Βασιλική Λαζαράκου: Η χρηματοοικονομική γνώση είναι δύναμη
Από την διαδικτυακή απάτη μέχρι τη λειτουργία και την ίδια τη δομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας αναδύει κινδύνους ανάγοντας τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό σε κρίσιμη δεξιότητα για τους πολίτες που συσχετίζεται με την ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη. Πρόκειται δε για θέμα μείζονος σημασίας για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αλλά και για όλους τους επόπτες της κεφαλαιαγοράς, όπως εξηγεί στο Fortune Greece η Βασιλική Λαζαράκου, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, με δράσεις και ως μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), του Παγκόσμιου Οργανισμού Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (IOSCO) αλλά και μέλος του Προεδρείου της Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ.
Κατά τη γνώμη σας η ανάπτυξη της δεξιότητας του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού μπορεί να προφυλάξει τους πολίτες από απρόβλεπτους κινδύνους;
Η εποχή μας παράγει διαρκώς εξελίξεις και διαμορφώνει καινούρια δεδομένα, που αφήνουν το αποτύπωμά τους σε κάθε πτυχή κοινωνικής δραστηριότητας ιδίως λόγω της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας και τη χρήση της και στον χρηματοοικονομικό τομέα. Ξεκινώντας από τη διαδικτυακή απάτη και εκτεινόμενοι στο σύνολο της λειτουργίας αλλά και της ίδιας της δομής του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αναπτύξουμε τη δεξιότητα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, όπως πολύ σωστά περιγράφετε την έννοια με την ερώτησή σας. Αποτελεί δε θέμα μείζονος σημασίας για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αλλά και για όλους τους επόπτες της κεφαλαιαγοράς με τους οποίους συνεργαζόμαστε σήμερα για την ενίσχυση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, καθώς πιστεύουμε ότι μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην προστασία των επενδυτών, αφού «μορφωμένοι», δηλαδή ενημερωμένοι, επενδυτές είναι σε θέση να πάρουν καλύτερες αποφάσεις, προστατεύοντας έτσι πιο αποτελεσματικά τα κεφάλαιά τους.
Στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχουμε προχωρήσει σε μία σειρά από δράσεις για το σκοπό αυτό. Μεταξύ διαφόρων δράσεων και πρωτοβουλιών διοργανώθηκε συνέδριο σε συνεργασία με την ELSA Greece (European Law Students’ Association) για θέματα επιμόρφωσης σε θέματα κεφαλαιαγοράς, συνάψαμε Μνημόνια Συνεργασίας με τα μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα (ΕΚΠΑ, ΟΠΑ, Πανεπιστήμιο Πειραιώς κ.λπ.) για συνεργασίες σε επιμέρους δράσεις, όπως τη διεξαγωγή σεμιναρίων σε θέματα κεφαλαιαγοράς, ενώ εκδώσαμε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο εντός του 2024, το οποίο απευθύνεται συνολικά σε υφιστάμενους και δυνητικούς επενδυτές, με τον τίτλο «ΜΗΝ ΕΠΕΝΔΥΕΤΕ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΛΕΙΣΤΑ».
Παράλληλα, συμμετέχουμε ενεργά στις πρωτοβουλίες των τριών Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών για θέματα Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, όπως στη διαμόρφωση ενημερωτικών κειμένων στα Αγγλικά και Ελληνικά για θέματα του πληθωρισμού και την αύξηση των επιτοκίων και την επίπτωσή τους στο εισόδημα, τα δάνεια, τις επενδύσεις όπως και σε ενημερωτικό κείμενο για τη βιωσιμότητα και τί πρέπει να προσέχει ο επενδυτής, δανειολήπτης ή συνταξιούχος κατά τις επιλογές τους σε δάνεια, επενδύσεις, συνταξιοδοτικά/ασφαλιστικά προγράμματα. Επίσης, συμμετείχαμε και στην Θεματική Έκθεση του που έδωσε έμφαση στην κυβερνοασφάλεια, τα scams και την απάτη καθώς και στις δράσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εποπτικών Αρχών της Κεφαλαιαγοράς (IOSCO) στον οποίο έχω την τιμή να συμμετέχω και στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Πρόσφατα, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς πήραμε την πρωτοβουλία να ξεκινήσουμε συνεργασία με τα μεγαλύτερα Επιμελητήρια της χώρας, με αφετηρία τη συνεργασία με το ΕΒΕΑ, προκειμένου να διοργανώσουμε επιμορφωτικά σεμινάρια και ημερίδες για ζητήματα επίκαιρου ενδιαφέροντος, όπως είναι η χρηματοδότηση μέσω της κεφαλαιαγοράς, η προστασία από τη διαδικτυακή απάτη, οι συναλλαγές σε κρυπτοστοιχεία και οι σχετικές διαφημίσεις, ενόψει και του νέου Κανονισμού για την Αγορά Κρυπτοστοιχείων (MiCA).
Τέλος, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως μέλος της Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Εγγραμματισμού, η οποία συστάθηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Οικονομικών, θα έχει και ενεργό ρόλο στις δράσεις για την Εθνική Στρατηγική Χρηματοοικονομικού Εγγραμματισμού για τη χώρα μας.
Ζητούμενο είναι να έχουμε στην ελληνική αγορά ενημερωμένους επενδυτές.
Πέρα από τους δείκτες ευημερίας που πιθανόν ευνοούνται από ένα καλύτερο επίπεδο οικονομικού αλφαβητισμού, ποιος είναι ο συσχετισμός με την οικονομική ανάπτυξη;
Νομίζω ότι η συσχέτιση είναι αναπόφευκτη και αυτονόητη, με εμπειρική καταγραφή και επιβεβαίωση. Καμία οικονομία δεν μπορεί να διαμορφώσει συνθήκες δυναμικής ανάπτυξης, σε βάθος χρόνου, με επαρκείς αντοχές στα απρόβλεπτα δεδομένα κάθε συγκυρίας, και με τη ρεαλιστική αυτοπεποίθηση που συνοδεύει τη μεθοδική προετοιμασία, αν δεν μπορεί να διαμορφώσει κουλτούρα επενδύσεων. Αν δεν μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις.
Ένα καλύτερο επίπεδο οικονομικού αλφαβητισμού, που αποτελεί τον θεμελιώδη στόχο των προσπαθειών μας, σχετίζεται άμεσα με την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής οικονομίας. Και παράλληλα, διευκολύνει την κατάλληλη προετοιμασία και την πρόληψη δυνητικών δυσκολιών και κινδύνων.
Ζητούμενο είναι να έχουμε στην ελληνική αγορά ενημερωμένους επενδυτές, επενδυτές που γνωρίζουν τον τρόπο λειτουργίας της κεφαλαιαγοράς και των επενδύσεων.
Για το λόγο αυτό, με επιμονή εστιάζουμε πλέον τις προσπάθειές μας στην ενημέρωση και επιμόρφωση του επενδυτικού κοινού.
Είναι αυτοί οι λόγοι που οδηγούν ολοένα και περισσότερες τράπεζες και εποπτικούς φορείς να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη και διάδοση γνώσης γύρω από το θέμα;
Ήταν μια αναπόφευκτη καινούρια συνθήκη δράσης, από τη στιγμή που κατανοούμε την ανάγκη να τρέξουμε μπροστά από τις εξελίξεις, και να διεκδικούμε ρόλο διαμόρφωσής τους. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η έκθεση του ΟΟΣΑ για το θέμα αυτό, η οποία περιέχει και συγκριτικά στοιχεία για τις άλλες χώρες. Μας επιτρέπει να εστιάσουμε σε εκείνα ακριβώς τα θέματα που διαπιστώθηκε ότι υπάρχει πρόβλημα στην κατανόηση και στην ενημέρωση και να προβούμε στη συνέχεια σε εστιασμένες ενέργειες.
Επίσης, έχουν ενδιαφέρον οι τελευταίες δράσεις του IOSCO στις οποίες συμμετείχαμε και οι οποίες αναδεικνύουν τα θέματα που απασχολούν τις κεφαλαιαγορές και τους επόπτες σήμερα. Για παράδειγμα, το 2023, η καμπάνια του IOSCO επικεντρώθηκε σε τρία κύρια θέματα: Ανθεκτικότητα των Επενδυτών, Κρυπτοστοιχεία και Βιώσιμη Χρηματοδότηση, θεωρούνται ως ιδιαίτερα σημαντικά δεδομένων των τρεχουσών και αναμενόμενων συνθηκών της παγκόσμιας αγοράς.
Το περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να επιχειρήσουμε και να δραστηριοποιηθούμε, μεταβάλλεται διαρκώς. Όσο ευρύτερο και περισσότερο σύνθετο και συμπεριληπτικό είναι το ακροατήριο στο οποίο φτάνουν τα μηνύματά μας λοιπόν, τόσο διευκολύνεται η στρατηγική επιδίωξή μας να διαμορφώσουμε συνθήκες ασφάλειας γύρω από την οικονομική δραστηριότητα και πρακτική».
Είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξουμε τη δεξιότητα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.
Απ‘ όσο γνωρίζουμε διατηρείτε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τι πρωτοβουλίες έχετε αναλάβει προς την κατεύθυνση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού;
Υπογράψαμε ένα Πρωτόκολλο Συνεργασίας με το ΕΚΠΑ για ειδικότερες δράσεις όπως, για παράδειγμα, την συμμετοχή στις παραδόσεις του μαθήματος «Πλαίσιο Λειτουργίας Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων και Κεφαλαιαγορών» ή την διαμόρφωση ενός πλαισίου online προσομοιωτών επενδύσεων για υφιστάμενους και δυνητικούς ιδιώτες επενδυτές.
Με τη συνεργασία μας με τα μεγάλα Πανεπιστήμια της χώρας, απευθυνόμαστε στο φυσικό μέλλον της κοινωνίας μας. Στις γενιές που έρχονται για να πάρουν τη σκυτάλη και να υπογράψουν τις δικές τους ιστορίες επιτυχίας. Επιδιώκουμε μία αλληλεπίδραση με επενδυτές νεαρής ηλικίας που κατά προτίμηση χρησιμοποιούν τα νέα ψηφιακά μέσα και συλλέγουν πληροφορίες, μέσω του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων.
Η γνώση είναι δύναμη. Στην περίπτωση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, η γνώση πρέπει να είναι πολυδιάστατη, να προσφέρει εύληπτα παραδείγματα, να επικαιροποιείται και να εμπλουτίζεται, σύμφωνα με τις καινούριες κάθε φορά εξελίξεις. Κι εμείς στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να ανοίγουμε δρόμους.
