Τα γεγονότα που σημάδεψαν το 2015

Για αρκετούς μήνες τηλεοπτικά δίκτυα και δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, και συγκεκριμένα γύρω από τη βουλή και το Μέγαρο Μαξίμου, καταγράφοντας αυτό που κάποιοι περιέγραψαν ως το τελευταίο δράμα πριν τη μεγάλη έξοδο. Από τις εκλογές του Ιανουαρίου, το κάθε βήμα του Γιάνη Βαρουφάκη, τα αμέτρητα αφιερώματα και τις συνεντεύξεις, έως το δημοψήφισμα, τα capital controls, τις ατελείωτες ώρες διαπραγματεύσεων σε Αθήνα και Βρυξέλλες και -τελικά- τις δεύτερες εθνικές εκλογές σε ένα έτος, η Ελλάδα ήταν πρώτη είδηση σε κάθε γωνιά του πλανήτη. «Κορυφαία» ίσως στιγμή της καταγραφής αυτών των γεγονότων εκείνη η αλήστου μνήμης αντίστροφη μέτρηση του CNN σε ζωντανή μετάδοση όταν έληξε η προθεσμία αποπληρωμής της δόσης της Ελλάδας στο ΔΝΤ.

Για πρώτη φορά μετά από χρόνια η Ρωσία μπήκε με την τεράστια στρατιωτική της ισχύ σε έναν πόλεμο μακριά από τα δικά της ευρύτερα γεωγραφικά όρια. Όταν τα πρώτα ρωσικά βομβαρδιστικά χτυπούσαν θέσεις του ISIS αλλά και της συριακής αντιπολίτευσης, πολλοί περίμεναν την αντίδραση της Δύσης στις επεκτατικές βλέψεις του Βλαντιμίρ Πούτιν που ξεκίνησαν από την προσάρτιση της Κριμαίας. Ακόμη και τώρα η Ρωσία συνεχίζει να χτυπά σε συριακό έδαφος, όμως η κατάρριψη ενός μαχητικού της από δυνάμεις στο έδαφος της Τουρκίας προκάλεσε τη μεγαλύτερη κρίση μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και μιας χώρας του ΝΑΤΟ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η έναρξη ενός οικονομικού πολέμου μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας, αλλά και η συνέχιση των κυρώσεων της ΕΕ στη Ρωσία για έξι ακόμη μήνες, με πρόφαση την αδράνεια της Μόσχας στην τήρηση των όρων της συμφωνίας του Μινσκ. Κι είναι βέβαιο ότι δεν αναμένεται να αλλάξουν και πολλά ούτε το 2016 όσον αφορά την ψυχρή σχέση της Δύσης με τη Ρωσίας.

Τον Ιανουάριο και το Νοέμβριο του 2015 το Παρίσι έζησε τις κρισιμότερες στιγμές του μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιθέσεις μελών του Ισλαμικού Κράτους στο περιοδικό Σαρλί Εμπντό αλλά και σε πολλαπλά κέντρα διασκέδασης της γαλλικής πρωτεύουσας, άφησαν πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς κι ένα κράτος σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης με περισσότερους στρατιώτες και λιγότερους πολίτες στους κεντρικούς δρόμους και τις πλατείες. Η Γαλλία και ο πρόεδρός της Φρανσουά Ολάντ υποσχέθηκαν να συντρίψουν το ISIS και οι γαλλικοί βομβαρδισμοί στη Συρία ξεκίνησαν το Νοέμβριο. Το 2016 αναμένεται να αποτελέσει χρονιά-σταθμό για τη μάχη κατά των τζιχαντιστών, καθώς πλέον όλες οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη βομβαρδίζουν από κάθε πλευρά τις θέσεις των εξτρεμιστών, χωρίς όμως αυτό να δείχνει ότι ο πόλεμος έχει ακόμη κριθεί.

Στις 31 Οκτωβρίου του 2015 τα ειδησεογραφικά πρακτορεία όλου του κόσμου μετέδιδαν την είδηση για την πτώση ενός ρωσικού αεροσκάφους στο έδαφος της Αιγύπτου, με 224 επιβαίνοντες – οι περισσότεροι Ρώσοι. Αμέσως χτύπησε κόκκινος συναγερμός για το ενδεχόμενο τρομοκρατικής ενέργειας. Δυστυχώς, από την συντριβή του στη Χερσόνησο του Σινά δεν επέζησε κανείς ενώ την ευθύνη ανέλαβε αμέσως το Ισλαμικό Κράτος, ανεβάζοντας μάλιστα στο ίντερνετ και φωτογραφίες με έναν αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό ο οποίος φέρεται να εξερράγη λίγα λεπτά μετά την απογείωση. Οι έρευνες για τα αίτια της πτώσης συνεχίζονται, όμως οι αρχές σε Ρωσία και Ευρώπη θεωρούν ότι το σενάριο της βόμβας είναι το επικρατέστερο.

Μπορεί να μην το βλέπουμε άμεσα σε αρκετά πράγματα, όμως η τιμή του πετρελαίου επηρεάζει τη ζωή μας πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζουμε. Το 2015 κλείνει με το μαύρο χρυσό να βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και μια δεκαετία -κάτω από τα 35 δολάρια/βαρέλι- στον απόηχο μιας σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ των μεγαλύτερων πετρελαιοπαραγωγικών χωρών του πλανήτη. Τα μέλη του OPEC εξακολουθούν να είναι διχασμένα, με τη Σαουδική Αραβία να συνεχίζει αμείωτα την παραγωγή πετρελαίου ενώ η Βενεζουέλα και η Νιγηρία δεν καταφέρνουν να αλλάξουν τη ροή των γεγονότων. Σχεδόν οι πάντες υπολογίζουν ότι τα 34 δολάρια το βαρέλι ίσως φανούν πολλά εντός του 2016, με το Ιράν να ετοιμάζεται να μπει ξανά στο παιχνίδι της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου, τις ΗΠΑ να άρουν την απαγόρευση εξαγωγών μετά από 40 χρόνια και την υπερπροσφορά να μην πτοεί τους μεγάλους παγκόσμιους παίκτες. Χαμένες από αυτήν την υπόθεση είναι φυσικά οι εταιρείες του χώρου όπου προχωρούν σε χιλιάδες απολύσεις, ενώ κερδισμένοι είναι οι καταναλωτές από τη μείωση των τιμών – η οποία μάλιστα συνοδεύεται κι από την κατρακύλα της αξίας πολλών ακόμη πρώτων υλών στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Γι’ αυτό και το 2016 αναμένεται με εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον.

Αυτήν την ονομασία έδωσαν τη χρονιά που πέρασε στο κίνημα «Black Lives Matter» (BLM) στις ΗΠΑ. Αφορμή στάθηκαν οι σχεδόν εν ψυχρώ δολοφονίες αφροαμερικανών από αστυνομικούς σε διάφορες αμερικανικές πόλεις, όπου βίντεο και φωτογραφίες απέδειξαν ότι πρόκειται για τον ορισμό της κατάχρησης εξουσίας. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε το 2013 με την υπόθεση της δολοφονίας του Τρέιβορ Μάρτιν και πήρε παγκόσμιες διαστάσεις το 2015, αναδεικνύοντας ένα τεράστιο ζήτημα εντός της αμερικανικής κοινωνίας: το ρατσισμό. Έπειτα από το θάνατο του Φρέντι Γκρέι στη Βαλτιμόρη όπου ξεκίνησε μια ακόμη σειρά από τεράστιες διαδηλώσεις τον Απρίλιο και τον Μάιο και την πόλη να βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μέλη του Black Lives Matter οργανώθηκαν ακόμη περισσότερο δημιουργώντας τουλάχιστον 23 κέντρα σε ΗΠΑ, Καναδά και Γκάνα, με σκοπό να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο και τους ηγέτες του. Στο πλευρό των μελών του έχουν ταχθεί πολλοί διάσημοι αφροαμερικανοί από το χώρο του κινηματογράφου, της μουσική, της πολιτικής, του αθλητισμού και όχι μόνο. Μάλιστα μεταξύ των υποψηφίων προσώπων της χρονιάς του περιοδικού Time βρέθηκε και το BLM. Τελικά όμως κέρδισε η Άνγκελα Μέρκελ.

Τον Ιανουάριο το 2015 η Ελβετία αποφάσισε να αποδεσμεύσει τη σύνδεση του φράγκου με το ευρώ, απελευθερώνοντας το νόμισμά της και ρίχνοντας την αξία του ευρωπαϊκού νομίσματος κατά 14% έναντι του δικού της. Το Δεκέμβριο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού. Επιπλέον, το ΔΝΤ έλαβε την ιστορική απόφαση να βάλει στο «καλάθι» των νομισμάτων του και το κινεζικό γουάν. Είναι βέβαιο ότι το 2015 υπήρξε μια από τις σημαντικότερες χρονιές αυτής της δεκαετίας όσον αφορά τη νομισματική «μάχη» στις αγορές όλου του πλανήτη. Μεγάλοι χαμένοι από αυτήν την ιστορία είναι οι αναδυόμενες αγορές, οι οποίες βλέπουν το κόστος των τεράστιων δανείων τους σε σκληρά νομίσματα να ανεβαίνει κατακόρυφα και τις προοπτικές για τη συνέχιση της αλματώδους ανάπτυξής τους να δυσχεραίνουν.

Μετά την Ελλάδα, ήρθε η σειρά της Πορτογαλίας και της Ισπανίας να βιώσουν τεράστιες πολιτικές αλλαγές. Χτυπημένες και οι δύο χώρες από την οικονομική κρίση, είδαν τους ψηφοφόρους τους να μην επιλέγουν μαζικά τα δύο μεγαλύτερα κόμματα των συντηρητικών και των σοσιαλιστών, αλλά να δίνουν σημαντικό μερίδιο της ψήφου τους κυρίως σε αριστερά κόμματα. Ήδη στην Πορτογαλία οι σοσιαλιστές σχημάτισαν κυβέρνηση μαζί με Αριστερά και κομμουνιστές, ενώ στην Ισπανία όλα δείχνουν ότι η ακυβερνησία είναι το πλέον πιθανό σενάριο με το κίνημα-κόμμα των Podemos να καταλαμβάνει στις εκλογές του Δεκεμβρίου την τρίτη θέση και να βάζει τον εαυτό του στη θέση του απόλυτου πολιτικού ρυθμιστή. Κι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο παραμένουν σε στάση αναμονής καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της τεράστιας αλλαγής που παρατηρείται στις χώρες της Μεσογείου. Όμως είναι βέβαιο ότι οι αντιδράσεις τους θα ξεκαθαρίσουν πολλά τη χρονιά που έρχεται.

Στις 24 Μαρτίου του 2015 το αεροσκάφος της γερμανικής εταιρείας Germanwings εκτελούσε το δρομολόγιο Βαρκελώνη – Ντίσελντορφ. 100 χλμ βορειοδυτικά της γαλλικής πόλης Νις, στις γαλλικές Άλπεις, το αεροπλάνο συνετρίβη και οι 144 επιβαίνοντες βρήκαν τραγικό θάνατο. Ίσως, όμως, ακόμη πιο τραγικά είναι τα αίτια της συντριβής. Ο συγκυβερνήτης του αεροσκάφους, Αντρέας Λούμπιτζ, κλειδώθηκε στο πιλοτήριο κι αποφάσισε να αυτοκτονήσει οδηγώντας στο θάνατο όλους όσους βρίσκονταν μαζί του στη μοιραία πτήση. Η τραγική ιστορία που ανέδειξαν οι αυτοκτονικές τάσεις του Λούμπιτζ κυριολεκτικά άφησαν ολόκληρο τον κόσμο με το στόμα ανοιχτό. Από τότε έχει ανοίξει μια τεράστια συζήτηση για τα επίπεδα ασφαλείας στις πτήσεις, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούνται οι πιλότοι.