Οι μεγαλύτερες «κόντρες» του 2019

Μπορεί η Huawei να στόχευε να γίνει η πρωτοπόρος εταιρεία στο 5G μέσα στο 2019, αλλά αντ’ αυτού βρέθηκε στο επίκεντρο του βίαιου εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ- όπως και άλλες- είναι επιφυλακτική όσον αφορά την υιοθέτηση ξένων τεχνολογιών σε ζωτικές επικοινωνίες, λόγω του φόβου ότι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού θα μπορούσαν να ανοίξουν «τρύπες» για τη διαρροή πληροφοριών ή ότι οι ίδιες οι εταιρείες θα μπορούσαν να διαβιβάσουν ευαίσθητα δεδομένα στις κυβερνήσεις τους. Η Vodafone λέγεται ότι βρήκε και διόρθωσε κενά στον εξοπλισμό της Huawei που χρησιμοποιείτο από την πρώτη στην Ιταλία το 2011 και το 2012. Αν και είναι δύσκολο να γνωρίζουμε κατά πόσο τα τρωτά σημεία ήταν κακόβουλα ή ακούσια, η αποκάλυψη έπληξε τη φήμη της κινεζικής εταιρείας. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικλ Πομπέο, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να παρεμποδίσουν την ανταλλαγή πληροφοριών με συμμάχους του ΝΑΤΟ εάν χρησιμοποιούν εξοπλισμό της Huawei- μια απειλή που αντιμετωπίστηκε με κάποιο σκεπτικισμό. Τα δίκτυα 5G προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, διότι θα αυξήσουν ραγδαία την ταχύτητα λήψης δεδομένων των smartphone, τροφοδοτώντας νέες τεχνολογίες όπως τα αυτόνομα αυτοκίνητα δίχως οδηγό και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων.

Στο «τιμόνι» του «πολέμου» της ΕΕ σε γίγαντες της Σίλικον Βάλεϊ βρέθηκε η 51χρονη Μαργκρέτε Βεστάγκερ από τη Δανία, Ευρωπαία Επίτροπος Ανταγωνισμού από το 2014. Η Βεστάγκερ ανάγκασε την Apple να πληρώσει 17 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους και επέβαλε πρόστιμο στην Google ύψους άνω των 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για παραβιάσεις των αντιμονοπωλιακών κανόνων. Επίσης, επέβαλλε πρόστιμο ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Qualcomm για τον αποκλεισμό άλλων κατασκευαστών τσιπ από την εφοδιαστική αλυσίδα της Apple. Και εξακολουθεί να εξετάζει την πιθανότητα έναρξης έρευνας για το αν η Amazon.com χρησιμοποιεί τα δεδομένα που συλλέγει από τους εμπόρους που φιλοξενεί για να δώσει στα δικά της εμπορεύματα ένα αθέμιτο πλεονέκτημα. Συνολικά, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ έχει χτίσει τη φήμη μιας υποστηρίκτριας των καταναλωτών χωρίς διακρίσεις, η οποία εναντιώνεται σε πανίσχυρα κατεστημένα συμφέροντα. Πρόσφατα, μάλιστα, δήλωσε πως μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, η ΕΕ θα αρχίσει να αναγκάζει τις εταιρείες τεχνολογίας να πληρώνουν φόρους επί των εσόδων στις χώρες όπου διαμένουν οι χρήστες τους- ένα μέτρο που θα απαιτούσε την αναθεώρηση ορισμένων ευρωπαϊκών φορολογικών νόμων, οι οποίοι προηγήθηκαν της ψηφιακής εποχής.

Το 2019 ξεκίνησε με εντάσεις στο πολιτικό σκηνικό των ΗΠΑ, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ προέβη στο λεγόμενο «shutdown», δηλαδή τη μερική αναστολή λειτουργίας των ομοσπονδιακών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Η κατάσταση «ομηρίας» στην οποία βρέθηκε ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός κράτησε πάνω από έναν μήνα και στοίχισε 11 δισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία, εκ των οποίων περίπου 3 δισεκατομμύρια δεν θα επιστρέψουν στα ταμεία, σύμφωνα με το γραφείο προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO). Μάλιστα, το «shutdown» του Τραμπ έγινε το μακροβιότερο στην ιστορία των ΗΠΑ. Αιτία για αυτή τη διαμάχη ήταν ότι ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος, απαιτούσε 5,7 δισεκατομμύρια δολάρια για την επόμενη φάση οικοδόμησης του τείχους που θέλει να υψωθεί στα σύνορα με το Μεξικό για να αναχαιτίζονται οι ροές προσφύγων και μεταναστών, και οι Δημοκρατικοί, που εναντιώνονταν στο έργο αυτό, το οποίο είναι κατ’ αυτούς «ανήθικο», δαπανηρό και αναποτελεσματικό όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος της παράτυπης μετανάστευσης στις ΗΠΑ. Το «shutdown» έληξε μετά από μια συμφωνία επί της αρχής μελών του αμερικανικού Κογκρέσου, τον Φεβρουάριο του 2019.

Η φετινή χρονιά σημαδεύτηκε από τη συνειδητοποίηση ότι η κλιματική αλλαγή είναι πλέον εδώ και απειλεί το περιβάλλον, τα ζώα αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο. Με ογκώδεις διαδηλώσεις νέων για το κλίμα και πολλαπλασιασμό των πράξεων πολιτικής ανυπακοής, οι πολίτες του κόσμου θέλησαν να «ταρακουνήσουν» τους ηγέτες τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή το 2019. Η νεαρή Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ έγινε στα 16 της χρόνια το πρόσωπο μίας οργισμένης νεολαίας, με την απεργία της από το σχολείο για το Κλίμα κινητοποίησε εκατοντάδες χιλιάδες νέους σε ολόκληρο τον κόσμο. Βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού η διεθνής κοινότητα έχει θέσει ως στόχο να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε «αρκετά χαμηλότερα» των 2 βαθμών Κελσίου και ει δυνατόν στους 1,5 βαθμούς. Με βάση τα έως τώρα δεδομένα ωστόσο οδεύουμε προς αύξηση κατά 3,2 βαθμούς Κελσίου. Χαρακτηριστική ήταν, μάλιστα, η αποχώρηση των ΗΠΑ από την εν λόγω συμφωνία. Η απόφαση του Τραμπ εντάσσεται κατ’ αυτόν σε ευρύτερο πακέτο μέτρων για να μειωθούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και οι περιορισμοί στην αμερικανική βιομηχανία, αλλά σημειώνεται την ώρα που επιστήμονες και πολλές κυβερνήσεις τονίζουν πως επείγει η εφαρμογή των αποφάσεων του Παρισιού για να αποφευχθούν για το ανθρώπινο είδος οι χειρότερες συνέπειες από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Από την άλλη, τον Νοέμβριο του 2019 ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ υπέγραψαν συμφωνία στις διατυπώσεις της οποίας συμπεριλαμβάνεται η διαπίστωση ότι η συμφωνία του Παρισιού για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι «μη αναστρέψιμη».

Με τις πωλήσεις των CD να πέφτουν σχεδόν κατά 29% ετησίως και την πειρατεία να προκαλεί «πονοκέφαλο» στις εταιρείες παραγωγής, οι εταιρείες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το streaming προκειμένου να ισοφαρίσουν τα έσοδά τους, αλλά και να προσελκύσουν τους νέους. Στην αρχή ήταν το Netflix: Με περίπου 158 εκατ. συνδρομητές ήταν ο βασιλιάς του streaming. Σταδιακά, όμως, τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν. Τον Σεπτέμβριο του 2019, το Netflix υπέστη μια αναπάντεχη απώλεια συνδρομητών και καθώς ενισχύθηκε ο ανταγωνισμός, οι μετοχές του έχασαν όλα τα κέρδη ύψους 46% για το έτος και εισήλθαν επισήμως σε αρνητικό έδαφος. Το Netflix αντιστέκεται, όμως, στις ανησυχίες των επενδυτών σχετικά με τον ανταγωνισμό. Η αισιοδοξία του Netflix κάνει πολλούς να… ανησυχούν καθώς οι νέες συνδρομητικές υπηρεσίες streaming δεν σημαίνει μόνο αύξηση του ανταγωνισμού αλλά και την απώλεια μερικών αγαπημένων σειρών και ταινιών από τη δημοφιλή πλατφόρμα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Disney+ που έκανε το ντεμπούτο του στις 12 Νοεμβρίου. Παρά το κρασάρισμα της υπηρεσίας κατά την πρώτη ώρα λειτουργίας της, πολλοί είναι αυτοί που εμφανίζονται ενθουσιασμένοι με το περιεχόμενο που προσφέρεται. Ένας ακόμα «ανταγωνιστής» του Netflix που έκανε φέτος την εμφάνισή του ήταν το Apple TV+, που περιλαμβάνει σειρές με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του Χόλυγουντ, όπως η Ρις Γουίδερσπουν και η Τζένιφερ Άνιστον.

Από την άλλη, στον χώρο του streaming μουσικής, το Spotify φέτος έχασε την πρωτοκαθεδρία του από το Apple Music φέτος, καθώς το ξεπέρασε κατά 2 εκατ. συνδρομητές, φτάνοντας τα 28 εκατομμύρια. Ένα στοιχείο που είναι καλό να τονιστεί είναι ότι ο ρυθμός ανόδου του αριθμού συνδρομητών του Apple Music είναι σαφώς μεγαλύτερος από εκείνον που ακολουθεί το Spotify, αφού εδώ έχουμε να κάνουμε με μία νέα υπηρεσία, σε αντίθεση με την υπηρεσία του Spotify που είναι μεν παγκοσμίως γνωστή, αλλά φαίνεται πως έχει σταθεροποιήσει τη βάση των επί πληρωμή συνδρομητών της. Από την άλλη μεριά, οι δωρεάν συνδρομητές της υπηρεσίας του Spotify είναι σαφώς περισσότεροι από εκείνους του Apple Music, αλλά θα πρέπει να τονιστεί ότι οι δωρεάν συνδρομές δεν είναι εκείνες που αποφέρουν τα περισσότερα κέρδη για τις μουσικές υπηρεσίες streaming στο Διαδίκτυο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάντως, το Spotify παραμένει ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος του music streaming, καθώς το Apple Music αλλά και άλλες μουσικές υπηρεσίες δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν το Spotify σε όλο τον κόσμο.

Το 2017 η Τουρκία αποφάσισε να αγοράσει το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400. Σε απάντηση αυτού, το Πεντάγωνο ξεκαθάρισε πως αν η Τουρκία πάρει τους S-400 θα πρέπει να ξεχάσει τα F-35. Επιπλέον, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να σταματήσουν την εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων στα F-35 ενώ αναζητούν τρόπο για να αντικαταστήσουν τη συνεισφορά της Τουρκίας στο πρόγραμμα. Η προθυμία της Τουρκίας να αψηφήσει την απειλή των κυρώσεων που σχετίζονται με τους S-400 αντικατοπτρίζει την επιθυμία της να παίξει έναν όλο και πιο ανεξάρτητο ρόλο στις περιφερειακές πολιτικές και να συνάψει εντονότερους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Δεν είναι σαφές εάν η προσωπική χημεία μεταξύ του Τραμπ και του Ερντογάν θα είναι αρκετή για να προστατεύσει την Τουρκία από τις σοβαρές ζημιές που θα μπορούσε να υποστεί από τις κυρώσεις. Ορισμένοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ και κάποια μέλη του Κογκρέσου θα ήθελαν να δουν την ανάληψη σκληρότερης δράσης από την αμερικανική κυβέρνηση. Στο μεταξύ, πριν λίγες μέρες το «EastMed Act» έγινε και επίσημα πλέον νόμος των ΗΠΑ, καθώς ο Τραμπ υπέγραψε τον προϋπολογισμό της γενικής κυβέρνησης όπου συμπεριλαμβάνονται η άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και η απαγόρευση της μεταφοράς των αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, εξ αιτίας της αγοράς των ρωσικών πυραύλων S-400.

Τα «απόνερα» του σκανδάλου της Cambridge Analytica συνέχισαν να επηρεάζουν τον πλανήτη και το 2019. Η πτώση του Facebook ξεκίνησε όταν αποκαλύφθηκε ότι παραχώρησε προσωπικές πληροφορίες 87 εκατ. χρηστών στην πολιτική συμβουλευτική εταιρεία Cambridge Analytica, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Μέσα στη χρονιά που μας πέρασε, το κοινωνικό δίκτυο έκανε προσπάθειες για να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού, χωρίς όμως να τα καταφέρνει απόλυτα. Συγκεκριμένα, η εταιρεία δεν απέφυγε τη δίκη, καθώς κατηγορήθηκε για παραβίαση δεδομένων, η οποία επηρέασε περίπου 30 εκατομμύρια χρήστες, και αποτέλεσε μια από τις πολλές γκάφες της, ως προς την προστασία της ιδιωτικής ζωής που έχει θέσει την εταιρεία υπό πολιορκία. Όμως δεν είναι μόνο το Facebook που δέχτηκε πυρά για την έλλειψη προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών. H Google επίσης κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιούσε κρυμμένες ιστοσελίδες οι οποίες τροφοδοτούσαν διαφημιστικές εταιρείες με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της, παρακάμπτοντας τους κανόνες της Ε.Ε. για την ιδιωτικότητα. Η «μάχη» των προσωπικών δεδομένων μπορεί να αποτελεί σταυροφορία της Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αλλά οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων εμφανίζονται μάλλον… διχασμένοι. Συγκεκριμένα, σε έρευνα της IBM το 81% των καταναλωτών δηλώνει ότι ανησυχεί περισσότερο πλέον για το πώς οι εταιρείες χρησιμοποιούν τα προσωπικά δεδομένα, ενώ το 87% θεωρεί ότι οι εταιρείες πρέπει να εποπτεύονται περισσότερο σε σχέση με τη διαχείριση προσωπικών δεδομένων. Από την άλλη, όμως, το 71% είπε ότι είναι πρόθυμο να παραιτηθεί από το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτά που προσφέρει η τεχνολογία, κάτι που δείχνει ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας πριν λυθεί ο γόρδιος δεσμός των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο.

Ο μαραθώνιος του Brexit συνεχίστηκε και το 2019, με την ΕΕ και τη Βρετανία να έρχονται πολλές φορές σε ρήξη ενόψει της επικείμενης εξόδου της χώρας από την Ένωση. Τον Φεβρουάριο του 2019, η Βρετανία και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο προσπαθούσαν ακόμα να διορθώσουν τους όρους του Brexit και να εγκρίνουν τους όρους της μετέπειτα σχέσης τους. Η συμφωνία αποχώρησης τελικά απορρίφθηκε από το βρετανικό κοινοβούλιο, κάτι που άνοιξε τον δρόμο για την αλλαγή στην ηγεσία των Συντηρητικών. Συγκεκριμένα, στα τέλη Ιουλίου ο Μπόρις Τζόνσον ανέλαβε την ηγεσία των Τόρις και έγινε πρωθυπουργός της χώρας. Στη συνέχεια, στις πρόωρες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο στη Βρετανία, ο Μπόρις επικρατεί ξανά, αυτή τη φορά έναντι του ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν. Με τα νέα λοιπόν δεδομένα και τις πρόωρες απειλές του Τζόνσον για το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο πρόκειται να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 31 Ιανουαρίου, ημερομηνία που έχει ήδη αναβληθεί τρεις φορές μετά το δημοψήφισμα του 2016.

Τον Ιανουάριο, ο Χουάν Γκουαϊδό, στέλεχος της αντιπολίτευσης στην Βενεζουέλα, αυτοανακηρύσσεται μεταβατικός πρόεδρος ζητώντας την αποχώρηση του Νικολάς Μαδούρο, την επανεκλογή του οποίου αμφισβητεί, σε μία χώρα που βρίσκεται σε οικονομική κατάρρευση και αντιμετωπίζει σοβαρή μεταναστευτική κρίση. Αναγνωρίζεται από πενήντα περίπου χώρες, ανάμεσά τους και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Υποστηριζόμενος από τον στρατό, ο Μαδούρο παραμένει στην θέση του.