Νίκος Παπαθανάσης: Δηµοσιονοµική σοβαρότητα, ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή οδηγούν το μέλλον
Κεφάλαια 12,2 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ και το Ταµείο Ανάκαµψης, συν 9 δισ. ευρώ σε επενδυτικά κεφάλαια, που εκτιμάται πως θα µοχλεύσουν τα χαµηλότοκα δάνεια σε επιχειρήσεις, είναι τα χρήματα που αναµένεται να «πέσουν» στην πραγματική οικονομία το 2024, όπως αναφέρει στο Fortune Greece o Νίκος Παπαθανάσης. O αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών, στη συνέντευξη που ακολουθεί, επισημαίνει ότι οι ευρωπαϊκοί και οι εθνικοί πόροι που έχουμε στη διάθεσή μας θα είναι καταλυτικοί τροφοδότες της αναπτυξιακής πορείας της Ελλάδας. Ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης αναφέρει ότι είναι «performance-based», με σφιχτά χρονοδιαγράμματα, και τονίζει ότι στον σχεδιασμό της κυβέρνησης προβλέπεται άμεσο αίτημα ύψους 1 δισ. ευρώ στο σκέλος των επιδοτήσεων και αίτημα 2,3 δισ. ευρώ στο σκέλος των δανείων.
Για την πορεία της Ελλάδας σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον με συνεχείς κρίσεις και αλλαγές, αναφέρει ότι ο δρόμος προς το μέλλον βασίζεται στο τρίπτυχο «δημοσιονομική σοβαρότητα, ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή». Ειδικά για την ενίσχυση της κοινωνίας, ο Νίκος Παπαθανάσης τονίζει ότι οι σταθερές και διατηρήσιμες αυξήσεις των μισθών και των συντάξεων, και η εξασφάλιση καλύτερων εισοδημάτων για όλους τους συμπολίτες μας, κυρίως για τις νέες και τους νέους, είναι που θα μείνουν όταν ο πληθωρισμός επιβραδύνει έτι περαιτέρω την αυξητική πορεία του και «θα μετουσιώσουν τη συλλογική ανάπτυξη σε ατομική ευημερία».
Kύριε Παπαθανάση, ποια είναι η «πυξίδα» της Ελλάδας σε έναν κόσμο πολυκρίσεων και πώς το αναπτυξιακό σας σχέδιο μπορεί να επιστρέψει οφέλη στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας, τηρώντας παράλληλα τα δημοσιονομικά πλαίσια;
Πράγματι, αυτό είναι το κεντρικό διακύβευμα. Ο πυρήνας της απάντησης βρίσκεται στη συνέχιση, με την ίδια πειθαρχία, μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα, της πολιτικής μας, που απέφερε από το 2019 έως σήμερα τα μετρήσιμα αποτελέσματα που επιβράβευσαν οι πολίτες στις εκλογές. Αυτά που αξιολόγησαν θετικά οι εταίροι μας στην Ευρώπη, για παράδειγμα, με την έγκριση του αναθεωρημένου σχεδίου μας για το «Ελλάδα 2.0» και του συνόλου των αιτημάτων για την εκταμίευση δόσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτά που έκαναν τους διεθνείς οίκους να αναβαθμίσουν, κατ’ επανάληψη, την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, η οποία οδήγησε στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας μετά από 14 χρόνια.
Η αλλαγή σελίδας για τη χώρα δεν μπορεί παρά να συνοδευτεί από την απαρέγκλιτη υλοποίηση των δεσμεύσεών μας. Το χτίσιμο πάνω στα επιτεύγματα των προηγούμενων ετών. Και βεβαίως, την έμπρακτη επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και των δομικών αλλαγών που χρειάζεται ο τόπος. Ο δρόμος προς το μέλλον δεν μπορεί παρά να διευρυνθεί βασιζόμενος στο ίδιο τρίπτυχο: «δημοσιονομική σοβαρότητα, ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή». Αυτό μεταφράζεται στη σφαιρική αντιμετώπιση των επιπτώσεων που προκαλούν σε κοινωνικές ομάδες οι παρατεταμένες διεθνείς και περιφερειακές γεωπολιτικές και ενεργειακές κρίσεις, αλλά πάντα εντός των περιθωρίων που αντέχει η οικονομία. Μεταφράζεται στην περαιτέρω αύξηση της ανταγωνιστικότητας, στην περαιτέρω απλούστευση του επενδυτικού περιβάλλοντος, στην περαιτέρω αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών. Στην ταχύτερη αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους, του κρατικού ελλείμματος. Συνολικά, στην ανάπτυξη της τάξεως του 2,9%, όταν στην υπόλοιπη Ε.Ε. υπολογίζεται ότι αυτή θα κυμανθεί χαμηλότερα του 1%. Μόνον έτσι ο δημοσιονομικός χώρος που θα εξακολουθήσει να δημιουργείται θα μετουσιώνεται σε αυξήσεις των πόρων για την Παιδεία και την Υγεία, σε κοινωνικό μέρισμα κυρίως για τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας. Κυρίως όμως, σε ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας, που θα εξασφαλίσουν ακόμα καλύτερα, σταθερά εισοδήματα για όλους τους συμπολίτες μας, πρωτίστως για τις νέες και τους νέους.
Tι περιλαμβάνουν οι επενδυτικές δράσεις που υλοποιείτε και με ποια εργαλεία προχωράτε στη στήριξη της επιχειρηματικότητας; Ειδικά, πόσα χρήματα υπολογίζετε να ενισχύσουν την αγορά από την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ, του Ταμείου Ανάκαμψης και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια;
Η έμπρακτη στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου της κυβέρνησης Μητσοτάκη για μια παραγωγική, φιλοεπενδυτική και εξωστρεφή οικονομία, που παραμένει σε σταθερή και ανθεκτική αναπτυξιακή τροχιά. Με τελικό αποδέκτη των καρπών της προόδου την κοινωνία, τον κάθε πολίτη χωριστά. Χάρη στα μετρήσιμα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής της πρώτης τετραετίας και τις ισχυρές βάσεις που δημιουργήσαμε, παρά τις πρωτόγνωρες διεθνείς αναταράξεις, μετά από την απορρόφηση του 100% των πόρων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων το 2023, καταλυτικοί τροφοδότες αυτής της αναπτυξιακής πορείας αναμένεται ότι θα είναι και πάλι οι ευρωπαϊκοί και οι εθνικοί πόροι που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας. Και μάλιστα σε ποσοστό που υπολογίζεται ότι θα υπερβεί το 60% της μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας εντός του 2024.
Ειδικότερα, μέσα από τις χρηματοδοτικές και τις επενδυτικές πολιτικές που υλοποιούμε, από το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 και το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, οι πόροι που συνολικά θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία θα ανέλθουν στα 12,2 δισ. ευρώ, μόνο για το τρέχον έτος, συν 9 δισ. ευρώ σε επενδύσεις από τα χαμηλότοκα δάνεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο των πόρων του ΕΣΠΑ και μεγάλο μέρος των ευρύτερων πόρων που διαχειριζόμαστε κατευθύνονται προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις ανέξοδες μικροκομματικές και αναπόδεικτες αιτιάσεις της αντιπολίτευσης.
Σε ποιους τομείς μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα για την ενίσχυση των ΜμΕ;
Ενδεικτικά σημειώνω τα προγράμματα για την ενίσχυση της ίδρυσης και της λειτουργίας νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τουριστικό τομέα, προϋπολογισμού 350 εκατ. ευρώ. Τα αντίστοιχα προγράμματα για ΜμΕ στις περιοχές της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, σε όλο το εύρος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και στους Δήμους Μεγαλόπολης, Οιχαλίας, Γορτυνίας και Τρίπολης της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που ανέρχονται στα 180 εκατ. ευρώ. Επίσης, εξασφαλίσαμε τα προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη στο πλαίσιο του «Ανταγωνιστικότητα» 2021 – 2027 (το πρώτο πρόγραμμα για την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη που εγκρίθηκε για τη συγκεκριμένη προγραμματική περίοδο). Όπως ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός ΜμΕ, με προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ, και το πρόγραμμα για την Πράσινη Μετάβαση ΜμΕ, με προϋπολογισμό 700 εκατ. ευρώ. Ανάλογες δράσεις προωθεί και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, με αποτύπωμα στο ΑΕΠ της χώρας που υπολογίζεται στα 8,5 δισ. ευρώ. Ανάμεσά τους το νέο ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ, με προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ, που με τη μόχλευση του ιδιωτικού τομέα υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 2,1 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο του οποίου, μεταξύ άλλων, για πρώτη φορά, το κράτος εξασφαλίζει και την απαιτούμενη εγγύηση που ζητείται, σε ποσοστό 80%, καθώς και την επιδότηση του δανείου κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες.
«Η ροή χρηματοδότησης από το ταμειο ανάκαμψης συνδέεται με την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων».
Ειδικά, για το Ταμείο Ανάκαμψης, ποιος είναι ο στόχος της κυβέρνησης για το 2024 σε χρήματα (δάνεια και grants) και ποιες οι προτεραιότητές σας;
Από το Ταμείο Ανάκαμψης μέχρι σήμερα έχουμε εκταμιεύσει ήδη 14,7 δισ. ευρώ, δηλαδή το 40% των συνολικών πόρων που έχουμε εξασφαλίσει. Πόροι οι οποίοι έχουν αυξηθεί μετά την επιτυχή διαπραγμάτευση που ολοκληρώσαμε για την αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0», με αποτέλεσμα τα κονδύλια να ανέρχονται πλέον στα 36 δισ. ευρώ.
Ο Κανονισμός του Ταμείου Ανάκαμψης μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε έως δύο αιτήματα πληρωμής το χρόνο. Στον σχεδιασμό μας προβλέπεται ένα άμεσο αίτημα ύψους 1 δισ. ευρώ στο σκέλος των επιδοτήσεων και ένα αίτημα ύψους 2,3 δισ. ευρώ στο σκέλος των δανείων. Θα ακολουθήσουν αντίστοιχα αιτήματα ύψους 3,5 δισ. ευρώ στη διάρκεια της χρονιάς.
Όπως είναι αυτονόητο, οι δημόσιες επενδύσεις που χρηματοδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν θετική επίδραση και στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, καθώς η υλοποίηση όλων αυτών των έργων απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που υλοποιούν επενδύσεις που υλοποιούνται μέσα από το δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης στη βιομηχανία, τον τουρισμό, τις κατασκευές, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Επίσης μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτούνται προγράμματα της ΔΥΠΑ, που επιδοτούν τις επιχειρήσεις για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει συγκεκριμένο χρόνο που πρέπει να ολοκληρωθεί, δεν υπάρχουν περιθώρια, είναι πολύ αυστηρό. Αυτό πρακτικά τι σημαίνει για τον σχεδιασμό σας και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τυχόν αρρυθμίες από παράγοντες όπως π.χ οι δικαστικές διενέξεις ή οι διοικητικές αδυναμίες;
Το Ταμείο Ανάκαμψης, πράγματι, έχει πολύ στενό χρονοδιάγραμμα. Έχει, δε, μια σημαντική διαφορά, συγκρινόμενο με όλα τα άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Είναι performance-based. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ροή της χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνδεδεμένη με την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων. Κάθε αίτημα πληρωμής υποβάλλεται εφόσον έχουν εκπληρωθεί συγκεκριμένα και συμφωνημένα ορόσημα και στόχοι που έχουν να κάνουν με την πρόοδο υλοποίησης των έργων και των δράσεων του Ταμείου. Αυτό συνιστά μια πρόκληση στην οποία καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε, με εντατική δουλειά και με προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις. Όπως πράξαμε και καθ΄ όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα αφενός να εξασφαλίσουμε τις εγκρίσεις όλων των αιτημάτων πληρωμής δόσεων, αφετέρου τα θετικά σχόλια σε κορυφαίο θεσμικό ευρωπαϊκό επίπεδο.
Όλη αυτή η προσπάθεια και τα απτά αποτελέσματά της μας κάνουν αισιόδοξους. Η πρόσφατη ενδιάμεση αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δίνει εύσημα στη χώρα μας για την υλοποίηση, μας ενθαρρύνει. Ωστόσο, δεν εφησυχάζουμε. Με την ίδια σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα, σε συνεχή εντατική συνεργασία με όλα τα υπουργεία και με τους εκτελεστικούς φορείς που υλοποιούν τα έργα, παρακολουθούμε την υλοποίηση στενά, ώστε να εκπληρώνονται τα προαπαιτούμενα και οι στόχοι που έχουν τεθεί.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για τη στήριξη των ΜμΕ του αγροτικού τομέα, που έχει υποστεί τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης;
Στο πλαίσιο των πολυεπίπεδων κυβερνητικών δράσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη από το 2019, προκειμένου ο πρωτογενής τομέας να ενισχυθεί εμπράκτως και να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις που προκαλούν οι εξωγενείς κρίσεις, κυρίως στο κόστος παραγωγής, βρισκόμαστε σε συνεχή συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με στόχο την αξιοποίηση ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων. Προσφάτως, για παράδειγμα, αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του Ταμείου Μικρών Δανείων Αγροτικής Επιχειρηματικότητας κατά 40 εκατ. ευρώ, παράλληλα με την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των δανείων και γενικότερες διευκολύνσεις, κυρίως για επιχειρήσεις αγροδιατροφικού τομέα, οι οποίες επλήγησαν από τις καταστροφές που προκαλεί η κλιματική κρίση. Υπενθυμίζεται ότι το 50% κάθε δανείου που χορηγείται είναι άτοκο, ενώ υπάρχει επιδότηση επιτοκίου διάρκειας δύο ετών για το υπόλοιπο τμήμα του δανείου που παρέχεται από τις τράπεζες. Παράλληλα, μέσα από το Ταμείο Ανάπτυξης, υλοποιούνται ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της αγροδιατροφής και υδατοκαλλιέργειας, με συνολική δημόσια δαπάνη 544,5 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τα προγράμματα «Καινοτομία και πράσινη μετάβαση στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων», «Εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς τομέα», «Πράσινος αγροτουρισμός», «Αναδιάρθρωση καλλιεργειών», «Γενετική βελτίωση ζώων» και «Ενίσχυση υδατοκαλλιεργειών».
Στη μάχη κατά της ακρίβειας, η κατάσταση μοιάζει πάρα πολύ δύσκολη. Τι επιπλέον μπορείτε να κάνετε;
Η ακρίβεια είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι συμπολίτες μας, όπως και οι πολίτες στην υπόλοιπη Ευρώπη, κυρίως λόγω των επιπτώσεων από τις πρωτόγνωρες και συνεχείς γεωπολιτικές και ενεργειακές κρίσεις. Από την πρώτη στιγμή επιχειρήσαμε να περιορίσουμε τις επιπτώσεις του πληθωρισμού, δημιουργώντας αναχώματα, όπως το καλάθι του νοικοκυριού, το market pass, τη μόνιμη μείωση τιμής και άλλα, για τη στήριξη πρωτίστως των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας. Ταυτόχρονα, ήμασταν η πρώτη και μοναδική χώρα στην Ευρώπη που επέβαλε περιορισμό στο ποσοστό κέρδους. Παράλληλα, εντατικοποιήσαμε τους ελέγχους, επιβάλλοντας πρόστιμα άνω των 12 εκατ. ευρώ για περιπτώσεις αισχροκέρδειας, ακόμα και σε πολυεθνικές. Η αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού εξακολουθεί να αποτελεί απόλυτη κυβερνητική προτεραιότητα. Όμως, αυτό που κάναμε πράξη, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, μάλιστα στη δεδομένη δυσμενέστατη συγκυρία διεθνώς, και που αποτελεί τη δομική και μόνιμη επίλυση του προβλήματος, είναι οι σταθερές και διατηρήσιμες αυξήσεις των μισθών και των συντάξεων.
Η εξασφάλιση καλύτερων εισοδημάτων για όλους τους συμπολίτες μας, κυρίως για τις νέες και τους νέους. Αυτές οι αυξήσεις, που τροφοδοτεί η συνεχής αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας, είναι που θα μείνουν όταν ο πληθωρισμός επιβραδύνει έτι περαιτέρω την αυξητική πορεία του. Αυτές είναι που θα μετουσιώσουν τη συλλογική ανάπτυξη σε ατομική ευημερία.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Παρασκευή 22/03 στα περίπτερα.
**Φωτογραφία: Σύλβια Διαμαντοπούλου
