Μπορεί η ενωμένη Ευρώπη να αντέξει τον «πυρετό» της αυτονομίας;
Προειδοποιητικά μηνύματα από τη Σκωτία και την Καταλωνία για το μέλλον της ΕΕ - Ποια τα υπόλοιπα αυτονομιστικά κινήματα.
Σε λιγότερο από δύο 24ωρα η -πλούσια σε πετρελαϊκά αποθέματα στη Βόρεια Θάλασσα- Σκωτία θα αποφασίσει την τύχη της στις κάλπες. Τυχόν επικράτηση του «ναι» στο δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρητοποίησης από τη Μ.Βρετανία θα προκαλέσει τριγμούς στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Περίπου δύο μήνες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου, οι ψηφοφόροι στη βιομηχανικά ανεπτυγμένη Καταλωνία, προγραμματίζουν το δικό τους δημοψήφισμα για ανεξαρτησία, διατρανώνοντας την ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητά τους, αλλά και την ενόχλησή τους για την αποστράγγιση των πόρων τους για «μεταγγίσεις» στην ασθενή οικονομία της Ισπανίας.
«Το επιχείρημα ότι πρέπει να είναι κανείς μέρος μίας μεγάλης χώρας δεν ισχύει στην ΕΕ», λέει στο Fortune ο Ντάνκαν Ρος, καθηγητής οικονομικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. «Ορισμένες από τις πιο πετυχημένες χώρες-μέλη είναι μικρές, όπως π.χ. η Δανία», επισημαίνει.
Παρά, όμως, το γεγονός ότι ανεξαρτητοποίηση δεν σημαίνει αυτόματα για τα όποια νέα κράτη ένταξη στην ΕΕ, ούτε αποτελεί απαιραίτητα συνταγή για οικονομική επιβίωση στους καιρούς της δημοσιονομικής κρίσης, η ιδέα αυτή καλο-αρέσει σε ολοένα και πιο πολλούς…
Από τις ορεινές περιοχές των Βάσκων στα βόρεια της Ισπανίας και τις περιοχές των Φλαμανδών στο Βέλγιο, μέχρι τη Μεσόγειο και το γαλλικό νησί της Κορσικής, τα αποσχιστικά πάθη αναζωπυρώνονται, αντί να καταλαγιάζουν στους κόλπους της ΕΕ. Κάποια από τα αυτονομιστικά κινήματα έχουν αιματοβαμμένη ιστορία, κάποια άλλα παραμένουν προς το παρόν στα λόγια, όπως π.χ. η περιφέρεια του Βένετο στον βορρά της Ιταλίας, οι Βαυαροί στη Γερμανία ή οι Λάπωνες στη βόρεια Σκανδιναβία.
Καθένα τους, ωστόσο, δοκιμάζει την ήδη διαταραγμένη ευρωπαϊκή συνοχή, καθώς αυτή δοκιμάζεται από την ασθενική ανάπτυξη, την υψηλή ανεργία και την ιλιγγιώδη άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ακόμη κι εάν στο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία της Σκωτίας επικρατήσει τελικά το «όχι», η Βρετανία -που μην ξεχνιόμαστε ετοιμάζει κι αυτή το δικό της δημοψήφισμα για την παραμονή της στην ΕΕ- θα αναγκαστεί να παραχωρήσει στους Σκωτσέζους πολύ μεγαλύτερη αυτονομία, συμπεριλαμβανομένου πιθανόν της διαχείρισης των οικονομικών τους.
Σε ανάλογες παραχωρήσεις θα αναγκαστούν κι άλλα μέλη της ευρωπαϊκής «οικογένειας» που κινδυνεύουν με διάσπαση. Κι αυτό με τη σειρά του θα περιπλέξει κι άλλο την χάραξη μίας κοινής οικονομικής πολιτικής στην ΕΕ, η οποία ούτως ή άλλως αμφισβητείται πια έντονα εκ των έσω.
Μοιραία το αποτέλεσμα, παρατηρεί ο Στιβ Μπλόκμανς, αναλυτής στο Center for European Policy Studies των Βρυξελλών, είναι να πέφτουν ολοένα και περισσότερα αιτήματα στο κοινό τραπέζι των διχασμένων «28», καθιστώντας έτσι «ολοένα και πιο δύσκολο να ευθυγραμμιστούν τα συμφέροντα καθένα»…
Δανία
Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας ψήφισαν υπέρ της αυτοδιάθεσής τους το 2008, διατηρώντας πάντως τον «λώρο» της οικονομικής τροδοφοσίας τους από την Κοπεγχάγη. Αντιστοίχο καθεστώς έχουν και τα Νησιά Φερόε, στον βόρειο Ατλαντικό, που από το 1948 αποτελούν αυτόνομη επαρχία της Δανίας.
Σκωτία
Ανεξάρτητη προ του 1707 -οπότε σχηματίστηκε το Ηνωμένο Βασίλειο- επανεξετάζει τώρα το status της με το κρίσιμο δημοψήφισμα της Πέμπτης.
Βέλγιο
Στις βουλευτικές εκλογές της άνοιξης, το αυτονομιστικό κόμμα Νέα Φλαμανδική Συμμαχία σάρωσε στις κάλπες, αλλά προς το παρόν έχει βάλει στον «πάγο» τα σχέδια για απόσχιση των βόρειων επαρχιών της Φλαμανδίας και συνεπώς διάλυση του ομόσπονδου βελγικού κράτους. Αντίστοιχα πάντως είναι τα σχέδια και της Βαλλωνίας, στον νότο.
Ισπανία
Αν και απολαμβάνουν εκτεταμένης αυτονομίας, οι Καταλανοί ετοιμάζουν στις 9 Νοεμβρίου δημοψήφισμα για αποκατάσταση της ανεξαρτησίας τους, την οποία απολάμβαναν έως και τις αρχές του 18ου αιώνα. Στον βορρά αντίθετα, στη Χώρα των Βάσκων, η αυτονομιστική οργάνωση ΕΤΑ ανακοίνωσε τον Ιούλιο την οριστική διάλυση της ένοπλη πτέρυγάς της.
Γαλλία
Κατά τον 18ο αιώνα, η Κορσική είχε βιώσει μία 14ετη περίοδο ανεξαρτησίας. Φέτος, έπειτα από πολλά χρόνια ένοπλου αγώνα, η βασική αυτονομιστική οργάνωση του μεσογειακού αυτού νησιού ανακοίνωσε σχέδια για κατάθεση των όπλων.
Ιταλία
Νότιο Τυρόλο, Παδανία και Βένετο αναπτύσσουν σταθερά φυγόκεντρες τάσεις από τη Ρώμη.
Κύπρος
Το 1983 και κατά παράβαση του καταστατικού χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η Άγκυρα προέβη στα Κατεχόμενα στην ανακήρυξη της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Φυσικά, δεν έχει ανανγωριστεί από κανέναν παρά μόνον από την Τουρκία.
