιδοτήσεων, αλλά και σε χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων για την επιχειρηματική αξιοποίηση υγρών και στερεών αποβλήτων, ICT και καινοτομίας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ενεργές προσκλήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, όπως η υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την παροχή ηλεκτρονικού φορητού εξοπλισμού, αλλά και προσκλήσεις που αφορούν σε υποδομές διαχείρισης στερεών αποβλήτων και αστικών λυμάτων, μεγάλα οδικά και σιδηροδρομικά έργα κ.λπ.
Το ΕΣΠΑ αποτελεί μέχρι σήμερα τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της χώρας και έχει αλλάξει την εικόνα της Ελλάδας.
Η υλοποίηση των δράσεων, στο πλαίσιο των ΕΠ του ΕΣΠΑ, ολοκληρώνεται στο τέλος του 2023. Σε ποιους τομείς εκτιμάτε ότι θα είναι μεγαλύτερη η συνεισφορά του ΕΣΠΑ στην Ελλάδα;
Το ΕΣΠΑ, όπως σας προανέφερα, αποτελεί μέχρι σήμερα τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της χώρας. Αναφορικά τώρα με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, που οι πληρωμές της ολοκληρώνονται στα τέλη του 2023, η περαίωση έργων υποδομής, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και η στήριξη της απασχόλησης θα είναι οι τρεις βασικοί τομείς με το μεγαλύτερο θετικό αποτύπωμα.
Επιτρέψτε μου, όμως, να αναφερθώ σε αυτό το σημείο στην καίρια συμβολή των κοινοτικών πόρων και στην ανάσχεση των επιπτώσεων της πανδημίας και πιο συγκεκριμένα στη στήριξη των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και του τομέα της υγείας. Πολύ άμεσα και με σωστά μελετημένες και στοχευμένες κινήσεις, με πόρους του ΕΣΠΑ και ιδίως από το ΕΠΑνΕΚ, δημιουργήσαμε το ταμείο εγγυοδοσίας, τα δύο υποπρογράμματα του ΤΕΠΙΧ ΙΙ, το πρόγραμμα της πεντάμηνης επιδότησης του επιτοκίου υφιστάμενων επιχειρηματικών δανείων και την πρώτη φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής. Επίσης, από κοινοτικούς πόρους, καταβλήθηκε η αποζημίωση ειδικού σκοπού σε αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ στον τομέα της υγείας υλοποιήθηκε το πρόγραμμα των κινητών ομάδων του ΕΟΔΥ.
Σας αποκαλούν τον ιθύνοντα νου πίσω από τον σχεδιασμό των χρηματοδοτικών εργαλείων, σε κάποια από τα οποία ήδη αναφερθήκατε. Εν μέσω της κρίσης του κορωνοϊού ενεργοποιήσατε το ΤΕΠΙΧ ΙΙ και το Ταμείο Εγγυοδοσίας. Να αναμένουμε και νέα προϊόντα μέχρι το τέλος του χρόνου; Και αν ναι, πού θα εστιάζουν και ποιες ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σκοπεύετε να καλύψετε μέσω αυτών;
Ο ρόλος των χρηματοδοτικών εργαλείων είναι καθοριστικός για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και κυρίως της μικρομεσαίας, η οποία έχει πληγεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια και οφείλουμε να δράσουμε καταλυτικά και από κοινού με τις επιχειρήσεις, με σκοπό αφενός την επιβίωσή τους και αφετέρου την περαιτέρω ανάπτυξή τους, αλλά και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας.
Εξαιτίας της κρίσης του κορωνοϊού, η επιτακτική ανάγκη των επιχειρηματιών για πρόσβαση σε κεφάλαιο κίνησης δημιούργησε ουσιαστικά τα δύο πρώτα χρηματοδοτικά εργαλεία, το ΤΕΠΙΧ ΙΙ (υποπρόγραμμα 3 & 4) και το Ταμείο Εγγυοδοσίας (α΄ και β΄ κύκλος), τα οποία, μαζί με την τραπεζική μόχλευση, θα παράσχουν συνολικά, έως το τέλος του χρόνου, ρευστότητα στις επιχειρήσεις της τάξεως άνω των 9 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, με τα επιπλέον 180 εκατ. ευρώ από το ΕΠΑνΕΚ, που πρόσφατα εξασφαλίσαμε για το ΤΕΠΙΧ ΙΙ (υποπρόγραμμα 4) και τα οποία με τη συμμετοχή των τραπεζών θα «αγγίξουν» τα 850 εκατ. ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί τις επόμενες μέρες ένας ακόμη σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων, των οποίων οι αιτήσεις είχαν υποβληθεί, αλλά δεν είχαν εγκριθεί από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) λόγω μη διαθεσιμότητας πόρων. Από την άλλη πλευρά, ο δεύτερος κύκλος του εγγυοδοτικού προγράμματος υπολογίζουμε να «τρέξει» στα μέσα Οκτωβρίου, ανοίγοντας τον δρόμο για νέα δάνεια ύψους 3 δισ. ευρώ, με την πλειονότητα αυτών να οδηγείται σε αυτή τη φάση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ειδικά για τις πολύ μικρές – οι επιχειρήσεις, δηλαδή, με 0 έως 10 εργαζομένους, όπως ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – θα υπάρξει ειδικό «παράθυρο» και τα δάνεια θα διατεθούν με ευνοϊκότερους όρους.
Στην ερώτησή σας τώρα για τα νέα προϊόντα, θα υπάρξουν ευέλικτα και καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία ήδη σχεδιάζουμε και σκοπεύουμε να διαθέσουμε στην αγορά μέχρι το τέλος του έτους, αλλά και εντός του 2021. Τα προϊόντα αυτά θα στηρίζουν έτι περαιτέρω τις νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις, ενώ θα δημιουργηθούν και εργαλεία επιχειρηματικού ρίσκου για την ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων των εταιρειών. Επίσης, θα παρασχεθούν εργαλεία ρευστότητας βραχυχρόνιου κεφαλαίου κίνησης (trade finance), αλλά και εκείνα που θα κατευθυνθούν αφενός σε πράσινες υποδομές και αφετέρου σε κρίσιμες υποδομές. Τέλος, στις αρχές του 2021, εκτιμώ πως θα είναι έτοιμο το ταμείο που δημιουργούμε για τη διευκόλυνση στην έκδοση εγγυητικών επιστολών που απαιτούνται προκειμένου οι επιχειρήσεις να μπορούν να λάβουν την προκαταβολή του ΕΣΠΑ.
Σε πρόσφατη ραδιοφωνική σας συνέντευξη αναφέρατε χαρακτηριστικά ότι στον δεύτερο κύκλο του Ταμείου Εγγυοδοσίας θα μπορούν να συμμετάσχουν όλες οι επιχειρήσεις.
Ακριβώς. Καμία επιχείρηση δεν αποκλείεται από τον δεύτερο κύκλο του εγγυοδοτικού προγράμματος και θα είναι ανοιχτό ακόμη και σε όσες επιχειρήσεις έχουν ήδη πάρει δάνειο με κρατική εγγύηση. Αυτό σημαίνει πως αν μία επιχείρηση έχει λάβει ήδη είτε ΤΕΠΙΧ ΙΙ είτε έχει δανειοδοτηθεί στο πλαίσιο της α΄ φάσης του Ταμείου Εγγυοδοσίας δικαιούται να συμμετάσχει στη δεύτερη φάση του προγράμματος.
Είστε από τους αρχιτέκτονες του EquiFund και υπεύθυνος για την ενεργοποίησή του στην Ελλάδα το 2016, ως στέλεχος τότε στον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Πρόσφατα, μάλιστα, εξαγοράστηκε η InstaShop από τη γερμανική πολυεθνική Delivery Hero έναντι 360 εκατ. δολαρίων, ποσό το οποίο είναι το μεγαλύτερο που έχει δοθεί έως σήμερα για εξαγορά ελληνικής startup. Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις σας και πώς σχεδιάζετε το EquiFund να συμβάλει στην περαιτέρω στήριξη και εδραίωση του οικοσυστήματος των startups στη χώρα;
Από την πρώτη στιγμή πίστεψα ιδιαίτερα στη δυναμική του Equifund και χαίρομαι ιδιαίτερα που βλέπω να εξελίσσεται σταθερά και στη χώρα μας σε ένα τόσο χρήσιμο εργαλείο για τις καινοτόμες νεοφυείς εταιρείες, ενώ και από τη σημερινή μου θέση έχω τη δυνατότητα να συμβάλω στην περαιτέρω εδραίωσή του.
Το EquiFund, που έχει ως αντικείμενό του την ενίσχυση του τομέα κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών στη χώρα και το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του προέρχεται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», ΕΠΑνΕΚ), χρηματοδότησε το ελληνικό fund VentureFriends, το οποίο με τη σειρά του πίστεψε στο επιχειρηματικό πλάνο της InstaShop και επένδυσε σε αυτή, προκειμένου να τη βοηθήσει να αναπτυχθεί. Η εξαγορά της αποδεικνύει, για ακόμα μία φορά, ότι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν πολύ γρήγορα να μεγαλώσουν και να καταστούν επιχειρηματικές ευκαιρίες για ηγέτες της αγοράς, ακόμη και της παγκόσμιας. Παράλληλα, όμως, αναδεικνύει και την έμπρακτη συνεισφορά του ελληνικού δημόσιου σε αυτή την προσπάθεια, μέσω της ύπαρξης των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, η οποία σας διαβεβαιώνω ότι θα συνεχιστεί.
Καμία επιχείρηση δεν αποκλείεται από τον δεύτερο κύκλο του εγγυοδοτικού προγράμματος και θα είναι ανοιχτό ακόμη και σε όσες επιχειρήσεις έχουν ήδη πάρει δάνειο με κρατική εγγύηση.
Γνωρίζουμε ότι έχετε ήδη καταθέσει το τελικό σχέδιο για το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Στο Thessaloniki Helexpo Forum, μάλιστα, ανακοινώσατε πως, σύμφωνα με το τεχνικό δελτίο που έστειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα κράτη-μέλη, εκτιμάται πως αυτό θα ανέλθει στα 23,8 δισ. ευρώ μαζί με την εθνική συμμετοχή. Ωστόσο, πώς συναρτάται η εκκίνηση της νέας προγραμματικής περιόδου με την τρέχουσα; Ο ρυθμός απορρόφησης επιτρέπει την έγκαιρη ενεργοποίηση του νέου ΕΣΠΑ το 2021 ή υπάρχει κίνδυνος καθυστερήσεων;
Την εποχή που καταρτίζονται τα Επιχειρησιακά Προγράμματα μίας νέας Προγραμματικής Περιόδου σίγουρα απαιτείται εντονότερη προσπάθεια και από πλευράς των φορέων προγραμματισμού και χάραξης πολιτικής, αλλά και από τις αρχές που διαχειρίζονται αυτά τα Επιχειρησιακά Προγράμματα, προκειμένου να ανταποκριθούμε αμφότεροι αφενός στις απαιτήσεις της απορρόφησης των πόρων της τρέχουσας περιόδου και αφετέρου στον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό των νέων αυτών προγραμμάτων. Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά και η τρέχουσα συγκυρία λόγω της πανδημίας διαμορφώνει αβέβαιες συνθήκες. Έχουμε, όμως, δεσμευτεί ότι θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να προχωρήσουμε στην ενεργοποίηση του νέου ΕΣΠΑ μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021. Ενός ΕΣΠΑ που θα παίξει ακόμη πιο καταλυτικό ρόλο, με λιγότερη γραφειοκρατία, αλλά και ένα ξεκάθαρο και ισχυρό αναπτυξιακό προσανατολισμό και αποτύπωμα, με δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία όσο και για την οικονομία. Ενός ΕΣΠΑ που θα συμβάλει ενεργά στην αλλαγή του παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας, μια ανάγκη αδήριτη που θα εδράζεται στη στήριξη της υγιούς εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας – η οποία θα δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα εξειδικευμένο στελεχιακό δυναμικό -, καθώς και στην καινοτομία και με βασικούς πυλώνες την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, την ψηφιακή μετάβαση, τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση προς μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ενός ΕΣΠΑ, εν ολίγοις, που θα αποτελέσει ένα βασικό βήμα για τον οριστικό μετασχηματισμό της οικονομίας και τη γόνιμη μετάβαση σε μια βιώσιμη, κυκλική και πράσινη ανάπτυξη, όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Ενός διαφορετικού ΕΣΠΑ δηλαδή, που μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης θα σηματοδοτήσουν την Ελλάδα του αύριο, την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας στη βάση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, την Ελλάδα της κοινωνικής ανάτασης και της οικονομικής ανάταξης.
