Βασίλης Μπαλάνης (ΟΔΙΠΥ): «Αυτό που πρέπει να αλλάξει στο Σύστημα Υγείας είναι η κουλτούρα»
Ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ), ο οποίος τελεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Υγείας, δημιουργήθηκε προκειμένου να βελτιώσει, με βάση τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα, τις υφιστάμενες υπηρεσίες υγείας μέσω παρεμβάσεων σε όλους τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας, αξιοποιώντας δεδομένα.
Ο Βασίλης Μπαλάνης είναι ο πρώτος που τίθεται επικεφαλής στον νεοσύστατο οργανισμό και επελέγη για την τεχνογνωσία και τη μακρόχρονη πείρα που διαθέτει σε ανάλογους οργανισμούς στο εξωτερικό. Προσωπικό του «στοίχημα» είναι ο ΟΔΙΠΥ να αποτελέσει μεγάλο σύμμαχο όλων των πολιτών, των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας, και ήδη τα πρώτα αποτελέσματα είναι ορατά!
Σε συνέντευξή του στο Fortune Greece αποκαλύπτει τα βήματα που θα οδηγήσουν στην κατάρτιση ενός τεκμηριωμένου στρατηγικού σχεδιασμού για την αναδιοργάνωση και την αναβάθμιση των υπηρεσιών φροντίδας υγείας, με στόχο την ισότιμη πρόσβαση και την καθολική κάλυψη του πληθυσμού, μιλά για το μοντέλο της προτυποποιημένης φροντίδας, αλλά και για τον τρόπο που η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη μετασχηματίζουν τον κλάδο της Υγείας.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αφήσετε τα προνόμια του ιδιωτικού τομέα, να παραιτηθείτε από μία κορυφαία «Big 4» όπου υπηρετούσατε σε υψηλή θέση, για να αναλάβετε τα ηνία του ΟΔΙΠΥ;
Είναι αλήθεια πως ερχόμενος στον ΟΔΙΠΥ πήρα μια σημαντική απόφαση για την καριέρα μου, καθώς θα άλλαζαν τα πάντα στο περιβάλλον μου. Έπρεπε να ιεραρχήσω τις προτεραιότητές μου, και το ότι είχα συνεργαστεί με τους ανάλογους οργανισμούς της Αγγλίας τα προηγούμενα χρόνια (Care Quality Commission & NHS Improvement) έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφασή μου. Το κίνητρό μου ήταν να βοηθήσω με τις εμπειρίες μου να μπουν στέρεες βάσεις στο χτίσιμο ενός οργανισμού που θα παίξει τον σημαντικότερο ρόλο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας τα επόμενα χρόνια.
«Οι ασθενείς παίζουν πλέον πολύ σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό των υπηρεσιών υγείας».
Ως γιος ιατρών του ΕΣΥ, τι ήταν αυτό που θυμάστε να απασχολεί περισσότερο τους γονείς σας;
Μεγάλωσα σε οικογένεια ιατρών και, ως εκ τούτου, είχα πολλά ερεθίσματα για τον χώρο της Υγείας. Όπως καταλαβαίνετε, έχω πολλές αναμνήσεις, αλλά θυμάμαι χαρακτηριστικά την αγωνία τους να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας, αλλά και τη δυσκολία που υπάρχει στο να δεχτούν αλλαγές. Ειδικότερα το τελευταίο με επηρέασε σε βαθμό που ασχολήθηκα στη διατριβή μου στο πρώτο μου μεταπτυχιακό.
Ποια θεωρείτε ότι είναι αυτήν τη στιγμή η μεγαλύτερη παθογένεια και πώς θα αντιμετωπιστεί προκειμένου να έχουμε υψηλότερης ποιότητας υπηρεσίες υγείας;
Το πιο σημαντικό θέμα που υφίσταται και πρέπει να ξεπεραστεί είναι η κουλτούρα. Είναι λογικό, καθώς για πρώτη φορά μέσω της δημιουργίας του ΟΔΙΠΥ γίνεται συντονισμένη προσπάθεια για βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας να υπάρχει διαμορφωμένη μια κουλτούρα, που δεν είναι ανοιχτή στην προσπάθεια για συνεχή βελτίωση. Η ανάγκη για αλλαγή κουλτούρας αφορά και τους διοικητές και τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και τους ασθενείς. Απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια με παράλληλες δράσεις και εκπαιδεύσεις για να το βελτιώσουμε και είναι ένα από τα «στοιχήματά» μας και στον ΟΔΙΠΥ, καθώς οφείλουμε να συνδράμουμε στην προσπάθεια αυτή.
Μπορείτε να μοιραστείτε παραδείγματα επιτυχημένων μεταρρυθμίσεων του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης;
Ο στόχος μας είναι μεν να χρησιμοποιήσουμε την τεχνογνωσία μας για να φέρουμε καλές πρακτικές από το εξωτερικό, αλλά πάντα με τον όρο να είναι εφαρμόσιμες στο δικό μας σύστημα υγείας, καθώς είμαστε ο μοναδικός οργανισμός με αρμοδιότητα την παρέμβαση σε φορείς παροχών υπηρεσιών υγείας (π.χ. νοσοκομεία και κέντρα υγείας). Ήδη, μέσω της διαδικασίας που ακολουθούμε, έχουμε κάνει σημαντικές παρεμβάσεις στα νοσοκομεία στο κομμάτι των λοιμώξεων, όπου έχουμε καταγράψει τάση μείωσής τους. Οι παρεμβάσεις αυτές έχουν χτιστεί πάνω στην τεχνογνωσία που πήραμε από το Institute for Healthcare Improvement (IHI), που είναι ο οργανισμός που έχει εμπειρία από τέτοιες παρεμβάσεις σε πολλές χώρες. Η προσέγγισή μας στο θέμα της μείωσης των λοιμώξεων είναι ενδεικτική στο πώς θέλουμε να κινηθούμε και σε άλλους τομείς που χρήζουν βελτίωσης σε επίπεδο αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας, όπως είναι τα χειρουργεία, τα εξωτερικά ιατρεία κ.ά.
Κρίνοντας από την εμπειρία που αποκτήσατε στην Αγγλία, πού βρισκόμαστε συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Στην Αγγλία, αλλά και σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου, οι έννοιες της διασφάλισης και βελτίωσης της ποιότητας στην Υγεία βρίσκονται στο επίκεντρο για δεκαετίες. Τα συστήματα υγείας τους είναι, επομένως, πολύ πιο ώριμα, έχουν ενσωματωθεί ψηφιακά συστήματα και υπάρχει κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης. Στη χώρα μας, μέχρι τη δημιουργία του ΟΔΙΠΥ, δεν είχε πραγματοποιηθεί συστηματική προσπάθεια για τη βελτίωση των υπηρεσιών και δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν κάποιος οργανισμός με βασική αρμοδιότητα τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας.
Πλέον μπορούμε να σχεδιάσουμε το νέο ΕΣΥ με λογική evidence-based, να αλλάξουμε την κουλτούρα και να δρομολογήσουμε δράσεις προκειμένου να καταφέρουμε να καλύψουμε την όποια απόσταση με άλλες χώρες μέσω εισαγωγής δεικτών ποιότητας.
Σε ό,τι αφορά τους γιατρούς, πόσο δεκτικοί θα λέγατε ότι είναι στην αλλαγή;
Μέσω των δράσεών μας βλέπουμε πως η νέα γενιά ιατρών είναι θετική στην αλλαγή, τόσο αναφορικά με τη χρήση νέων τεχνολογιών όσο και με τη γενικότερη προσέγγιση των ασθενών. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό και ήδη αποτυπώνεται στα αποτελέσματα, καθώς τραβούν μαζί τους και άλλους επαγγελματίες υγείας. Είναι σημαντικό, βέβαια, να πούμε ότι ως οργανισμός βλέπουμε πως, όσο περισσότερο μας εμπιστεύονται, τόσο περισσότερο δεκτικοί γίνονται οι ιατροί, αλλά και οι υπόλοιποι επαγγελματίες υγείας στην αλλαγή.
Έχετε επισημάνει τη σημασία της προτυποποιημένης φροντίδας. Μπορείτε να εξηγήσετε πώς αυτό επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων και ποια τα οφέλη σε μακροπρόθεσμο επίπεδο;
Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στη φροντίδα τόσο στο κόστος όσο και στην κλινική εικόνα των ασθενών, ανά νοσοκομείο, τη γεωγραφική περιοχή, αλλά και μεταξύ κρατών. Η προτυποποίηση μπορεί να επιφέρει βελτίωση στους κλινικούς δείκτες, καλύτερη καταγραφή, συνολικά καλύτερη ποιότητα, οικονομικότερες υπηρεσίες προς τους ασθενείς μέσω εξοικονόμησης πόρων (υλικών και ανθρώπινων), βελτίωση της ασφάλειας και μείωση της σπατάλης. Ως εκ τούτου, η προτυποποίηση κρίνεται σημαντική στην παροχή αποτελεσματικής, ασφαλούς και αποδοτικής φροντίδας για τους ασθενείς.
Ποιο είναι το προσωπικό «στοίχημα» που έχετε θέσει για τον ΟΔΙΠΥ;
Ανέλαβα τον οργανισμό κυριολεκτικά από το μηδέν, οπότε στόχος μου ως ο πρώτος επικεφαλής του ΟΔΙΠΥ ήταν να μπουν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα γερά θεμέλια. Αυτό φάνηκε στην πράξη, καθώς στην παρουσίαση του προγράμματος για την Υγεία ο πρωθυπουργός ανέφερε πως η περαιτέρω ανάπτυξη του ΟΔΙΠΥ θα αποτελέσει κεντρικό πυλώνα στο πρόγραμμα της κυβέρνησης για τη νέα τετραετία.
Ο ΟΔΙΠΥ θα καταγράψει για πρώτη φορά το επίπεδο υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα, θα εισαγάγει δείκτες και πρότυπα ποιότητας, θα βελτιώσει το επίπεδο ασφάλειας των υπηρεσιών για τους ασθενείς μέσω των αξιολογήσεων και θα οδηγήσει στον σχεδιασμό του νέου ΕΣΥ μέσω προτυποποίησης της φροντίδας. Οι δράσεις μας θα οδηγήσουν σε σημαντική έμμεση χρηματοδότηση στο ΕΣΥ, μέσω της απορρόφησης πόρων από πηγές χρηματοδότησης (π.χ. ΕΣΠΑ ή EU4Health) που δεν μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό χωρίς έναν φορέα υλοποίησης σαν τον ΟΔΙΠΥ.
«Ο ΟΔΙΠΥ θα καταγράψει για πρώτη φορά το επίπεδο υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα».
Τι ρόλο παίζει η εκπαίδευση των ασθενών για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας;
Οι ασθενείς παίζουν πλέον πολύ σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό των υπηρεσιών υγείας. Η φωνή τους έχει αποκτήσει σημαίνοντα ρόλο και έχουν ρόλο και στην αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας. Καθώς, λοιπόν, αναβαθμίζεται ο ρόλος τους, αναδιαμορφώνεται και η γνωσιακή βάση που απαιτείται από την πλευρά τους για να μπορούν να διαδραματίζουν τον ρόλο που πρέπει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Από την πλευρά μας σχεδιάζουμε και θα παρέχουμε τα εργαλεία που χρειάζονται οι ασθενείς για να καταγράφουν τις εμπειρίες τους και τη γενικότερη ικανοποίησή τους από τις παρεχόμενες υπηρεσίες, και θα τις αξιοποιούμε στις δράσεις μας για τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας.
Πώς επηρεάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης;
Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Υγεία έχει δημιουργήσει πολλές προσδοκίες αλλά και προβληματισμούς. Πιθανά οφέλη μπορούν να είναι οι πιο ξεκάθαρες διαγνώσεις και ασφαλή πρόγνωση νοσημάτων, πιο άμεσες απαντήσεις στον ασθενή, λιγότερες −περιττές, πολλές φορές− εξετάσεις και εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Τα οφέλη αυτά οδηγούν σε καλύτερη θεραπεία και φέρνουν εξοικονόμηση πόρων στα συστήματα υγείας.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Τετάρτη 15/05 στα περίπτερα.
**Φωτογραφίες: Σύλβια Διαμαντοπούλου
