Σάμπα πολλών δισεκατομμυρίων
Το μάρκετινγκ, οι σπόνσορες, τα στάδια και τo κόστος του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Βραζιλίας.
Του Κώστα Φαρμάκη
Καμία συζήτηση για τα οικονομικά και το μάρκετινγκ ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν μπορεί να μην ξεκινά από τη FIFA, τη Διεθνή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία. Η FIFA είναι, επισήμως, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, αλλά όταν ο λόγος έρχεται στα χρήματα συμπεριφέρεται ως κανονική εταιρεία. Πουλά ένα προϊόν που παίζεται από εκατομμυριούχους -στην πλειονότητά τους- επαγγελματίες, πουλά πανάκριβα τηλεοπτικά δικαιώματα, εισπράττει ποσοστά από κάθε είδους πωλήσεις (πλην των εισιτηρίων) και δεν πληρώνει φόρο για τίποτε από όλα αυτά.
Κρατά στα χέρια της την κορυφαία διοργάνωση του δημοφιλέστερου σπορ στον πλανήτη και με τη δύναμη αυτή συνδιαλέγεται με κυβερνήσεις, εθνικές ομοσπονδίες και χορηγούς που όλοι χρειάζονται την εύνοιά της. Χωρίς αυτήν κανείς δεν μπορεί να διοργανώσει το Παγκόσμιο Κύπελλο, όσο καλός κι αν είναι. Με την εύνοια αυτή, όμως, μπορεί να το οργανώσει ακόμα και εκείνος που δεν έχει την παραμικρή παράδοση ούτε από ποδόσφαιρο, ούτε από μεγάλες διοργανώσεις (βλ. Κατάρ 2022).
Το Μουντιάλ της Βραζιλιάς ξεκινά τον ερχόμενο Ιούνιο και, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων, το κόστος για τη χώρα θα ανέλθει στα 9 δισ. €. Ποσό που άλλες πηγές ανεβάζουν ήδη στα 11 δισ. και στο τέλος θα είναι πολύ μεγαλύτερο αφού, όπως όλοι ξέρουμε, το κόστος τέτοιων διοργανώσεων αναπροσαρμόζεται μέχρι την τελευταία στιγμή.
Τα στάδια
Έξι ολοκαίνουρια και έξι ανακαινισμένα στάδια σε 12 πόλεις θα φιλοξενήσουν τους αγώνες. Το μεγαλύτερο θα είναι το ιστορικό και ανακατασκευασμένο Μαρακανά (77.000 θεατές) στο Ρίο και το μικρότερο θα είναι του Νατάλ με 42.000 θέσεις. Το μέσο κόστος κατασκευής των σταδίων ξεπερνά τα 185 εκατ. € (με ακριβότερο το Arena Corinthians που κόστισε 260-300 εκατ.) και, σύμφωνα με το Reuters, οι τιμές αυτές είναι τρεις φορές πάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό. Τέσσερα από αυτά είναι εκτός χρονοδιαγράμματος και οι Βραζιλιάνοι πρέπει να τηρήσουν τη διορία της FIFA που θέλει όλα τα στάδια έτοιμα έτοιμα ως τις 31 Δεκεμβρίου.
Μετά το Μουντιάλ, για τα περισσότερα από αυτά υπάρχει σχέδιο να αποτελέσουν -όσα δεν είναι ήδη- έδρες των τοπικών ομάδων ενώ σε δύο -το Pernambuco στο Ρεσίφε και το Fonte Nova στη Μπαΐα- η τοπική εταιρεία μπύρας Itaipava αγόρασε τα δικαιώματα του ονόματος για 100 εκατ. δολάρια για τα επόμενα δέκα χρόνια. Αντίθετα, οι προοπτικές δεν είναι τόσο καλές για το στάδιο στο Μανάους, της απομονωμένης πόλης στα βάθη της ζούγκλας του Αμαζονίου. Με κόστος 177 εκατ. € και χωρίς σχέδιο για τη μετά Μουντιάλ χρήση του, έχει ήδη αναδειχθεί σε σύμβολο της σπατάλης που, για πολλούς, κυριαρχεί στον σχεδιασμό όλης της διοργάνωσης.
Τα οφέλη
O μόνος που κερδίζει στα σίγουρα από τη διοργάνωση ενός Μουντιάλ είναι η FIFA – από τη Νότια Αφρική έφυγε με κέρδη 1,9 δισ. δολάρια. Το μόνο άμεσο κέρδος της διοργανώτριας χώρας είναι από τις πωλήσεις των εισιτηρίων ενώ είναι στο χέρι της να ωφεληθεί από τη βελτίωση των υποδομών (αθλητικών και άλλων) και από την αύξηση του τουρισμού.
Η Βραζιλία, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, αναμένει από τη διοργάνωση έσοδα θα ξεπεράσουν τα 8 δισ. €, πάνω από 20 φορές περισσότερα από όσα εισέπραξε η Νότια Αφρική το 2010. Μόνο για το Μουντιάλ αναμένεται να έρθουν 600.000 επισκέπτες που θα ξοδέψουν σχεδόν 2 δισ. €. Αλλά ακόμα και αν οι προβλέψεις αποδειχτούν πολύ αισιόδοξες, μικρό το κακό.
Η Βραζιλία είναι ήδη πολύ δημοφιλής τουριστικός προορισμός και η 6η οικονομία στον πλανήτη με ΑΕΠ $2,2 τρισ. Επιπλέον, ελάχιστοι στη χώρα θα ασχοληθούν με ένα μικρό οικονομικό έλλειμμα στη διοργάνωση αν η ομάδα περάσει στα ημιτελικά.
Η μπάλα
Επισήμως αναμένεται να αποκαλυφθεί στην κλήρωση των ομίλων του τουρνουά στις αρχές Δεκεμβρίου, αν και φωτογραφίες που διέρρευσαν στο Internet πριν από ένα μήνα υποστηρίζουν πως η μπάλα με τα φιδογυριστά σχέδια χρώματος μαύρου, κόκκινου, πράσινου και μπλε είναι η Brazuca.
Κατασκευάζεται από την Adidas (όπως και η κατασυκοφαντημένη Jabulani, η μπάλα του Μουντιάλ της Ν. Αφρικής, όπως και όλες οι μουντιαλικές μπάλες από το 1970). Το όνομα επιλέχθηκε μετά από ανοιχτή ψηφοφορία και για τους βραζιλιάνους είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την υπερηφάνεια του βραζιλιάνικου τρόπου ζωής. Στο soccerpro.com δέχονται ήδη προπαραγγελίες με τιμή $159,99 έκαστη.
Η μασκότ
Ο Φουλέκο είναι ένα αρμαδίλο (μικρό και υπό εξαφάνιση θηλαστικό της Νότιας Αμερικής) και το όνομά του είναι συνδυασμός των λέξεων Futebol και Ecologia. 1,7 εκατ. άνθρωποι ψήφισαν υπέρ αυτού του ονόματος -απορρίπτοντας τα Amijubi και Zuzeco- αφού πρώτα η FIFA είχε επιλέξει την τελική μορφή τς μασκότ ανάμεσα σε 47 διαφορετικά σχέδια.
Η FIFA εισπράττει, φυσικά, τα δικαιώματα από κάθε αντικείμενο με τη μορφή της επίσημης μασκότ του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Το λογότυπο και το πόστερ
Φτιαγμένο για να θυμίζει το βαρύτιμο τρόπαιο του τουρνουά, απεικονίζει τρία χέρια στα εθνικά χρώματα της Βραζιλίας (κατά άλλους ένα πρόσωπο που κρύβεται από ντροπή) και σχεδιάστηκε από το βραζιλιάνικο δημιουργικό γραφείο Africa. Η κριτική επιτροπή που το επέλεξε ανάμεσα σε συνολικά 25 προτάσεις είχε μάλλον ετερόκλητη σύνθεση: ήταν ο τότε πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Βραζιλίας, ο εκτελεστικός γραμματέας της FIFA, το μοντέλο Ζιζέλ Μπούντχεν, ο αρχιτέκτονας Όσκαρ Νιεμέγιερ, ο συγγραφέας Πάουλο Κοέλιο, η τραγουδίστρια Ιβέτ Σανγκάλο και ο σχεδιαστής Χανς Ντόνερ.
Το πόστερ αποκαλύφθηκε τον περασμένο Ιανουάριο και απεικονίζει τον χάρτη της Βραζιλίας σχηματισμένο από πόδια ποδοσφαιριστών που κλωτσούν μια μπάλα, ενώ τα διάφορα σχέδια είναι εμπνευσμένα από την παραδοσιακή ντόπια τέχνη. Σχεδιάστηκε από την Karen Haidinger του δημιουργικού γραφείου Crama του Ρίο ντε Τζανέιρο.
Οι σπόνσορες
To 95% των εσόδων της FIFA προέρχεται, σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, από πωλήσεις δικαιωμάτων για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Δεκάδες εταιρείες θέλουν να συνδέσουν το όνομά τους με αυτό και η FIFA τους πουλά το δικαίωμα να γίνουν χορηγοί -με διαβαθμίσεις, φυσικά- να προβάλλουν το λογότυπό τους στα στάδια και να παίζουν τις διαφημίσεις τους στις τηλεοπτικές μεταδόσεις των αγώνων.
Οι «μόνιμοι» FIFA Partners είναι οι Adidas, Coca Cola, Huyndai-Kia, Emirates, Sony και Visa (δίνουν από 24-40 εκατ. δολάρια ετησίως, ανάλογα με τη συμφωνία). Το Παγκόσμιο Κύπελλο ως θεσμό στηρίζουν άλλες 8 εταιρείες – Budweiser, Castrol, Continental, Johnson&Johnson, McDonalds, Oi, Moy Park και Yingli. Ειδικά στο Μουντιάλ του 2014 εθνικοί χορηγοί είναι 6 βραζιλιάνικες εταιρείες: Apex Brasil, Centauro, Garoto, Itau, Liberty Seguros και Wise Up.
Τα ποσά με τα οποία κλείστηκαν οι συμφωνίες των τελευταίων δεν ανακοινώθηκαν, όμως οι υπεύθυνοι της Centauro δήλωσαν πρόσφατα πως σκοπεύουν να ξοδέψουν άλλα $50 εκατ. σε προωθητικές ενέργειες σχετικές με τη χορηγία του Μουντιάλ
