Τουλάχιστον 3 χαρακτήρες
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πώς η ισπανική γρίπη άλλαξε τον κόσμο πριν 100 χρόνια και ποια τα μαθήματα για τον κορωνοϊό

Πώς η ισπανική γρίπη άλλαξε τον κόσμο πριν 100 χρόνια και ποια τα μαθήματα για τον κορωνοϊό
epa08342655 (FILE) A handout picture provided by the California State Library shows a group of six women members of the War Camp Community Committee sitting in a room making flu masks, in San Francisco, California, USA, in 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/Hamilton Henry Dobbin / CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT MANDATORY CREDIT: CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ
FORTUNE GREECE
FORTUNE GREECE
Μια πανδημία που συνέβη πριν 102 χρόνια κατάφερε να ανατρέψει την εικόνα που είχαν οι άνθρωποι για την επιστήμη και την υγειονομική περίθαλψη. Άραγε, τι μαθήματα μπορεί να μας δώσει σήμερα για τον κορωνοϊό;

Για πρώτη φορά το 412 π.Χ. ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, περιέγραψε με επιστημονικά χαρακτηριστικά την επιδημία της γρίπης. Στην ιστορία ακολούθησαν τρεις μεγάλες πανδημίες: η ισπανική γρίπη το 1918, η ασιατική γρίπη το 1957 και η γρίπη του Χονγκ Κονγκ το 1968. Τα τελευταία χρόνια, η δραστηριότητα των ιών της γρίπης και η πιθανότητα εμφάνισης πανδημίας από ένα νέο στέλεχος απασχολούν σε μεγάλο βαθμό την παγκόσμια κοινότητα.

Η επιστημονική δημοσιογράφος, Λόρα Σπίνεϊ, μελέτησε την ισπανική γρίπη στο βιβλίο της: «Η ισπανική γρίπη του 1918 και πώς άλλαξε τον κόσμο.» Η δημοσιογράφος εξηγεί τον αντίκτυπο της γρίπης στην κοινωνία του 20ου αιώνα και πραγματεύεται μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε για να αντιμετωπίσουμε το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού.

Παρακάτω καταγράψαμε μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους προσπάθησε να σκιαγραφήσει την ισπανική γρίπη, καταγράφοντας το ιστορικό πλαίσιο του ξεσπάσματος και αναλύοντας πώς αυτή η πανδημία που «θέρισε» εκατομμύρια ανθρώπους κατάφερε να αλλάξει εντελώς τον κόσμο.

Πηγή: World Economic Forum

Τι ήταν η ισπανική γρίπη;

epa08342652 (FILE) A handout picture provided by US National Guard Bureau shows soldiers in quarantine while recovering from the Spanish flu, at Camp Funston, Kansas, USA, 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/US NATIONAL GUARD BUREAU HANDOUT MANDATORY CREDIT: US NATIONAL GUARD BUREAU HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ήταν μια πανδημία γρίπης που «χτύπησε» σε τρία κύματα. Το πρώτο, ήπιο κύμα «χτύπησε» την άνοιξη του 1918 στο βόρειο ημισφαίριο και υποχώρησε το καλοκαίρι ή γύρω στα τέλη της άνοιξης. Ένα πολύ πιο θανατηφόρο δεύτερο κύμα ξέσπασε στο τέλος του Αυγούστου και υποχώρησε προς το τέλος του ίδιου έτους, και το τρίτο κύμα εμφανίστηκε στους πρώτους μήνες του 1919.

Από την ισπανική γρίπη μολύνθηκαν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι και πέθαναν γύρω στα 50 εκατομμύρια. Με άλλα λόγια, μόλις ένας στους τρεις ανθρώπους κατάφερνε να επιβιώσει εκείνη την εποχή. Ο αριθμός των νεκρών θα μπορούσε να ήταν ακόμη υψηλότερος, καθώς υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με την υποβολή αναφορών θανάτων. Δεν υπήρχε κανένα αξιόπιστο διαγνωστικό τεστ.

Γιατί ήταν τόσο θανατηφόρα;

epa08342650 (FILE) A handout picture provided by the New York National Guard shows soldiers in a makeshift hospital during the influenza epidemic at Camp Upton, Long Island, New York, USA, in the fall of 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/NEW YORK NATIONAL GUARD HANDOUT MANDATORY CREDIT: NEW YORK NATIONAL GUARD HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η πανδημική γρίπη είναι πολύ χειρότερη από την εποχική γρίπη. Υπήρξαν 15 πανδημίες γρίπης τα τελευταία 500 χρόνια. Κάθε εποχική γρίπη ξεκινούσε ως πανδημική γρίπη, η οποία ήταν πολύ πιο μολυσματική επειδή ήταν νέα στον ανθρώπινο πληθυσμό. Σταδιακά και με την πάροδο των χρόνων οι εποχικές γρίπες έγιναν «συνηθισμένες» για τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τον λόγο για τον οποίο η ισπανική γρίπη ήταν τόσο μολυσματική. Μερικές από αυτές εστιάζουν στην εγγενή βιολογία του ιού και άλλες στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο κόσμος εκείνη την εποχή. Αυτή η πανδημία εμφανίστηκε προφανώς όταν ο κόσμος ήταν σε πόλεμο. Πολλοί άνθρωποι μετακινούνταν συνεχώς από μέρος σε μέρος, όχι μόνο στρατεύματα, αλλά και πολίτες: πρόσφυγες και εκτοπισμένοι. Η πείνα φυσικά ήταν μεγάλη.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να τροφοδότησαν τη μολυσματικότητα του ιού. Υπήρχε σίγουρα κάτι πολύ ασυνήθιστο το 1918. Εάν σκεφτείτε τις πέντε πανδημίες γρίπης που είχαμε από το 1890, καμία από αυτές δεν σκότωσε περισσότερα από 4 εκατομμύρια ανθρώπους, σε αντίθεση με την ισπανική γρίπη που σκότωσε 50 εκατομμύρια.

Γιατί ονομάζεται ισπανική γρίπη;

epa08342658 (FILE) A handout picture provided by the California State Library shows a policeman wearing a flu mask leading two men by their arms in front of the Ferry Building in San Francisco, California, USA, in 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/Hamilton Henry Dobbin / CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT MANDATORY CREDIT: CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πρόκειται για ένα «ιστορικό ατύχημα» που δεν ξεκίνησε από την Ισπανία. Δεν ξέρουμε από πού ξεκίνησε, αλλά υπήρξαν περιπτώσεις μόλυνσης στις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία και πιθανώς σε κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες πριν από την Ισπανία.

Η Ισπανία ήταν ουδέτερη στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και όταν ξέσπασαν οι πρώτες περιπτώσεις γρίπης εκείνη την άνοιξη του 1918, οι εφημερίδες τις ανέφεραν, ενώ σε άλλες χώρες έμειναν εκτός ειδήσεων. Στις πρώτες περιπτώσεις μόλυνσης εντός Ισπανίας ήταν και ο βασιλιάς της χώρας, Αλφόνσο 13ος (1886-1941).

Εφόσον λοιπόν ο ισπανικός Τύπος έκανε αναφορές στη γρίπη «φορτώθηκε» και το όνομα, αφού άλλα κράτη που ανησυχούσαν για την κατάσταση θεώρησαν βολικό να ρίξουν το φταίξιμο σε κάποιον. Κάτι που ίσως βρίσκει αντίκρισμα και στο σήμερα καθώς οι πανδημίες πηγαίνουν χέρι-χέρι με την ξενοφοβία.

Πόσο διαφορετικός ήταν ο κόσμος το 1918;

epa08342654 (FILE) A handout picture provided by the California State Library shows a man wearing flu mask sitting at a sidewalk table attempting to give a mask to passersby, in San Francisco, California, USA, in 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/Hamilton Henry Dobbin / CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT MANDATORY CREDIT: CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Υπάρχουν πολλές ομοιότητες, αλλά και πολλές θεμελιώδεις διαφορές.

Ο πληθυσμός ήταν περίπου το ένα τέταρτο από αυτό που είναι σήμερα και οι μολυσματικές ασθένειες εξακολουθούσαν να είναι ο κύριος δολοφόνος ανθρώπων. Ήταν ένας κόσμος που δεν γνώριζε πολύ καλά τους ιούς. Ο πρώτος ιός εντοπίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Υπήρχε λοιπόν μία θεωρία μικροβίων και οι άνθρωποι ήταν σε θέση να καταλάβουν ότι τα μικρόβια προκαλούσαν μολυσματικές ασθένειες, αλλά σχεδόν κάθε γιατρός στον κόσμο πίστευε ότι ήταν αντιμέτωπος με βακτηριακές ασθένειες. Αυτό ήταν που διαμόρφωσε ολόκληρη την ιστορία.

Αυτό σημαίνει ότι δεν είχαν κάποιο αξιόπιστο διαγνωστικό τεστ και πραγματικά καλές θεραπείες. Υπήρχαν πολλές διαφορετικές ονομασίες για τη γρίπη, συνεπώς η καταμέτρηση των νεκρών ήταν δύσκολη.

Δεν υπήρχαν εμπορικά αεροπλάνα, οπότε ο γρηγορότερος τρόπος που μπορούσε να μετακινηθεί κάποιος ήταν με πλοίο ή με τρένο. Ο Χένρι Φορντ είχε εφεύρει το μηχανοκίνητο αυτοκίνητό του (Model Τ), κάτι που φυσικά ήταν προνόμιο των πλούσιων, όπως και τα τηλέφωνα. Ο αναλφαβητισμός ήταν υψηλότερος σε σχέση με τώρα, γεγονός που είχε αντίκτυπο στην έγκαιρη ενημέρωση, τη στιγμή που το μόνο μέσο που μετέδιδε ειδήσεις ήταν οι εφημερίδες. Σε αναλφάβητους πληθυσμούς, οι ειδήσεις ταξίδευαν πολύ πιο αργά και συχνά διαστρευλώνονταν.

Πώς άλλαξε η κοινωνία της ισπανικής γρίπης πριν από 100 χρόνια;

epa08342659 (FILE) A handout picture provided by the California State Library shows people waiting in line to get flu masks at Montgomery St in San Francisco, California, USA, in 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/Hamilton Henry Dobbin / CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT MANDATORY CREDIT: CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Βραχυπρόθεσμα, υπήρξε ένα άλμα στο προσδόκιμο ζωής, επειδή πολλοί άνθρωποι που ήταν πολύ άρρωστοι με φυματίωση για παράδειγμα (τεράστιος δολοφόνος εκείνη την εποχή) εξολοθρεύονταν από τον πληθυσμό. Ήταν πιθανώς οι πρώτοι που πέθαναν από την ισπανική γρίπη επειδή ήταν ήδη σε αδύναμη κατάσταση. Οι άνθρωποι που ήταν άρρωστοι πέθαναν και οι άνθρωποι που έμειναν πίσω ήταν πιο υγιείς.

Υπήρχε επίσης μια «έκρηξη» γεννήσεων τη δεκαετία του 1920. Υπάρχει όμως ένα επιχείρημα ότι η γρίπη θα μπορούσε να έχει συμβάλει σε αυτό επειδή άφησε πίσω έναν μικρότερο, πιο υγιή πληθυσμό ο οποίος ήταν σε θέση να αναπαραχθεί. Η Νορβηγία, για παράδειγμα, είχε επίσης «έκρηξη» γεννήσεων παρόλο που ήταν ουδέτερη στον πόλεμο.

Πιο ευάλωτοι στην ισπανική γρίπη ήταν αυτοί μεταξύ 20-40 ετών. Κανονικά η γρίπη ήταν πιο επικίνδυνη για τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους, αλλά παραδόξως το 1918 «χτυπήθηκε» περισσότερο εκείνη η ηλικιακή ομάδα. Δεν υπήρχε δίκτυο κοινωνικής πρόνοιας, ακόμη και σε πλούσιες χώρες, οπότε πολλά εξαρτώμενα άτομα έμειναν χωρίς κανένα μέσο υποστήριξης, διότι οι φτωχοί εξολοθρεύονταν από τη γρίπη.

Μία από τις μεγάλες τραγωδίες του 1918 είναι ότι αυτά τα εξαρτώμενα άτομα εξαφανίζονταν μόνο στις «ρωγμές» της ιστορίας. Δεν ξέρουμε πραγματικά τι τους συνέβη, αλλά γνωρίζουμε, από μία Σουηδική μελέτη, ότι πολλοί ηλικιωμένοι μετακόμισαν σε πτωχοκομεία και πολλά από παιδιά έμειναν άστεγα.

Οι άνδρες ήταν πιο ευάλωτοι από τις γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και υπήρχαν διαφορές. Οι έγκυοι γυναίκες ήταν ιδιαίτερα ευάλωτες και είχαν αποβολές σε τρομακτικά υψηλούς αριθμούς επειδή το σώμα έπαιρνε πόρους από τη μήτρα και το αναπτυσσόμενο έμβρυο για να πολεμήσει τον ιό. Πολλά από αυτά τα μωρά επέζησαν και μάλιστα κάποια ήρθαν στην «κατάλληλη στιγμή» ώστε να μπορέσουν να πολεμήσουν στον Β’ ΠΠ.

Πώς άλλαξε η υγειονομική περίθαλψη μετά την ισπανική γρίπη;

epa08342653 (FILE) A handout picture provided by the California State Library shows a group of three Red Cross women at a table outside of a building selling flu masks in San Francisco, California, USA, in 1918 (reissued 04 April 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus COVID-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 1,000,000 confirmed cases. EPA/Hamilton Henry Dobbin / CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT MANDATORY CREDIT: CALIFORNIA STATE LIBRARY HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Σε πολλές δυτικές χώρες, η απογοήτευση των ανθρώπων από την πανδημία τους οδήγησε στην απομάκρυνση από την επιστήμη. Από τη δεκαετία του 1920, για παράδειγμα, στην Αμερική, η εναλλακτική ιατρική απογειώθηκε σε μεγάλο βαθμό και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.

Ταυτόχρονα όμως, είδαμε ότι χώρες που δεν είχαν «αγκαλιάσει» την επιστημονική μέθοδο, βλέπαμε ακριβώς το αντίθετο. Έτσι, η Κίνα έγινε περισσότερο φίλη με την επιστήμη λίγο μετά την πανδημία. Έγιναν κινήσεις για καλύτερη παρακολούθηση των ασθενειών, καλύτερη δημόσια υγεία, πιο οργανωμένη συλλογή δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης, καθώς είδαν ότι μόνο έτσι θα ήταν σε θέση να αποτρέψουν μελλοντικές πανδημίες.

Η Κίνα έδωσε μεγάλη ώθηση στην έννοια της κοινωνικοποιημένης ιατρικής και της υγειονομικής περίθαλψης, την οποία καμία χώρα δεν είχε πραγματικά οργανώσει ακόμη. Η πανδημία έδωσε το ερέθισμα για να κάνει κάτι τέτοιο επειδή συνειδητοποίησε ότι μια πανδημία ήταν μια παγκόσμια κρίση υγείας που έπρεπε να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο πληθυσμού. Δεν υπήρχε τρόπος για μεμονωμένη θεραπεία, ούτε μπορούσε να κατηγορηθεί κάθε ένας ξεχωριστά επειδή αρρώστησε.

Η Ρωσία ήταν η πρώτη από χώρες της Δυτικής Ευρώπης που δημιούργησε κοινωνικοποιημένα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Η υγεία των πληθυσμών άρχισε να γίνεται πολύ πιο διαφανής και ορατή.

Τι παραλληλισμοί υπάρχουν με τον σημερινό κορωνοϊό;

epa08301818 British Prime Minister Boris Johnson gives a press conference about the ongoing situation with the COVID-19 coronavirus outbreak inside 10 Downing Street in London, Britain, 17 March 2020. For most people, the new coronavirus causes only mild or moderate symptoms, such as fever and cough. For some, especially older adults and people with existing health problems, it can cause more severe illness, including pneumonia. EPA/MATT DUNHAM / POOL Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η ισπανική γρίπη δεν έκανε διακρίσεις. Μπορούσε να μολύνει τον οποιονδήποτε: Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ κατέρρευσε από τη γρίπη και ο Μπόρις Τζόνσον είχε κορωνοϊό. Θεωρητικά κανείς δεν τη γλιτώνει.

Αν όμως κοιτάξετε το επίπεδο του πληθυσμού, υπάρχει μια πολύ σαφής ανισότητα. Οι φτωχότεροι, οι πιο ευάλωτοι, αυτοί με τη λιγότερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, αυτοί που εργάζονται πολλές ώρες, που ζουν σε πολυσύχναστες περιοχές και ούτω καθεξής, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Σήμερα, καταλαβαίνουμε ότι ο λόγος για τον οποίο αυτές οι φτωχότερες ομάδες στην κοινωνία είναι πιο ευάλωτες είναι λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο κατοικούν και του γεγονότος ότι δεν έχουν πρόσβαση σε καλύτερη υγειονομική περίθαλψη. Αυτό είναι έντονο σε κάθε πανδημία και, δυστυχώς, είναι πιθανό οι αναπτυσσόμενες χώρες να είναι αυτές που θα φέρουν το βάρος της πανδημίας.

Ποια προστατευτικά μέτρα τέθηκαν σε εφαρμογή το 1918;

epa08329861 A handout picture made available by the Government of Queensland of an historical image dated in 1919 showing a group of volunteer women preparing to go door-to-door to help people afflicted with Spanish Flu in Brisbane, Queensland, Australia (issued 29 March 2020). Experts are trying to understand how the novel coronavirus Covid-19 disease pandemic might play out by making comparisons to past outbreaks like SARS, MERS and swine flu, media reported. Some experts are reportedly likening the coronavirus outbreak to the 1918 Spanish flu (H1N1 influenza virus) pandemic saying that strict social distancing and other measures slowed the disease spread and decreased mortality rates. The novel coronavirus Covid-19 infectious disease, which is caused by the SARS-CoV-2 virus, is steadily increasing world-wide, with more than 100 countries affected and over 660,000 confirmed cases. EPA/QUEENSLAND GOVERNMENT HANDOUT AUSTRALIA AND NEW ZEALAND OUT HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Έννοιες όπως «απομόνωση» και «καραντίνα» είναι πολύ παλιές και προηγούνται της θεωρίας των μικροβίων.

Μέτρα για τη δημόσια υγεία τέθηκαν σε εφαρμογή σε ορισμένα μέρη του κόσμου. Η Αμερική τα πήγε καλά, η Ευρώπη όμως έτσι και έτσι αφού μεσολάβησε ο Β’ΠΠ.

Οι ημερομηνίες των κυμάτων γρίπης εξαρτώνταν από το μέρος στο οποίο βρισκόταν ο πληθυσμός στον κόσμο. Στο νότιο ημισφαίριο έφτασε αργά, πράγμα που σήμαινε ότι η Αυστραλία είχε την πολυτέλεια να προετοιμαστεί δημιουργώντας θαλάσσια καραντίνα.

Θα μείνει ο κορωνοϊός στην ιστορία;

epa08294498 A woman wears a face mask in front of the Eiffel Tower, which closed as part of measures to contain the spread of coronavirus SARS-CoV-2 which causes the Covid-19 disease, in Paris, France, 14 March 2020. France will ban all gatherings of more than 100 people due to the coronavirus pandemic, French Prime Minister Philippe announced on 13 March 2020. President Macron announced the closing of schools, high schools and nurseries from 16 March 2020 on. Over 3,660 cases of COVID-19 infections and 79 deaths have been confirmed so far in France, reports state. EPA/IAN LANGSDON Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Είναι πολύ νωρίς για να πει κάποιος με σιγουριά αν θα θυμόμαστε για πάντα την πανδημία του κορωνοϊού. Ας μην ξεχνάμε ότι υπήρξαν άλλες δύο πανδημίες γρίπης στον 20ο αιώνα: η ασιατική γρίπη του 1957 και η γρίπη του Χονγκ Κονγκ το 1968 που σκότωσαν περίπου 2 και 4 εκατομμύρια ανθρώπους αντίστοιχα.

TAGS