Ντιάνα Μαρκάκη: «Πολλοί άντρες πιστεύουν πως είναι προνόμιο το να είσαι γυναίκα στον επαγγελματικό κόσμο»
Όπως τα περισσότερα passion projects, έτσι και το Τhe Boardroom γεννήθηκε μέσα από μια προσωπική αναζήτηση, μια προσπάθεια εξεύρεσης λύσης σε ένα πρόβλημα. Στην περίπτωση της Ντιάνας Μαρκάκη το ερώτημα στο οποίο προσπαθούσε να απαντήσει είχε να κάνει με το πώς χτίζεις μια επιτυχημένη καριέρα σε διοικητικά συμβούλια. Γρήγορα συνειδητοποίησε ότι μια τέτοια επαγγελματική εξέλιξη δεν είναι γραμμική, με την έννοια ότι μια επιτυχημένη καριέρα ως υψηλόβαθμο στέλεχος δεν εγγυάται μια μελλοντική καριέρα σε διοικητικά συμβούλια. Και αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για γυναίκες executives, που, δυστυχώς, παραμένουν η εξαίρεση στον κανόνα. Όταν στο πλαίσιο των ΕMBA σπουδών της στο Harvard Business School οι καθηγητές ρώτησαν «τι πρόβλημα θέλετε να λύσετε;», εκείνη σήκωσε το χέρι και είπε «να φέρουμε περισσότερες γυναίκες σε διοικητικά συμβούλια». Και κάπως έτσι γεννήθηκε, όπως λέει στο Fortune Greece, το The Boardroom.
Κυρία Μαρκάκη, ποιο κενό της αγοράς έρχεστε να καλύψετε με αυτή την πρωτοβουλία;
Το Τhe Boardroom συγκεντρώνει με τη μορφή «one-stop-shop» όλα όσα χρειάζεται ένα υψηλόβαθμο στέλεχος προκειμένου να εξελιχθεί σε επιτυχημένο μέλος διοικητικού συμβουλίου. Και έχει ως στόχο τον επαγγελματισμό, με την έννοια ότι δεν μπορεί πλέον η συμμετοχή μας σε αυτό απλώς να θεωρείται τίτλος τιμής, αλλά ρόλος ουσιαστικής συμμετοχής, προσφοράς και καθήκοντος. Οπότε ο πρώτος στόχος του Τhe Boardroom είναι η βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης σε επίπεδο διοικητικών συμβουλίων. Όταν το χτίσαμε στο Harvard, δεν εστιάσαμε στο φύλο. Θα μπορούσε, δηλαδή, να εφαρμοστεί και σε άντρες και σε γυναίκες. Στην πορεία, όμως, συνειδητοποίησα ότι η λύση αυτή θα οδηγούσε σε κοινωνικές βελτιώσεις, μέσα από την κατάρριψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων, οπότε αποφάσισα να προσφέρω τις υπηρεσίες του «Τhe Boardroom», τουλάχιστον προς το παρόν, μόνο σε γυναίκες.
Ποια η ειδοποιός διαφορά από ανάλογα clubhouses που προάγουν τη δικτύωση και το lobbing μεταξύ υψηλόβαθμων στελεχών γένους θηλυκού;
Το Τhe Boardroom, που είναι το πρώτο private club για γυναίκες executives που αποσκοπούν να γίνουν μέλη διοικητικού συμβουλίου, έχει αναπτύξει μια μοναδική ολιστική προσέγγιση στην προετοιμασία επίδοξων μελών, η οποία βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες:
- εκπαίδευση, με εξειδικευμένο πρόγραμμα πέντε ενοτήτων και προσομοιώσεις συνεδριάσεων διοικητικών συμβουλίων.
- ανάπτυξη συγκεκριμένων ηγετικών ικανοτήτων που κρίνονται απαραίτητες σε επίπεδο διοικητικών συμβουλίων (leadership development), καθώς και εκμάθηση από ομοτίμους (peer learning).
- στρατηγική δικτύωση, μέσω της συμμετοχής υψηλόβαθμων στελεχών, με έμφαση στους άντρες σε θέσεις επιρροής που υποστηρίζουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και ενδυνάμωση, και αποκλειστικές συνεργασίες με διεθνείς board recruiters.
- εxclusive events με θετικά πρότυπα από όλον τον κόσμο, με τη λογική «you can’t be what you can’t see».
Και όλα αυτά γίνονται στο Private Clubhouse, έναν χώρο που ανήκει αποκλειστικά στο Τhe Boardroom, καθώς έχουμε δει ότι η ύπαρξη ενός ιδιωτικού μόνιμου χώρου είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη ουσιαστικών και μακροχρόνιων σχέσεων που βασίζονται σε αίσθημα ασφάλειας, εμπιστευτικότητας και υποστήριξης. Προς το παρόν, το Τhe Boardroom έχει Private Clubhouses στη Ζυρίχη, την Αθήνα, την Κοπεγχάγη, στο Λονδίνο και το Παρίσι, με σχέδια επέκτασης στην Ευρώπη και την Αμερική.
Η ίδια δραστηριοποιούσασταν στους κλάδους της ενέργειας και των υποδομών. Πώς ήταν η εμπειρία του να αποτελείτε τη μοναδική γυναίκα στο τραπέζι σε διοικητικό συμβούλιο και να λαμβάνετε μέρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε ανώτατο επίπεδο;
Μιλάω συχνά για τις «Μόνες», δηλαδή για τις λίγες ή μοναδικές γυναίκες σε ηγετικούς ρόλους. Ενώ γιορτάζουμε την επιτυχία των γυναικών που είναι οι «μόνες» ή οι «πρώτες», συχνά ξεχνάμε ότι το να είσαι η μοναδική γυναίκα σε ένα δωμάτιο γεμάτο άντρες μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις υψηλής πίεσης και απομόνωσης. Δημιουργείται συχνά η εντύπωση ότι η «μόνη γυναίκα» σε ηγετική θέση εκπροσωπεί όλες τις γυναίκες, όλες τις γυναικείες ικανότητες, δεξιότητες, ανάγκες και προσωπικότητες, μόνο και μόνο επειδή βρίσκεται στη θέση αυτή. Εάν αποτύχει, υπάρχει η ανησυχία ότι θα δημιουργηθεί η αντίληψη πως όλες οι γυναίκες θα αποτύχουν σε αυτόν τον ρόλο, ότι το «γυναικείο πείραμα» δεν πέτυχε. Γι’ αυτό θέλησα να δημιουργήσω το Τhe Boardroom. Έχω βιώσει τη μοναξιά μιας γυναίκας σε ηγετική θέση και είναι κάτι που επιδιώκω να αλλάξει.
«Το να είσαι η μοναδική γυναίκα σε ένα δωμάτιο γεμάτο άντρες μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις υψηλής πίεσης και απομόνωσης. Έχω βιώσει τη μοναξιά μιας γυναίκας σε ηγετική θέση και είναι κάτι που επιδιώκω να αλλάξει».
Με ποια κριτήρια γίνεται κάποιος μέλος, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα «κλειστό» premium club.
Δεχόμαστε μέλη μόνο κατόπιν πρόσκλησης ή υποψηφιότητας, ενώ το προφίλ των υποψήφιων μελών και των υψηλόβαθμων στελεχών που υποστηρίζουν επίσημα την πρωτοβουλία εξετάζεται προσεκτικά από ανεξάρτητο Admissions Committee, το οποίο ελέγχει ότι πληρούνται τα κριτήρια επαγγελματικής εμπειρίας, καθώς και ποικιλομορφίας δεξιοτήτων, τεχνογνωσίας και κλαδικής εξειδίκευσης των μελών.
Όταν αναζητούνται πρόσωπα για τη στελέχωση διοικητικών συμβουλίων, συνήθως προτιμούνται άνθρωποι που στο παρελθόν έχουν διατελέσει CEOs, όταν στο εξωτερικό αξιοποιούνται στελέχη από άλλα πεδία, όπως αυτά του marketing, του ESG κ.ά. Ποια η άποψή σας;
Εάν θέλουμε να αυξήσουμε την ποικιλομορφία στα διοικητικά συμβούλια, πρέπει να αλλάξουμε κατ’ αρχήν τον τρόπο και τη διαδικασία του recruitment, της αναζήτησης των κατάλληλων ανθρώπων για την κάλυψη αυτών των θέσεων. Παραδοσιακά, το προφίλ των μελών Δ.Σ. ήταν πρώην CEOs. Μόλις το 1% των θέσεων αυτών καλύπτονται από γυναίκες. Μάλιστα, στην Ολλανδία υπάρχουν περισσότεροι άντρες CEOs με το όνομα Peter παρά γυναίκες. Οπότε, εάν θέλουμε να αυξήσουμε την ποικιλομορφία σε επίπεδο διοικητικού συμβουλιου, θα πρέπει να φέρουμε στο τραπέζι διαφορετικές δεξιότητες και εμπειρίες.
Επί της ουσίας υπάρχει διαφορά στον τρόπο που διοικούν οι γυναίκες συγκριτικά με εκείνο των αντρών;
Υπάρχει το στερεότυπο ότι οι γυναίκες δεν παίρνουμε ρίσκα. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι δεν αποφεύγουμε τον κίνδυνο, απλώς προσπαθούμε να έχουμε επίγνωση του κινδύνου. Δεν είναι ότι οι γυναίκες φοβούνται να βουτήξουν στην πισίνα, θέλουν όμως πρώτα να μάθουν πόσο βαθιά είναι. Και αυτή η τάση να σταματάς και να σκέφτεσαι πριν πράξεις είναι, κατά τη γνώμη μου πλεονέκτημα, όχι μειονέκτημα. Οι γυναίκες συνήθως έχουν άλλες γνώσεις και δεξιότητες, όπως σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά και διαφορετικές οπτικές όσον αφορά στον αντίκτυπο των αποφάσεων στους υπαλλήλους και τους πελάτες, σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
Θεωρείτε ότι η ποσόστωση ως φιλοσοφία και ως πρακτική είναι ηθική κίνηση;
Οι ποσοστώσεις είναι ένα αναγκαίο κακό. Ενόψει, όμως, της επιβολής των ποσοστώσεων είναι σημαντικό να αποφευχθεί ο συμβολικός διορισμός γυναικών, και για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητες η προετοιμασία και η υποστήριξη ικανών και καταρτισμένων γυναικών, προκειμένου να καταλάβουν θέσεις σε διοικητικά συμβούλια, με στόχο τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης.
Είναι, επίσης, απαραίτητο να δημιουργηθεί ταυτόχρονα μια κουλτούρα ευαισθητοποίησης σε θέματα συμπερίληψης και διαφορετικότητας, ώστε κάθε μέλος διοικητικού συμβουλίου να μπορεί να φέρει στο τραπέζι όλες τις πτυχές της προσωπικότητάς του και να έχει φωνή.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ξεκίνησα το «Τhe Boardroom». Για να φέρουμε περισσότερες γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια, αλλά κυρίως για να αναλάβουν καθήκοντα οι κατάλληλες γυναίκες, και αυτό να γίνει με την κατανόηση και την υποστήριξη των ανδρών. Όταν λέμε ότι τα διοικητικά συμβούλια με ίση συμμετοχή των δύο φύλων είναι καλύτερα διοικητικά συμβούλια, δεν λέμε ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες από τους άντρες. Αυτό που λέμε είναι ότι οι γυναίκες είναι ίσες. Οπότε, ακόμα παλεύουμε για ισότητα, όχι για ειδικά προνόμια.
«Για να αυξήσουμε την ποικιλομορφία στα Δ.Σ. πρέπει να αλλάξουμε τη διαδικασία του recruitment, της αναζήτησης ανθρωπων για την κάλυψη αυτών των θέσεων».
Τι ήταν αυτό που σας εξέπληξε περισσότερο από τότε που ασχολείστε με το αντικείμενο επισταμένως;
Ότι πολλοί άντρες πιστεύουν στις μέρες μας πως είναι προνόμιο το να είσαι γυναίκα στον επαγγελματικό κόσμο! Το γεγονός ότι πολλές γυναίκες πετυχαίνουν στην καριέρα τους δεν σημαίνει ότι το αντρικό προνόμιο δεν υπάρχει. Η αναγνώριση των προνομίων θα μπορούσε να μας βοηθήσει να δούμε με μια πιο καθαρή ματιά τα επιτεύγματα όσων πετυχαίνουν χωρίς τα ίδια συστημικά πλεονεκτήματα − και να αναγνωρίσουμε πόσο ψηλότερα θα μπορούσαν να ανέβουν, αν δεν τους εμποδίζαν οι περιορισμοί των διακρίσεων.
Ποια είναι τα όνειρά σας για το μέλλον;
Ανυπομονώ να δω το Τhe Boardroom να μεγαλώνει, χώρα χώρα, φέρνοντας κοντά άντρες και γυναίκες από όλον τον κόσμο.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Τετάρτη 1505 στα περίπτερα.
**Φωτογραφίες: Προσωπικό Αρχείο
