Sebastian Fitzek: «Ζούμε σε μια εποχή που είναι όλο και λιγότερο πιθανό να κοιταζόμαστε στα μάτια»

Θεωρείται ο μετρ του ψυχολογικού θρίλερ και είναι μάλιστα ο πιο επιτυχημένος συγγραφέας στην εν λόγω κατηγορία στη Γερμανία. Στα 53 του χρόνια έχει γράψει 22 βιβλία, όλα best sellers, έχει φανατικό κοινό και όταν πρόκειται να κάνει επίσημη παρουσίαση γεμίζει ολόκληρα στάδια!

Τον συνάντησα λίγες ώρες πριν την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου του Mimik, την οποία είχα την τιμή και τη χαρά να συντονίσω. Ως φανατική αναγνώστρια με αρκετά από τα βιβλία του να βρίσκονται στη βιβλιοθήκη μου, εννοείται πως ήθελα να γνωρίσω από κοντά το φαινόμενο που ακούει στο όνομα Sebastian Fitzek και να μπω στον κόσμο του, που όσο παράλογος και αν φαίνεται, τελικά αποδεικνύεται ότι πηγάζει από πραγματικά γεγονότα.

Παρότι είχε καθυστέρηση η πτήση του, και στη διαδρομή από το αεροδρόμιο στο κέντρο της Αθήνας αρκετή κίνηση, η κόπωση και η ταλαιπωρία δεν επηρέασαν την καλή του διάθεση. Ευγενής, με χιούμορ και ενθουσιασμό που θα συναντούσε το Αθηναϊκό αναγνωστικό κοινό, ο Sebastian, ήταν ένας «rock star» που όμως τον χαρακτήριζε η ταπεινότητα και η απλότητα.

Με θέα την Ακρόπολη, συζητήσαμε για την επιτυχημένη διαδρομή του, την πηγή έμπνευσης, τα επόμενα σχέδια του, ενώ σχολιάσαμε φαινόμενα της επικαιρότητας, όπως οι γυναικοκτονίες και οι ακραίες μορφές βίας που εκδηλώνονται στις σύγχρονες κοινωνίες. Αν κρατάω κάτι από τη συνέντευξή μας, αυτό είναι ότι τελικά η ζωή είναι πιο τρομακτική από τον θάνατο, και η πραγματικότητα πιο επικίνδυνη και νοσηρή από τη φαντασία!

Κύριε Fitzek, θεωρείστε ο πιο επιτυχημένος συγγραφέας ψυχολογικών θρίλερ στη Γερμανία. Γιατί πιστεύετε τα βιβλία σας έχουν τόση αποδοχή;

Αυτή είναι μια ερώτηση στην οποία δεν έχω απάντηση. Πιστεύω ότι κάθε αναγνώστης διαβάζει τα βιβλία μου για διαφορετικό λόγο, και επομένως υπάρχουν εκατομμύρια διαφορετικές πτυχές ως προς το γιατί αρέσουν σε κάποιον οι ιστορίες μου. Μπορεί να υποθέσω ότι γράφω βιβλία που προσωπικά θα ήθελα να διαβάσω ο ίδιος, για θέματα που είναι σχετικά με εμένα – και ότι αυτή η αυθεντικότητα γίνεται αισθητή από τους αναγνώστες.

Ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αφθονία και ευημερία, ωστόσο βλέπουμε ότι η βία έχει πάρει ακραίες διαστάσεις, τα περιστατικά εκφοβισμού αυξάνονται και οι ψυχικές ασθένειες πλήττουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Πού το αποδίδετε αυτό;

Καταρχάς, πιστεύω ότι είναι η αίσθησή μας ότι όλα αυτά τα προβλήματα έχουν αυξηθεί. Δυστυχώς, ήταν πάντα πανταχού παρόντα. Είναι απλώς πολύ πιο εμφανή και πανταχού παρόντα λόγω της υπερπληθώρας των μέσων ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα τα κοινωνικά δίκτυα ενισχύουν την ψυχολογική πίεση στην κοινωνία μας. Κανείς δεν είναι φτιαγμένος για να δέχεται μόνιμα κριτική. Στις μέρες μας, όμως, ακόμη και οι μαθητές πρέπει να διαβάζουν αξιολογήσεις για τους εαυτούς τους στο διαδίκτυο. Για την εμφάνισή τους, για παράδειγμα, για χαρακτηριστικά που τα κάνουν μοναδικά άτομα αλλά και ευάλωτα στο πλήθος – και αυτό μπορεί να αφήσει βαθιές πληγές, τα αποτελέσματα των οποίων γίνονται εμφανή πολύ αργότερα.

Όσοι έχουν διαβάσει τα βιβλία σας καταλαβαίνουν ότι είστε ένας συγγραφέας που του αρέσει να παίζει με το μυαλό του αναγνώστη και που τον χαρακτηρίζει η ανατρεπτικότητα. Πώς καταφέρνετε να ξεπερνάτε τον εαυτό σας κάθε φορά; Γιατί το αφήγημα είναι το ίδιο – εκείνο της ψυχολογικής βίας.

Σε μια ιστορία, ποτέ το ζητούμενο δεν είναι το είδος ή η αφήγηση. Πάντα η έκβαση εξαρτάται από τους εμπλεκόμενους χαρακτήρες. Οι πλοκές μπορεί να έχουν ήδη ειπωθεί, αλλά οι άνθρωποι όχι. – Επομένως, θα υπάρχουν ακόμα ατελείωτες ιστορίες. Σε κάθε είδος, είτε ρομαντικό, επιστημονικής φαντασίας, φαντασίας, είτε θρίλερ.

Ποια συστατικά συνθέτουν ένα επιτυχημένο θρίλερ;

Κανείς δεν έχει την απάντηση. Διαφορετικά, θα το πουλούσαν ακριβά σε εκδότες και κινηματογραφικά στούντιο και δεν θα υπήρχαν πια αποτυχίες. Παρεμπιπτόντως, αυτές αποτελούν την πλειοψηφία των κυκλοφοριών.

Από πού εμπνέεστε για τη συγγραφή των βιβλίων σας;

Κυρίως από ανθρώπους. Ειδικά στο Βερολίνο, υπάρχουν τόσοι πολλοί ευδιάκριτοι στη συμπεριφορά άνθρωποι που σε εμπνέουν. Απλά πρέπει να κάνεις μια βόλτα με ταξί και έχεις αρκετό υλικό, είτε για κωμωδία, είτε για ψυχολογικό θρίλερ.

Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, από το 2021 έως το 2023 διαπράχθηκαν συνολικά 60 γυναικοκτονίες στην Ελλάδα και δυστυχώς προστίθενται νέα περιστατικά στη λίστα. Κυρίως στα βιβλία σας τα θύματα κακοποίησης είναι γυναίκες. Είναι τυχαίο;

Όχι. Η συντριπτική πλειονότητα των εγκλημάτων διαπράττονται από άνδρες εναντίον γυναικών. Δυστυχώς, αυτή είναι η ρεαλιστική βάση των μυθιστορημάτων μου. Ωστόσο, όχι σε όλα τα θρίλερ.

Αν και δεν έχετε σπουδάσει ψυχοθεραπεία, ο τρόπος με τον οποίο αναλύετε την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων που χρησιμοποιείτε στα βιβλία σας είναι βαθύς. Τουλάχιστον σε εμένα, δίνετε την εντύπωση ότι έχετε πολύ καλές πηγές –ίσως γιατρούς, ιατροδικαστές, άτομα που εργάζονται στην αστυνομία– και έχουμε την αίσθηση ότι κάθε περίπτωση που αναφέρετε συνέβη πραγματικά. Πόσες από αυτές τις ιστορίες είναι αληθινές;

Όπως κάθε καλό ψέμα (και ένα μυθιστόρημα είναι πάντα ψέμα), το δικό μου έχει επίσης έναν πυρήνα αλήθειας. Στο πρώτο μου θρίλερ, «Die Therapie», για παράδειγμα, επηρεάστηκα από ημερολόγια ασθενών που έπασχαν από σχιζοφρένεια στην πραγματική ζωή. Λόγω της ερευνητικής μου εργασίας, έλαβα βραβείο από τη Γερμανική Αστυνομική Ένωση το 2020. Ωστόσο, όταν βασίζομαι σε πραγματικές υποθέσεις, είναι πάντα μόνο για μια μερική πτυχή ή μια πολύ ειδική περίσταση, ποτέ στο σύνολό της.

Προσωπικά, έχω διαβάσει τα περισσότερα βιβλία σας και πραγματικά εντυπωσιάστηκα με το «Τελεσίγραφο», αλλά τώρα με τον Mimik μου “τινάξατε τα μυαλά”. Ποιο είναι το μήνυμα πίσω από αυτή την ιστορία;

Ζούμε σε μια εποχή που είναι όλο και λιγότερο πιθανό να κοιταζόμαστε στα μάτια. Ωστόσο, οι εκφράσεις του προσώπου μας αποκαλύπτουν πολύ περισσότερα στον συνομιλητή μας από αυτά που τελικά λέμε. Οι εκφράσεις του προσώπου είναι μικροεκφράσεις που τρεμοπαίζουν στο πρόσωπό μας σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Και που δεν μπορούμε να ελέγξουμε ή να επηρεάσουμε συνειδητά. Ζαρώνουμε τη μύτη μας όταν βρίσκουμε μια μυρωδιά αποκρουστική, είτε το θέλουμε, είτε όχι. Και το πάνω χείλος μας συσπάται από τη μία πλευρά όταν περιφρονούμε κάποιον. Ενώ τα μάτια μας γελούν όταν είμαστε αληθινά ευτυχισμένοι. Η αναγνώριση των αληθινών συναισθημάτων και του αν ταιριάζουν με τις δηλώσεις που έγιναν δεν είναι μόνο σχετικό σε ένα θρίλερ όπως ο Μίμικ, αλλά και στην ψυχοθεραπεία.

Σε ποιο βαθμό τα ψυχικά τραύματα καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν οι άνθρωποι ως ενήλικες;

Φοβάμαι ότι αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί καθόλου από έναν μη ιατρικό επαγγελματία και μη ψυχολόγο όπως εγώ. Αλλά σίγουρα δεν είναι κλισέ ότι συνήθως είναι εμπειρίες στα πρώτα χρόνια που μας διαμορφώνουν για την υπόλοιπη ζωή μας. Σχεδόν όλα, καλά ή κακά, προέρχονται από την οικογένεια. Γι’ αυτό γράφω πάντα οικογενειακές ιστορίες.

Από την εμπειρία σας ποιοι είναι οι παράγοντες που οδηγούν τελικά τους ανθρώπους στο έγκλημα;

Αγάπη. Αυτό μπορεί να ακούγεται περίεργο, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι γίνονται εγκληματίες επειδή θέλουν να τους αγαπούν. Αυτό ισχύει ακόμη και για τις ανθρωποκτονίες. Όχι μόνο εγκλήματα ζήλιας. Πολλοί αναζητούν χρήματα και δύναμη στα εγκλήματά τους, υποκατάστατα της αγάπης. Νομίζουν ότι με τα στάτους που χρηματοδοτούν με τις επιδρομές τους, θα κερδίσουν θαυμασμό και αναγνώριση. Άλλοι σκοτώνουν επειδή έχουν βιώσει πολύ λίγη αγάπη. Οι λιγότεροι, αλλά υπάρχουν και αυτοί, σκοτώνουν χωρίς λόγο, απλώς και μόνο επειδή είναι εκ φύσεως κακοί.

Πώς είναι ο Sebastian Fitzek στην πραγματική του ζωή; Πώς γεμίζει τις μπαταρίες του έχοντας ολοκληρώσει τη διαδικασία του να γράφει τόσο σκληρά πράγματα;

Ακούγεται τετριμμένο, αλλά βρίσκω δύναμη στην οικογένειά μου, στη γυναίκα μου τη Λίντα και τα τέσσερα παιδιά μου, που πάντα με γειώνουν ξανά και ξανά.

Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα που θα θέλατε να μοιραστείτε με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό; Ή τουλάχιστον κάντε ένα spoiler για αυτά που γράφετε τώρα;

Αυτή τη στιγμή, γράφω ένα βιβλίο με τίτλο “The Neighbour!” Δεν ξέρω πώς είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Αλλά στη Γερμανία, όλοι έχουν γύρω τους τουλάχιστον έναν ιδιόρρυθμο γείτονα στον οποίο μπορείς να αποδώσεις οτιδήποτε.