Οι «μεγάλοι» ηγέτες που τα «θαλάσσωσαν» με τον κορωνοϊό
«Αντιμετωπίζουμε μία κρίση που όμοιά της δεν έχουμε βιώσει». Αυτή ήταν η φράση της Αμίνα Τζ. Μοχάμεντ, Αναπληρώτριας Γενικής Γραμματέως του ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης του World Economic Forum στις 8 Απριλίου.
Η πανδημία* του κορωνοϊού είναι ένα παγκόσμιο καταστροφικό γεγονός και ακόμη δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε ακριβώς πώς θα επηρεάσει τη ζωή μας από εδώ και πέρα. Ένα είναι σίγουρο: Όπως ακριβώς αυτή η ασθένεια στοίχισε χιλιάδες ζωές, διέκοψε την καθημερινότητά μας, έκλεισε τις αγορές και αποκάλυψε την έλλειψη ετοιμότητας των κυβερνήσεων, έτσι θα οδηγήσει σε αλλαγές στην πολιτική και οικονομική σκηνή παγκοσμίως.
Κάθε χώρα έχει, φυσικά, τα δικά της ξεχωριστά συστήματα υγείας στα οποία βασίζεται. Έως τώρα όμως, δεν υπάρχει κανένα διεθνώς συντονισμένο ιατρικό σχέδιο, ούτε καν μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή τη στιγμή, 213 χώρες έχουν έρθει αντιμέτωπες με την πανδημία του κορωνοϊού, ενώ οι επίσημοι καταγεγραμμένοι θάνατοι είναι 196.295. Οι εθνικοί ηγέτες, από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη μέχρι την Ασία και τη Μέση Ανατολή, δείχνουν πως δεν έχουν πάρει το μάθημα από τις προηγούμενες υγειονομικές κρίσεις του SARS και του Έμπολα που «θέρισαν» χιλιάδες ανθρώπους.
Οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού έχουν υποστεί τεράστια οικονομική ζημιά λόγω του αυξανόμενου κόστους εργασίας της Κίνας, του εμπορικού πολέμου του Ντόναλντ Τραμπ και lockdown της παγκόσμιας οικονομίας, που οδηγούν σε απώλεια θέσεων εργασίας, ειδικά στις ώριμες οικονομίες.
Χωράει ο κορωνοϊός στην πολιτική ατζέντα;
Πολλοί πολιτικοί ηγέτες έχουν επικριθεί από την αρχή της πανδημίας για τον αργό τρόπο με τον οποίο έδρασαν, ο οποίος δεν προερχόταν από κάποιο συντονισμένο σχέδιο δράσης, αλλά από μία παντελή έλλειψη οργάνωσης σε μια πιθανή υγειονιμική κρίση που θα μπορούσε να πλήξει σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη. Έτσι και έγινε. Από την υγειονομική κρίση περάσαμε στην κρίση της πολιτικής ηγεσίας και της ανικανότητας αυτής να αποτρέψει την περαιτέρω εξάπλωση του ιού.
Από τον Ντόναλντ Τραμπ, που έχει πολλάκις επικριθεί για την επιμονή του να βάζει την οικονομία πάνω από τον άνθρωπο, μέχρι την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσει εξ αρχής σε ένα κορωνο-σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία, η ηγεσία καλείται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην χάραξη συντονισμένων τακτικών για περιπτώσεις όπως αυτή που βιώνουμε τώρα. Παρακάτω συγκεντρώσαμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα πολιτικών φυσιογνωμιών που κρίθηκαν και κατακρίθηκαν για την πολιτική τους σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης.
*Τα νούμερα θανάτων και κρουσμάτων κορωνοϊού καταγράφηκαν στις 27 Απριλίου 2020 έως τις 23:00 ώρας Ελλάδος, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Πραγιούτ Τσα-Ο-Τσα
Στις 13 Ιανουαρίου η Ταϊλάνδη ανακοίνωσε το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στη χώρα. Η παρακολούθηση των εισερχόμενων ταξιδιωτών αποκάλυψε έναν μικρό αριθμό κρουσμάτων τον Ιανουάριο, όπου σχεδόν όλοι ήταν επισκέπτες ή κάτοικοι που επέστρεφαν από την Κίνα. Ο αριθμός των κρουσμάτων παρέμεινε χαμηλός τον Φεβρουάριο, με σαράντα επιβεβαιωμένα έως το τέλος του μήνα. Τα κρούσματα σημείωσαν απότομη αύξηση στα μέσα Μαρτίου, γεγονός που αποδόθηκε σε πολλές ομάδες μετάδοσης, η μεγαλύτερη εκ των οποίων εντοπίστηκε σε έναν αγώνα Muay Thai στο Στάδιο Πυγμαχίας Lumpinee στις 6 Μαρτίου.
Μία εβδομάδα αργότερα τα κρούσματα συνέχιζαν να αυξάνονται και έτσι δημόσιοι χώροι και επιχειρήσεις διατάχθηκε να κλείσουν στην Μπανγκόγκ και σε πολλές άλλες επαρχίες. Ο πρωθυπουργός Πραγιούτ Τσα-Ο-Τσα κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με ισχύ στις 26 Μαρτίου, ενώ η απαγόρευση της κυκλοφορίας άρχισε να ισχύει από το βράδυ της 3ης Απριλίου. Όλοι οι νόμοι «θα αποφασίζονται από τον πρωθυπουργό» δήλωσε ο Πραγιούτ σε τηλεοπτικό του διάγγελμα.
Η απάντηση της ταϊλανδέζικης κυβέρνησης στο ξέσπασμα της πανδημίας βασίστηκε αρχικά στην παρακολούθηση και τον εντοπισμό επαφών, σύμφωνα με το μοντέλο απόκρισης του Τμήματος Ελέγχου Νόσων. Ο έλεγχος θερμοκρασίας και συμπτωμάτων πραγματοποιήθηκε σε διεθνή αεροδρόμια, καθώς και σε νοσοκομεία για ασθενείς με ιστορικό ταξιδιών ή επαφών. Η δημόσια εκπαίδευση επικεντρώθηκε στην αυτοπαρακολούθηση ομάδων κινδύνου, στην πρακτική της υγιεινής (ειδικά στο πλύσιμο των χεριών) και στην αποφυγή περιοχών με πλήθος ατόμων.
Οι κάτοικοι που επέστρεφαν από χώρες υψηλού κινδύνου ενθαρρύνθηκαν σε αυτο-καραντίνα. Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί ωστόσο δεν ανακοινώθηκαν έως τις 5 Μαρτίου, όταν τέσσερις χώρες χαρακτηρίστηκαν ως «ζώνες μολυσμένες από ασθένειες. Περαιτέρω περιορισμοί ανακοινώθηκαν στις 19 Μαρτίου, απαιτώντας ιατρική πιστοποίηση για διεθνείς αφίξεις, καθώς και ασφάλιση υγείας για αλλοδαπούς. Η Ταϊλάνδη μάλιστα με αφορμή την Πρωταπριλιά προειδοποίησε πως όσοι διαδώσουν ψευδή μηνύματα σε σχέση με τον ιό εκείνη την ημέρα κινδυνεύουν με πενταετή φυλάκιση. «Είναι ενάντια στο νόμο να προσποιείται κανείς ότι έχει προσβληθεί από τον κορωνοϊό την ημέρα της Πρωταπριλιάς», ανέφερε η κυβέρνηση στο Twitter.
Η κυβέρνηση ωστόσο έχει επικριθεί έντονα για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την κρίση της πανδημίας. Στις αρχές Φεβρουαρίου, ως απάντηση στις ανησυχίες σχετικά με τη συσσώρευση και την απόκρυψη μασκών προσώπου, η κυβέρνηση ξεκίνησε να ελέγχει τις τιμές τους και παρενέβη στη διανομή τους.
Η αυτή κίνηση απέτυχε να αποτρέψει τις ελλείψεις στα νοσοκομεία και οι φήμες για διαφθορά και «υπόγειες» συμφωνίες σχετικά με τις προμήθειες μασκών πήρε σκανδαλώδεις διαστάσεις. Η κυβέρνηση συνέχιζε να δέχεται πυρά σχετικά με τον αργή δράση της στον περιορισμό των ταξιδιών και της καραντίνας. Το απότομο κλείσιμο των επιχειρήσεων της Μπανγκόκ ώθησε δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους να ταξιδέψουν στις πατρίδες τους, κινδυνεύοντας να εξαπλωθεί περαιτέρω ο ιός αντικατοπτρίζοντας την αποτυχία μεταξύ των υπηρεσιών να συντονίσουν μια ενοποιημένη δράση.
Στις 21 Απριλίου ήρθε στο φως η επιστολή που έστειλε ο Πραγιούτ στους 20 δισεκατομμυριούχους της Ταϊλάνδης, ζητώντας τους βοήθεια σχετικά με τον κορωνοϊό. Την ίδια στιγμή η χώρα πρόκειται να «ρίξει» κοντά στα 15,3 δισ. δολάρια στην οικονομία της ως μία προσπάθεια να να συμμαζέψει τις απώλειες που έχει προκαλέσει η πανδημία. Αυτή τη στιγμή η Ταϊλάνδη έχει καταγράψει 51 θανάτους από κορωνοϊό και 2.922 κρούσματα.
Ζαΐρ Μπολσονάρο
Προς τα τέλη Φεβρουαρίου το υπουργείο Υγείας της Βραζιλίας επιβεβαίωσε πως εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στη χώρα και συγκεκριμένα στο Σάο Πάολο, εν μέσω μάλιστα του καρναβαλιού.
Λίγες μέρες αργότερα ο πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο υποβλήθηκε σε τεστ για να δει αν νοσεί από τον ιό καθώς λίγες ημέρες πριν είχε ταξιδέψει στις ΗΠΑ για προγραμματισμένη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Μπολσονάρου δεν είχε συμπτώματα κορωνοϊού.
Δύο μέρες μετά η κατάσταση παίρνει άσχημη τροπή καθώς εκτός του ότι δεν είχε ανακοινωθεί κάποιο επίσημο σχέδιο της κυβέρνησης για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού, μεγάλος αριθμός κρατουμένων, οι περισσότεροι εκ των οποίων βρίσκονταν σε καθεστώς ημιελευθερίας, απέδρασαν από τέσσερις φυλακές της Βραζιλίας, μία μέρα πριν την εφαρμογή της αναστολής των προνομίων τους, λόγω των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση. Οι αρχές είχαν αποφασίσει να καλέσουν τους κρατούμενους για επιστροφή στα σωφρονιστικά ιδρύματα «καθώς υπήρχε μεγάλος κίνδυνος εξάπλωσης του ιού στον ευάλωτο πληθυσμό», εξήγησε η διεύθυνση φυλακών της πολιτείας. Οι αρχές ωστόσο είπαν πως η κατάσταση ήταν υπό έλεγχο.
Hundreds of prisoners have escaped from a prison in São Paulo after they staged a rebellion over Coronavirus restrictions. Multiple prisons are reporting rioting and rebellions #Brazil #Coronavirus pic.twitter.com/FD6hjei6UG
— CNW (@ConflictsW) March 17, 2020
Γύρω στις 18 Μαρτίου η Βραζιλία ανακοίνωσε τον πρώτο νεκρό από κορωνοϊό τη στιγμή που τα κρούσματα ήταν εκατοντάδες. Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο επέκρινε την απόφαση πολλών μεγάλων πόλεων να λάβουν μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης του ιού και έκανε μάλιστα λόγο για «υστερία» που βλάπτει την οικονομία της χώρας. Ο ίδιος έκρινε πολύ δραστικά τα μέτρα παύσης λειτουργίας των εστιατορίων και των ΜΜΜ.
«Η οικονομία πήγαινε καλά, όμως αυτός ο ιός έχει προκαλέσει μια κάποια υστερία. Κάποιοι κυβερνήτες, κατά τη γνώμη μου και μπορεί να κάνω λάθος, πήραν μέτρα που θα πλήξουν την οικονομία μας», δήλωσε μιλώντας στον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό του Ρίο Radio Tupi. «Προς το παρόν ο πρόεδρος δεν μοιάζει να παίρνει στα σοβαρά την επιδημία», σχολίασε η εφημερίδα Estado de S. Paulo.
Η Ζανάινα Πασκοάλ, εκτίμησε ότι ο Μπολσονάρου, την υποψηφιότητα στην προεδρία του οποίου στήριζε, θα πρέπει να παραιτηθεί από τη θέση του διότι «διέπραξε ένα έγκλημα κατά της δημόσιας υγείας». Ωστόσο, το Ρίο ντε Ζανέιρο και το Σάο Πάολο δεν έκατσαν με σταυρωμένα τα χέρια λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την εξάπλωση του ιού αποφασίζοντας να κλείσουν τα σχολεία και τους χώρους λατρείας.
Ο Μπολσονάρου χαρακτήρισε «εγκληματίες» τους δημάρχους των μεγάλων πόλεων που προχώρησαν σε αυτά τα μέτρα κάνοντας λόγω για «λεηλασίες» και «χάος» τη στιγμή που οι νεκροί από τον ιό αυξάνονταν. Φάνηκε πως ο πρόεδρος της Βραζιλίας βάδιζε στα χνάρια την τακτικής του Τραμπ που θέτει σε προτεραιότητα την προστασία της οικονομίας, απορρίπτοντας τα απαραίτητα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και αγνοώντας πλήρως τα συνεχή καμπανάκια του ΠΟΥ για ένα χειρότερο μέλλον αλλά και τα εμφανή σημάδια κατάρρευσης του συστήματος υγείας. «Άλλοι ιοί έχουν σκοτώσει περισσότερους απ’ αυτόν και δεν έγινε τόση φασαρία», υποστήριξε ο ακροδεξιός πρόεδρος σε δημοσιογράφους. «Αυτό που κάνουν κάποιοι δήμαρχοι και κυβερνήτες είναι έγκλημα. Καταστρέφουν τη Βραζιλία» με αυτή την «πολιτική της καμένης γης».
«Η Βραζιλία δεν μπορεί να σταματήσει» ήταν το μήνυμα του Μπολσονάρο το οποίο ήρθε να «τελειώσει» η απόφαση του ομοσπονδιακού δικαστηρίου μετά την προσφυγή της ομοσπονδιακής εισαγγελέως η οποία ζήτησε να μπει ένα τέλος σε όλη αυτή την παράνοια της «κυβερνητικής εκστρατείας» που ακούει στο όνομα «Η Βραζιλία δεν μπορεί να σταματήσει», η οποία μάλιστα ήταν έτοιμη να συνοδευτεί και με διαφημιστικό σποτ.
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας σόκαρε τους επιστήμονες σε ολόκληρο τον κόσμο επιμένοντας να υποβαθμίζει τη σοβαρότητα της πανδημίας, χαρακτηρίζοντας τη νόσο «ένα ήπιο κρύωμα», για το οποίο υπερβάλλουν τα ΜΜΕ και οι αντίπαλοί του, ακόμα κι αφού το πολιτικό είδωλό του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υποχώρησε του σκεπτικισμού του σχετικά με την επιδημία. Η στάση που υιοθέτησε ο Μπολσονάρου τον απομόνωσε πολιτικά στη Βραζιλία.
Acabo de ouvir do presidente Jair Bolsonaro o aviso da minha demissão do Ministério da Saúde.
Quero agradecer a oportunidade que me foi dada, de ser gerente do nosso SUS, de pôr de pé o projeto de melhoria da saúde dos brasileiros e— Henrique Mandetta (@lhmandetta) April 16, 2020
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Στις 11 Μαρτίου ο Τούρκος υπουργός Υγείας, Φαχρετίν Κότζα, ανακοίνωσε επίσημα το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στη χώρα. «Η Τουρκία θα πολεμήσει σε εθνικό επίπεδο ενάντια σε αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα» ανέφερε σχετικά. Πριν από την ανακοίνωση του πρώτου κρούσματος είχε ήδη προηγηθεί έντονη συζήτηση σχετικά με το ποια είναι ακριβώς η στάση της Τουρκίας απέναντι στην πανδημία και ποιο είναι το σχέδιο της κυβέρνησης του Ερντογάν προκειμένου να προληφθεί η διασπορά του ιού σε μια χώρα 80 εκατ. κατοίκων.
Οι φήμες πως η Τουρκία έκρυβε τα περιστατικά κορωνοϊού φούντωναν, αφού μέχρι την ανακοίνωση του πρώτου κρούσματος η χώρα είχε πραγματοποιήσει μόλις 2.000 ελέγχους. Το μεγαλύτερο από τα ερωτήματα της επιστημονικής κοινότητας ήταν πώς γίνεται να υπάρχουν κρούσματα του ιού σε 5 από τις 8 γειτονικές χώρες της Τουρκίας και ειδικότερα στο Ιράν, αλλά να μην έχει βρεθεί κανένας Τούρκος θετικός στον ιό.
Η αυτόνομη κουρδική περιοχή του Ιράκ και τα μεγάλα αεροδρόμια της Τουρκίας είχαν στενές εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία, ενώ οι ταξιδιώτες που επισκέπτονται τη χώρα κάθε χρόνο είναι εκατομμύρια.
Στις 15 Μαρτίου η Τουρκία ανακοίνωσε ότι κλείνει μπαρ και κλαμπ προκειμένου να μειώσει την εξάπλωση του ιού στη χώρα. Λίγο πριν, είχε γίνει σύσταση στους πολίτες να μην ταξιδεύουν στο εξωτερικό εκτός αν υπάρχει απόλυτη ανάγκη.
Δύο μέρες μετά ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι η πανδημία χτύπησε την Τουρκία πάνω στη στιγμή που είχε αρχίσει να ορθοποδεί από την κρίση της τούρκικης λίρας το 2018, αλλά «θα υπάρξουν μεγάλες ευκαιρίες αν μπορέσουμε να κατευνάσουμε τον ιό τις επόμενες εβδομάδες». Η δήλωση αυτή έγινε μια μέρα μετά την ανακοίνωση του πρώτου θανάτου από κορωνοϊό στη χώρα. «Δεν είναι εύκολο να κρατηθούν όλες οι ρόδες της οικονομίας εν κινήσει όταν πολεμάς ταυτόχρονα τον κορωνοϊό, όμως αναμένουμε καλό αποτέλεσμα», δήλωσε ο Ερντογάν.
Η Τουρκία ωστόσο ενέμενε στο γεγονός ότι τα μέτρα απολύμανσης και ο έλεγχος των αεροδρομίων, το κλείσιμο των συνόρων με το Ιράν, οι απαγορεύσεις πτήσεων και ο κατ’ οίκον περιορισμός όσων πολιτών επιστρέφουν από το εξωτερικό θα βοηθούσε στο να μην υπάρξουν κρούσματα του ιού στη χώρα.
Τα γεγονότα βέβαια ήρθαν να διαψεύσουν τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, καθώς μέχρι τις 12 Απριλίου οι νεκροί από κορωνοϊό στην Τουρκία είχαν φτάσει τους 1.200 και τα κρούσματα 57.000. «Η Τουρκία είναι μία από τις πιο προετοιμασμένες χώρες στην αντιμετώπιση της πανδημίας», ανέφερε ο Τούρκος ηγέτης. «Κάθε εργοστάσιό μας θα συνεχίσει να παράγει, οι αγρότες μας δεν θα αφήσουν ένα στρέμμα γης ακαλλιέργητο», δήλωνε με στόμφο ο Ερντογάν. Η Τουρκία αριθμεί 2.706 θανάτους και 107.773 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Την ίδια στιγμή οι δήμαρχοι της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης προσπαθούν να μαζέψουν πόρους για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όμως ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού απαγορεύει τη συγκέντρωση κεφαλαίων από τις τοπικές αυτοδιοικήσεις. «Δεν μπορούμε να λειτουργούμε με ένα κράτος μέσα στο ίδιο το κράτος», είπε ο Ερντογάν, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός εθνικού ταμείου καταπολέμησης του κορωνοϊού και καλώντας όλους τους πολίτες να συνεισφέρουν σε αυτό. Το αποτέλεσμα; Οι τράπεζες μπλόκαραν τους λογαριασμούς συλλογής κεφαλαίων των δήμων που διοικούνται από υποψηφίους της αντιπολίτευσης τη στιγμή που οι δήμοι που διοικούνται από το AKP, καθώς και διάφορες ισλαμικές κοινότητες, συνεχίζουν να συγκεντρώνουν χρήματα ανεμπόδιστα.
Μπόρις Τζόνσον
Ο πρωθυπουργός της Βρετανία, Μπόρις Τζόνσον, δέχθηκε σφοδρές επικρίσεις σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίστηκε την πανδημία. Οι επικρίσεις αυτές έγιναν ακόμα πιο έντονες όταν στις αρχές Απριλίου αποκαλύφθηκε πως 2.000 εργαζόμενοι στην πρώτη γραμμή του Εθνικού Συστήματος Υγείας είχαν ελεγχθεί για κορωνοϊό. Η Μεγάλη Βρετανία μετρά 20.319 θανάτους από κορωνοϊό και 148.381 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Η «ανοσία της αγέλης» και η τεχνική της καθυστέρησης
Η βρετανική κυβέρνηση σχεδίαζε αρχικά να μην λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού και να αφήσει έως και πάνω από το 60% του πληθυσμού να νοσήσει. Με αυτή τη στρατηγική ευελπιστούσαν πως η καμπύλη των κρουσμάτων θα κορυφωνόταν στις αρχές Ιουνίου και οι αρχές θα ήταν σε θέση να ελέγξουν τη ροή των εισαγωγών στα νοσοκομεία και τις ΜΕΘ και κατ’ επέκταση τους θανάτους. Ο ανώτερος ιατρικός αξιωματούχος της Βρετανίας και κορυφαίος καθηγητής, Κρις Γουίτι, υποστήριξε πως με αυτό τον τρόπο θα αναπτυσσόταν μαζική ανοσία στον πληθυσμό, ώστε και να υπάρχει έλεγχος των κρουσμάτων αλλά και να μην υπάρχει επανάληψη του φαινομένου τον ερχόμενο χειμώνα.
«Οι άνθρωποι έχουν παρερμηνεύσει εσφαλμένα τη φράση ‘ανοσία της αγέλης’ χρησιμοποιώντας μια επιδημία για να μολύνουμε τους ανθρώπους», είπε ο Graham Medley στο London School of Hygiene and Tropical Medicine. Ο Medley προεδρεύει μιας ομάδας επιστημόνων που διαμορφώνουν τη διάδοση των μολυσματικών ασθενειών και συμβουλεύουν την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση πανδημιών. Λέει ότι ο πραγματικός στόχος είναι ο ίδιος με αυτόν των άλλων χωρών: ισοπέδωση της καμπύλης ‘κλονίζοντας’ την αύξηση των λοιμώξεων. Κατά συνέπεια, μπορεί να υπάρξει ανοσία της αγέλης, όμως δεν είναι αυτός ο κύριος στόχος μας. Πράγματι, ο υπουργός Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου Ματ Χάνκοκ δήλωσε: «Η ανοσία της αγέλης δεν είναι ο στόχος ή η πολιτική μας.»
Η πραγματικότητα όμως για χιλιάδες θανάτους και για σύστημα υγείας υπό κατάρρευση, ήρθε να εξοβελίσει την παραπάνω στρατηγική, καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων και των νεκρών ανέβαινε ολοένα και περισσότερο μέρα με τη μέρα. Παράλληλα, μέσα σε όλο αυτό το πανικό οι φήμες περί lockdown φούντωναν και έτσι ο κόσμος ξεκίνησε μαζική επιδρομή σε σούπερ μάρκετ και συνοικιακά καταστήματα δίνοντας πραγματική μάχη για τρόφιμα και χαρτιά υγείας. Το βράδυ της 23ης Μαρτίου ο Μπόρις Τζονσον ανακοίνωσε σε διάγγελμά του πως η χώρα μπαίνει σε lockdown, με απαγόρευση κυκλοφορίας και καθολική καραντίνα σε όλη τη Βρετανία. Ο Βρετανός πρωθυπουργός διέταξε αυστηρότερους περιορισμούς στην μετακίνηση των ανθρώπων, με στόχο την επιβράδυνση της εξάπλωσης του κορωνοϊού, δηλώνοντας πως οι πολίτες πρέπει να βγαίνουν από το σπίτι τους μόνο για να αγοράζουν τρόφιμα, να μεταβαίνουν στους χώρους εργασίας τους, για ανάγκες ιατρικής φροντίδας ή για σωματική άσκηση. Τρεις μέρες πριν είχαν κλείσει στο Λονδίνο παμπ, εστιατόρια, γυμναστήρια, κέντρα ψυχαγωγίας και κινηματογράφοι.
Η τραγική ειρωνεία
Στις 27 Μαρτίου ο Μπόρις Τζονσον βρέθηκε θετικός στον κορωνοϊό. Μπήκε εθελοντικά σε καραντίνα και δήλωσε πως θα συνεχίσει να ηγείται της βρετανική κυβέρνησης. Έπειτα από σύσταση του γιατρού εισήχθη στο νοσοκομείο για τις απαραίτητες εξετάσεις, όμως η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε γρήγορα και μεταφέρθηκε σε ΜΕΘ. Ο υπουργός εξωτερικών, Ντομινίκ Ράαμπ, ανέλαβε να αναπληρώσει τον πρωθυπουργό. Ακολουθώντας τις συμβουλές των γιατρών η ανάρρωση δεν άργησε να έρθει και έτσι ο Τζονσον πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Ντόναλντ Τραμπ
Στις αρχές Μαρτίου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι η αμερικανική οικονομία μπορεί να δεχτεί πλήγμα από την έξαρση του κορωνοϊού, αλλά προέβλεψε ότι η πρόκληση αυτή θα αντιμετωπιστεί και υπερασπίστηκε τη διαχείριση της κρίσης από την κυβέρνησή του.
Λίγες μέρες αργότερα η Wall Street κατέγραψε τις μεγαλύτερες απώλειες από το 2008 και τα βάθη της οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα όλοι οι βασικοί δείκτες κατέγραψαν πτώση άνω του 7%. «Φταίνε τα fake news», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ και συνέχισε λέγοντας, «Τίποτα δεν σταματάει, η ζωή και η οικονομία προχωρούν. Σκεφτείτε το.»
Στις 28 Ιανουαρίου η Wall Street Journal δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Act Now to Prevent an American Epidemic». Στην κορυφή της λίστας όσων έπρεπε να γίνουν ήταν: συνεργασία με τον ιδιωτικό κλάδο για την ανάπτυξη ενός «εύχρηστου, γρήγορου διαγνωστικού τεστ» – με άλλα λόγια, ακριβώς αυτό που έκανε η Νότια Κορέα. Κάτι που ο Τραμπ ακολούθησε ένα μήνα μετά τη δημοσίευση του άρθρου και περίπου 6 εβδομάδες μετά το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού.
Το πρώτο μέτρο. Αποτελεσματικό ή όχι;
Την Πέμπτη 12 Μαρτίου, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε ότι αναστέλλονται όλα τα ταξίδια από τις χώρες της Ευρώπης προς την αμερικανική επικράτεια για 30 ημέρες, προκειμένου να αποτραπεί η εξάπλωση του κορωνοϊού. Οι εργασίες στον Λευκό Οίκο πήραν φωτιά προκειμένου να καθοριστούν όλες οι λεπτομέρειες σχετικά με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, ενός μέτρου που έλαβε έντονη κριτική σχετικά με το αν είναι αποτελεσματικό ή όχι. Οι πολιτικές του Τραμπ δεν ήταν ξεκάθαρες και η αμερικανική κυβέρνηση συνέχιζε να δέχεται ερωτήματα σχετικά με το ποια πρόκειται να είναι η αντίδρασή της στην παγκόσμια πανδημία.
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) March 12, 2020
Στο διάγγελμα του Αμερικανού προέδρου για τον προσωρινό περιορισμό των ταξιδιών, ο ίδιος ανέφερε πως θα κάτι τέτοιο θα ισχύει και για τα εμπορεύματα. Δήλωση την οποία πήρε πίσω μετά από λίγες ώρες. «Ο περιορισμός σταματά τους ανθρώπους, όχι τα αγαθά», διαβεβαίωσε ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος στην ανάρτησή του στο Twitter, διορθώνοντας το «λάθος» του.
«Ανίκανος»
Ο περιορισμός των ταξιδιών προκάλεσε πανικό τόσο στις αεροπορικές εταιρείες όσο και στους ταξιδιώτες. «Είναι ένα μέτρο που ο Τραμπ έλαβε διότι είναι ανίκανος και δεν μπορεί να λάβει μέτρα, με κάποιο τρόπο κατηγορεί τον εξωτερικό εχθρό, σε αυτή την περίπτωση την Ευρώπη». «Δεν είχα χρόνο να συζητήσω τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς με κανέναν Ευρωπαίο ηγέτη». Αυτή ήταν η δήλωση του Αμερικανού προέδρου μετά τη θύελλα αντιδράσεων για το μέτρο που έλαβε.
Στις 13 Μαρτίου ο Τραμπ κήρυξε τις ΗΠΑ σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της πανδημίας. Στο διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό ανακοίνωσε ότι οι πολιτείες και οι τοπικές κοινότητες θα έχουν πρόσβαση σε 50 δισ. δολάρια για την καταπολέμηση του κορωνοϊού.
Συνεπώς, με την κήρυξη εκτάκτου ανάγκης, ο Ντόναλντ Τραμπ αποκτά επιπλέον εξουσία ως ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ώστε να μπορεί να διοχετεύει πόρους μεταξύ των Πολιτειών και των τοπικών κυβερνήσεων.
Η αιφνιδιαστική κίνηση της Fed
Αργά το βράδυ της Κυριακής, 15 Μαρτίου, η ομοσπονδιακή τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών προχώρησε στον μηδενισμό των επιτοκίων της, με μείωση κατά 1% σε 0,25%. Παράλληλα, ανακοίνωσε αγορές κρατικών ομολόγων και διασφαλισμένων σε ενυπόθηκα δάνεια τίτλων αξίας 700 δισ. δολαρίων, για τη στήριξη της αμερικανικής οικονομίας. Η Fed, λοιπόν, μηδένισε τα επιτόκιά της, τα οποία ουσιαστικά εναρμονίστηκαν με αυτά της ευρωζώνης και τη ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας.
Τα «χρήματα από το ελικόπτερο» και το πακέτο «μαμούθ»
Προς τα τέλη Μαρτίου, η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε ομόφωνα το «ιστορικό σχέδιο» που προβλέπει να δαπανηθούν 2 τρισ. δολάρια για τη στήριξη της αμερικανικής οικονομίας, καθώς και για την αγορά ιατρικού εξοπλισμού. Το πακέτο είχε τη θερμή υποστήριξη του Αμερικανού προέδρου και αυτό το νέο έγινε αφορμή για να εκτινάξει στα ύψη τη Wall Street που δοκιμάζεται από την παγκόσμια κρίση.
Αλματώδης αύξηση κρουσμάτων και νεκρών
Στις 27 Μαρτίου οι ΗΠΑ έσπασαν το φράγμα των 100.000 κρουσμάτων κορωνοϊού. Ο Τραμπ δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου πως «έχουμε κάνει περισσότερα τεστ από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο και η δυνατότητά μας συνεχίζει να μεγαλώνει». Στη Νέα Υόρκη, το επίκεντρο της πανδημίας, οι νεκροί είχαν φτάσει του 500, τη στιγμή που τα νοσοκομεία ξεχείλιζαν από ασθενείς. Οι ΗΠΑ άρχισαν να καταγράφουν θλιβερά παγκόσμια «ρεκόρ» σε θανάτους, έχοντας πάνω από 1.000 νεκρούς το 24ωρο. Στις 6 Απριλίου οι θάνατοι είχαν ξεπεράσει τους 10.000. Την Κυριακή, 19 Απριλίου, οι ΗΠΑ ξεπέρασε το όριο των 40.000 νεκρών, σύμφωνα με το δεδομένα που συλλέγει σε πραγματικό χρόνο το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς. Ο απολογισμός των θυμάτων της πανδημίας του κορωνοϊού αυξήθηκε σημαντικά τις τελευταίες ημέρες διότι οι αρχές διαφόρων πολιτειών συμπεριλαμβάνουν τους θανάτους που «πιθανόν συνδέονταν» με τον COVID-19 στους απολογισμούς τους, κάτι που δεν συνέβαινε μέχρι σήμερα. Μέχρι στιγμής οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι ανέρχονται σε 47.980 ενώ τα κρούσματα ξεπερνούν τα 931.698.
Η ανεργία «γονατίζει» την Αμερική
Στις 21 Απριλίου ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα επιβάλλει με εκτελεστικό διάταγμα «παύση» της μετανάστευσης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αρχικά για 60 ημέρες, διευκρινίζοντας ότι αφορά εκείνους που επιδιώκουν να εξασφαλίζουν τις λεγόμενες πράσινες κάρτες- άδειες μόνιμης παραμονής- και όχι όσους ζητούν βίζες προσωρινής διαμονής και εργασίας. Δεν θα έχει εφαρμογή για τους εποχικούς εργαζόμενους, διαβεβαίωσε, αλλά για όσους επιδιώκουν να λάβουν πράσινη κάρτα, ενώ θα προβλέπονται κάποιες εξαιρέσεις.
«Πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στον Αμερικανό εργαζόμενο», υπογράμμισε ο Τραμπ, έξι μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις οποίες πρόκειται να διεκδικήσει δεύτερη συναπτή τετραετή θητεία. Η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι αντιμέτωπη με ανεργία που φάνταζε αδιανόητη όταν ξεκινούσε η χρονιά, καθώς στους καταλόγους των ανέργων έχουν γίνει μέσα σε μερικές εβδομάδες 22 εκατ. νέες εγγραφές. Η δραστηριότητα παρέλυσε λόγω των μέτρων για την αποτροπή της εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Στα μέσα Απριλίου ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή να ανασταλεί μέχρι νεοτέρας η συμβολή των ΗΠΑ στη χρηματοδότηση του ΠΟΥ, εξαιτίας της «κακής» διαχείρισης της πανδημίας του κορωνοϊού που του προσάπτει.
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα ο Τραμπ έδωσε τη χαριστική βολή και δέχτηκε την κατακραυγή των επιστημόνων μετά τη θλιβερή ανακοίνωσή του: «Ένεση» με «απολυμαντικό» για την καταπολέμηση του κορωνοϊού; Αυτή ήταν η φράση του σε επίσημη δήλωση που πραγματοποίησε στις 23 Απριλίου. «Βλέπω πως το απολυμαντικό τον σκοτώνει (τον κορωνοϊό) σ’ ένα λεπτό. Ένα λεπτό. Υπάρχει άραγε ένα μέσο να κάνουμε κάτι τέτοιο με μια ένεση στο εσωτερικό ή σαν έναν καθαρισμό;», δήλωσε ο Τραμπ «Όπως βλέπετε, διεισδύει στους πνεύμονες και έχει τεράστιο αποτέλεσμα, θα ήταν συνεπώς ενδιαφέρον να το ελέγξουμε. Θα πρέπει να απευθυνθούμε στους γιατρούς γι’ αυτό, αλλά μου φαίνεται ενδιαφέρον», συνέχισε.
«Αυτή η ιδέα της ένεσης στο σώμα ή της κατάποσης οποιουδήποτε καθαριστικού προϊόντος είναι ανεύθυνη και επικίνδυνη», δήλωσε στο δίκτυο NBC ο δρ Βιν Γκούπτα, ειδικός στη δημόσια υγεία με ειδίκευση ως πνευμονολόγος και εντατικολόγος. «Είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται συνήθως από τους ανθρώπους που θέλουν να αυτοκτονήσουν», συνέχισε. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλοί γιατροί και επιστήμονες στιγμάτισαν τις δηλώσεις του Τραμπ.
