Παναγιώτης Καπετανάκος (Noval Property): «Θέλουμε να γίνουμε πρωτοπόροι σε διαφοροποιημένες αναπτύξεις ακινήτων»
Με όχημα τη βιωσιμότητα, ο κλάδος του real estate στρέφεται στην ανάπτυξη «πράσινων» ακινήτων υψηλών προδιαγραφών, με τους επενδυτές να λαμβάνουν καλύτερες αποδόσεις και τους χρήστες να επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας και την αντίστοιχη μείωση του λειτουργικού τους κόστους.
Αν και «νεοσσός», καθώς μετρά μόλις 2,5 χρόνια ζωής, υπό τη σκέπη της Viohalco, η Noval Propertyφιλοδοξεί να καταστεί πρωτοπόρος στις διαφοροποιημένες αναπτύξεις ακινήτων. Έχει βάλει ήδη την υπογραφή της σε εμβληματικά έργα που έχουν αλλάξει την καθημερινότητα των Ελλήνων, μεταξύ των οποίων το «The Orbit», το «Butterfly» και το «River West», ενώ ήδη άνω του το 20% των ακινήτων του χαρτοφυλακίου της αποτελείται από «πράσινα» κτίρια. Μάλιστα, η πρόσφατη έκδοση πράσινου κοινού ομολογιακού δανείου ύψους 120 εκατ. ευρώ υπογραμμίζει το ειδικό βάρος που δίνεται στην κατασκευή σύγχρονων και περιβαλλοντικά φιλικών κτιρίων, απόρροια της υψηλής ζήτησης που καταγράφεται.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Noval Property, Παναγιώτης Καπετανάκος, μιλά στο Fortune για τη στρατηγική και τα επενδυτικά πλάνα της εταιρείας, αναφέρεται στις επιχειρηματικές ευκαιρίες που θα αναδυθούν, αλλά και στην αλλαγή νοοτροπίας που συντελείται ευρύτερα στον κλάδο των ακινήτων.
Διαθέτοντας ένα χαρτοφυλάκιο 44 ακινήτων, η Noval Property είναι η δεύτερη τη τάξει ανάμεσα στις υφιστάμενες ΑΕΕΑΠ στην Ελλάδα, με ενεργητικό 568 εκατ. ευρώ. Πού αποδίδετε τη σταθερή αναπτυξιακή σας πορεία;
Η σταθερή αναπτυξιακή μας πορεία οφείλεται σε μια σειρά από σημαντικούς παράγοντες, ξεκινώντας από τη στήριξη του βασικού μας μετόχου, της Viohalco. Επιπρόσθετα, χάρη στο προσφάτως αντληθέν «πράσινο» κοινό ομολογιακό δάνειο της Noval Property, ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ, έχουμε εξασφαλίσει τους απαιτούμενους πόρους για την υλοποίηση ενός απαιτητικού επενδυτικού πλάνου. Παράλληλα, η σταθερή προσήλωσή μας στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης μας έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη σύγχρονων και περιβαλλοντικά φιλικών κτιρίων, για τα οποία η ζήτηση είναι αρκετά υψηλή, ενώ η προσφορά τους παραμένει ακόμη χαμηλή.
Ποια ακίνητα καταγράφουν τη μεγαλύτερη ζήτηση και ποιο είναι το προφίλ των ενδιαφερόμενων για αγορές ακινήτων στην Ελλάδα;
Τα έργα ανάπτυξης επαγγελματικών ακινήτων στοχεύουν πλέον σε «πράσινες» και βιώσιμες αναπτύξεις υψηλών προδιαγραφών, με τους επενδυτές να λαμβάνουν καλύτερες αποδόσεις. Ταυτόχρονα, οι χρήστες επιδιώκουν εξοικονόμηση ενέργειας και ανάλογη μείωση του λειτουργικού τους κόστους, παράλληλα με την ικανοποίηση των σύγχρονων τάσεων για τη στέγαση και την ευεξία του προσωπικού.
Ο συνδυασμός «πράσινων» και βιώσιμων κτιρίων, καθώς και εμβληματικών κτιρίων υψηλής αισθητικής που μειώνουν δραστικά το ενεργειακό αποτύπωμα από την ανθρώπινη δραστηριότητα, με κατηγορίες ακινήτων όπου υπάρχει έλλειμμα προσφοράς (για παράδειγμα σύγχρονα γραφεία, logistics, resorts, κατοικίες, αστικές αναπλάσεις), μας βοήθησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας μέχρι τώρα. Παράλληλα, εκτιμούμε ότι θα μας βοηθήσει το επόμενο διάστημα να ξεπεράσουμε τη μεταβλητότητα που φέρνουν ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενδεχόμενη συνέχιση της πανδημίας, η αύξηση του πληθωρισμού και του κόστους κατασκευής. Σε ό,τι αφορά την αγορά ακινήτων, διαπιστώνεται μεγάλη κινητικότητα από funds που αναζητούν αυτοτελή κτίρια με σκοπό τη μεταπώληση ή την αξιοποίηση. Την ίδια στιγμή, παρατηρείται ένα ρεύμα νέων ως 30 ετών και νέων δανειοληπτών μέχρι 45 ετών, οι οποίοι είτε αγοράζουν μικρά διαμερίσματα με σκοπό την εκμετάλλευσή τους, είτε καλύπτουν με την αποταμιευτική τους δύναμη την ίδια συμμετοχή ενός δανείου για την αγορά πρώτης κατοικίας.
Πιστεύετε ότι η αναδυόμενη τάση των digital nomads θα επηρεάσει την αγορά όπου δραστηριοποιείστε;
Οι ψηφιακοί νομάδες αποζητούν –όπως όλοι οι εργαζόμενοι, άλλωστε– ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Απλώς δεν είναι τόσο στατικοί. Συνήθως παρατηρείται μια διαρκής κίνηση. Δεδομένου ότι η φιλοσοφία τους στηρίζεται στο καθεστώς της «εθελοντικής» τηλεργασίας, θα λέγαμε ότι οι άντρες και γυναίκες 20-45 ετών που ακολουθούν αυτό το μοντέλο αναζητούν, κατά κύριο λόγο, οικιστικά ακίνητα για μακροχρόνια μίσθωση. Η Noval Property εξετάζει οικιστικά έργα που θα μπορούσαν να απευθύνονται και σε ψηφιακούς νομάδες, χωρίς όμως αυτά να αποτελούν τη μερίδα του λέοντος στο επενδυτικό μας pipeline. Θεωρούμε πως, πέρα από τα φορολογικά κίνητρα που έχουν δοθεί στους ψηφιακούς νομάδες, η περαιτέρω βελτίωση υποδομών και επίπεδων συνδεσιμότητας θα ωφελήσει περαιτέρω την αγορά αυτή.
Η Noval Property εξετάζει οικιστικά έργα που θα μπορούσαν να απευθύνονται και σε ψηφιακούς νομάδες.
Εστιάζοντας την αισθητική στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό σε επιχειρηματικό επίπεδο, θεωρείτε ότι οι εταιρείες του κλάδου έχουν επενδύσει όσο θα έπρεπε προς αυτή την κατεύθυνση;
Με ορόσημο την ανακατασκευή του «The Orbit» στη Λεωφόρο Κηφισίας, θεωρούμε πως ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός κτιρίου είναι μείζονος σημασίας για τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργούν οι σύγχρονοι χώροι ενός κτιρίου και για το πώς τελικά το νέο κτίριο θα συμβάλει στην αναγέννηση μιας ολόκληρης γειτονιάς. Όταν, μάλιστα, αυτό επιτυγχάνεται με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, τότε τα οφέλη είναι πολλαπλά. Στη Noval Property συνεργαζόμαστε με εξαιρετικά ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία στο σύνολο των έργων μας, καθώς και με διεθνή αρχιτεκτονικά γραφεία σε εμβληματικές αναπτύξεις. Πιστεύουμε ότι η επένδυση στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό τυγχάνει ήδη σοβαρής αναγνώρισης, αναφορικά με τη συμβολή της στην ανάπτυξη σύγχρονων χώρων με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά.
Τι είδους project βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη και τι περιλαμβάνει το business plan της επόμενης τριετίας;
Η εμπειρία και η τεχνογνωσία που έχουμε αποκτήσει μέσω της ανάπτυξης trophy assets όπως το The Orbit, το Butterfly και το River West, σε συνδυασμό με χρηματοδότηση με ελκυστικούς όρους από διάφορες πηγές, μας βοηθούν να προχωράμε ένα ευρύ επενδυτικό πρόγραμμα για τα επόμενα έτη, το οποίο περιλαμβάνει, κατά κύριο λόγο, «πράσινα» κτίρια και αστικές αναπλάσεις.
Η Noval Property, μέσω της σύμπραξής της με την Brooklane Capital, απέκτησε ένα τοπόσημο για την περιοχή του Αμαρουσίου, το πρώην ακίνητο της Kodak. Kοινός στόχος της σύμπραξης είναι η ανέγερση ενός συγκροτήματος γραφείων δομημένης επιφάνειας άνω των 50.000 τ.μ. και ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες ανάγκες των μελλοντικών μισθωτών, με κύριο κριτήριο τη βιωσιμότητα.
Η τάση των μεικτών χρήσεων έχει αναδειχθεί ήδη κυρίαρχη στο εξωτερικό. Η Αθήνα έχει ανάγκη από τέτοιους χώρους που θα λειτουργήσουν ουσιαστικά ως αστικές αναπλάσεις. Υπάρχουν περιοχές στο κέντρο ή πέριξ του κέντρου της Αθήνας που θα μπορούσαν να αναζωογονηθούν με μεικτές χρήσεις.
Παρακολουθώντας τις τάσεις και θέλοντας να αποτελέσουμε έναν πρωτοπόρο σε διαφοροποιημένες αναπτύξεις, ξεκινήσαμε την υλοποίηση της ανάπτυξης στις παλαιές εγκαταστάσεις της Viohalco στην οδό Πειραιώς, σε μια έκταση άνω των 70 στρεμμάτων. Το όραμά μας είναι να λειτουργήσουμε ανταποδοτικά προς την περιοχή που φιλοξένησε τις πρώτες εγκαταστάσεις των εταιρειών της τότε Viohalco, δημιουργώντας μια πρότυπη και βιώσιμη αστική ανάπλαση, με μεικτές χρήσεις, όπως ξενοδοχείο, γραφεία, κατοικίες κ.λπ., επιδιώκοντας παράλληλα να αποτελέσουμε και επιταχυντές στην αναμόρφωση της ευρύτερης περιοχής της οδού Πειραιώς.
Παράλληλα, προχωράμε στην ανάπτυξη και άλλων σύγχρονων κτιρίων γραφείων στο Μαρούσι, έργων logistics σε Αττική και Κρήτη, καθώς και οικιστικών αναπτύξεων σε αυτή τη φάση στην Αθήνα. Τέλος, όσον αφορά στα εμπορικά μας κέντρα, στοχεύουμε στην περαιτέρω επέκταση των εμπορικών μας κέντρων και πάρκων.
Πάνω από το 20% του χαρτοφυλακίου σας αποτελείται από πιστοποιημένα «πράσινα» κτίρια. Ποιος είναι ο στόχος που έχετε θέσει για τα επόμενα χρόνια;
Μολονότι η Noval Property μετρά μόλις 2,5 χρόνια ζωής, πάνω από το 20% του χαρτοφυλακίου μας αποτελείται από πιστοποιημένα πράσινα κτίρια. Χρησιμοποιώντας και το «πράσινο» ομόλογο των 120 εκατ. ευρώ το οποίο αντλήσαμε για τον σκοπό αυτό, αναμένουμε το συγκεκριμένο ποσοστό να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, καθώς τα περισσότερα από τα έργα που έχουμε σε εξέλιξη αφορούν «πράσινα» κτίρια. Το επενδυτικό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει την ενίσχυση και τον εμπλουτισμό του χαρτοφυλακίου μας με την απόκτηση, ανάπτυξη, ανέγερση ή και ανακαίνιση ακινήτων και την υλοποίηση νέων επενδύσεων κατά κύριο λόγο σε κτίρια γραφείων, έργα αστικής ανάπλασης μικτής χρήσης, τουριστικά καταλύματα, logistics και κατοικίες, με πιστοποίηση LEED ή BREEAM.
Ποιο είναι το κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αφήνει η εταιρεία σας;
Στόχος μας είναι η θετική επίδραση στο βεβαρημένο αστικό περιβάλλον. Φιλοδοξούμε να συνεχίσουμε να συμβάλλουμε στην αναμόρφωση παλαιών κτιριακών αποθεμάτων και στην παρουσίαση νέων αρχιτεκτονικών προτάσεων. Η Αθήνα και γενικότερα οι πόλεις μας αλλάζουν πρόσωπο, και η Noval Property αφουγκράζεται και συμβάλλει σε αυτό τον μετασχηματισμό. Το επιτυχημένο case study του «The Orbit» αποτελεί προπομπό για τις επερχόμενες αναπτύξεις. Να αναφέρω ακόμη ένα παράδειγμα: αυτό του River West, του εμπορικού μας κέντρου στα δυτικά προάστια της Αθήνας. Πρόσφατα ολοκληρώσαμε την επέκτασή του δημιουργώντας το River West Open, έναν ανοιχτό χώρο όπου κυριαρχούν το πράσινο και το υδάτινο στοιχείο. Ένα εμπορικό κέντρο νέας γενιάς, υβριδικό, που συνδυάζει τον κλειστό και τον ανοιχτό χώρο, και δεν αποτελεί αποκλειστικό προορισμό για αγορές. Οικογένειες με παιδιά, νέοι και ηλικιωμένοι βρίσκουν σε αυτό έναν χώρο συνάντησης και αναψυχής. Το River West, το River West Open και το παρακείμενο ΙΚΕΑ αποτελούν σημαντική αστική ανάπλαση, 83 στρεμμάτων, όπου στη θέση παλαιών εργοστασίων δημιουργήσαμε έναν πολυδιάστατο χώρο που αναβαθμίζει σημαντικά την ευρύτερη περιοχή, έχοντας πάντα στον επίκεντρό του τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
River West & River West Open
Σε συνολική επιφάνεια περίπου 43.000 τ.μ., το εμπορικό κέντρο River West επί της Λεωφόρου Κηφισού στο Αιγάλεω, μαζί με την πρόσφατη επέκτασή του, το River West Open, έχει καθιερωθεί ως ο απόλυτος προορισμός αγορών και αναψυχής για μεγάλο τμήμα των κατοίκων της Αθήνας. Η λειτουργία του River West Open ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2021 με στόχο τη μίσθωση σε prime retailers (megastores).
Περιλαμβάνει μεγάλα εμπορικά καταστήματα, εκτεταμένους εξωτερικούς χώρους πρασίνου και αναψυχής, συνολικής έκτασης 20 στρεμμάτων, καθώς και καταστήματα εστίασης. Το Εμπορικό Κέντρο River West απέσπασε την υψηλότερη διάκριση (βραβείο «Gold») στην ενότητα «Εγκαταστάσεις» για το επίπεδο ασφάλειας και τη συνολική διαχείριση της ασφάλειας των εγκαταστάσεών του, και το βραβείο «Bronze» στην κατηγορία «Ανταπόκριση σε Έκτακτες Ανάγκες» για την εξαιρετική ανταπόκρισή του σε ενδεχόμενο συμβάν. Το River West Open απέσπασε την υψηλότερη διάκριση (βραβείο «Gold») στην ενότητα «Commercial Development/Retail New Development» από τα βραβεία Property Awards 2021.
*Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα
**Φωτογραφία: Σύλβια Διαμαντοπούλου
