Η παγκόσμια οικονομία σε δίνη: Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε το τοπίο
- 28/12/2022, 11:00
- SHARE
Δέκα μήνες έχουν περάσει από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, σε έναν πόλεμο που έχει κοστίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους.
Λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε προειδοποιήσει ότι οι αλλαγές που θα φέρει η σύγκρουση και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα είναι τεράστιες για την παγκόσμια οικονομία και ότι η μόνη βεβαιότητα είναι η… αβεβαιότητα.
Από την αρχή φάνηκε πως οι εθνικές νομισματικές αρχές, ειδικότερα δηλαδή οι κεντρικές τράπεζες, θα διαδραμάτιζαν βασικό ρόλο, καθώς έπρεπε να παρακολουθούν στενά πώς αποτυπώνεται η αύξηση των ξένων τιμών στον εγχώριο πληθωρισμό. Οι κυβερνήσεις όφειλαν να επικεντρωθούν στη βοήθεια για την αντιστάθμιση του αυξανόμενου κόστους ζωής, με έμφαση στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Η κατάσταση φυσικά φάνηκε ακόμη πιο περίπλοκη, επειδή η διεθνής οικονομία δεν έχει ανακάμψει ακόμη από την πανδημική κρίση και οι οικονομίες επιβαρύνονται από περίπλοκους πολιτικούς συμβιβασμούς. «Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη αρκετά σημαντικές», προειδοποίησε το ΔΝΤ, «αλλά η κατάσταση παραμένει πολύ εύθραυστη και είναι πιθανό να βιώσουμε μια άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα σε όλους τους τομείς».
Πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός προβλέπεται να παραμείνει υψηλός στην περιοχή του ΟΟΣΑ, πάνω από 9% φέτος. Καθώς η αυστηρότερη νομισματική πολιτική τίθεται σε ισχύ, οι πιέσεις της ζήτησης και των τιμών της ενέργειας μειώνονται και το κόστος μεταφοράς και οι χρόνοι παράδοσης συνεχίζουν να ομαλοποιούνται, ο πληθωρισμός θα μετριαστεί σταδιακά στο 6,6% το 2023 και στο 5,1% το 2024.
Τιμές ενέργειας
Ίσως η πιο αισθητή αλλαγή για τους περισσότερους ανθρώπους είναι ότι οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται. Ο Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας αναφέρει ότι το υψηλό κόστος των καυσίμων ευθύνεται για το 90% της αύξησης του μέσου κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως.
Σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο της παγκόσμιας πανδημίας, η ενεργειακή κρίση σημαίνει ότι 70 εκατομμύρια άνθρωποι που απέκτησαν πρόσφατα πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορούν πλέον να την αντέξουν οικονομικά.
Ασφάλεια εφοδιασμού
Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν δει μια κολοσσιαία άνοδο ως άμεσο αντίκτυπο των διαταραχών της προσφοράς και του ταχέως αυξανόμενου πληθωρισμού. Αυτό έρχεται μετά από μια περίοδο κατά την οποία οι αγορές έχουν ήδη επηρεαστεί από τον Covid-19 και άλλες υπάρχουσες προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι πιθανό να έχει συνεχείς πληθωριστικές επιπτώσεις στο κόστος των πρώτων υλών, της ενέργειας, των logistics και των ψηφιακών υπηρεσιών. Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, ειδικότερα, έχουν ήδη εκτοξευθεί στα ύψη σε όλο τον κόσμο λόγω της υψηλής εξάρτησης από τις εισαγωγές από τη Ρωσία, τον προμηθευτή του 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης.
Αγορές τροφίμων
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού τροφίμων και Γεωργίας, εκτός από τα 720 έως 811 εκατομμύρια άτομα που αντιμετώπιζαν ήδη χρόνια πείνα το 2020, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία κινδυνεύει να αυξήσει –κατά 7,6 έως 13,1 εκατομμύρια– τον αριθμό των υποσιτισμένων το 2022 και το 2023. Ιορδανία, Υεμένη, Ισραήλ και Λίβανος είναι μεταξύ των χωρών που κινδυνεύουν περισσότερο, καθώς εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές βασικών εμπορευμάτων, με σημαντικά μερίδια από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Οι αφρικανικές χώρες θα αντιμετωπίσουν επίσης δυσκολίες όσον αφορά τις διαταραχές της αγοράς και την αύξηση των τιμών. Οι υψηλότερες τιμές και οι ελλείψεις θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην επισιτιστική βοήθεια για τις ευάλωτες χώρες. Στην ίδια την Ουκρανία, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι το 45% του πληθυσμού ήδη «ανησυχεί μήπως δεν βρει αρκετό φαγητό».
Ρεκόρ στρατιωτικών δαπανών
Τα κράτη μέλη του Οργανισμού του Συμφώνου του Βόρειου Ατλαντικού συμφώνησαν να αυξήσουν θεαματικά τις κοινές δαπάνες τους υπό το φως της νέας κατάστασης ασφαλείας στην ανατολική Ευρώπη, μετά την εισβολή του στρατού της Ρωσίας στην Ουκρανία την 24η Φεβρουαρίου.
Ο πολιτικός προϋπολογισμός του NATO το 2023 θα αυξηθεί κατά σχεδόν 28%, στα 370,8 εκατομμύρια ευρώ, ενώ ο στρατιωτικός προϋπολογισμός ορίστηκε πως θα αυξηθεί κατά σχεδόν 26% για να φθάσει τα 1,96 δισ. ευρώ.
Παγκόσμιο εμπόριο
Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι το παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων αυξήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε νέο υψηλό επίπεδο, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές των χωρών της G20 να καταγράφουν άνοδο 3,6% και 5,8%, αντίστοιχα, σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Ωστόσο, η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις των τιμών και όχι στον όγκο του εμπορίου.
Το κόστος της ανοικοδόμησης
Πόσο καιρό θα πάρει και πόσο θα κοστίσει η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας; Ένα ερώτημα που πολλοί ειδικοί έχουν κληθεί να απαντήσουν από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος. Ο πλήρης οικονομικός αντίκτυπος του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι αδύνατο να προσδιοριστεί στην ομίχλη του πολέμου. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η Ουκρανία θα χρειαστεί μεγάλη οικονομική βοήθεια όταν σταματήσουν οι μάχες.