Τα τρία σενάρια σε περίπτωση που η Ρωσία ρίξει πυρηνικά στην Ουκρανία
Μέρα με τη μέρα, η ρητορική της Ρωσίας σχετικά με την πιθανή χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία φαίνεται να αλλάζει. Τη μια μέρα, οι Ρώσοι στρατιωτικοί ηγέτες κάνουν σχέδια για τη χρήση τους, ενώ την άλλη το Κρεμλίνο δηλώνει ρητά ότι δεν πρέπει ποτέ να διεξαχθεί πυρηνικός πόλεμος και ότι η χρήση τέτοιων όπλων δεν θα είχε καμία πολιτική ή στρατιωτική αξία.
Ενώ υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα στάδια πριν η κατάσταση επιδεινωθεί τόσο πολύ που όντως θα υπάρξει πυρηνικό ζήτημα, υπάρχουν τουλάχιστον τρία διαφορετικά σενάρια σε περίπτωση χρήσης πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία, καθένα από τα οποία διαφέρει ως προς τη λογική και τις πιθανές συνέπειες.
Ας δούμε λοιπόν τι μπορεί να συμβεί.
Σενάριο 1: Μια πυρηνική δοκιμή
Σκεπτικό: Η Ρωσία θα μπορούσε να δοκιμάσει πυρηνικά όπλα ως προειδοποίηση για την Ουκρανία και τους υποστηρικτές της, αποδεικνύοντας τόσο την αποφασιστικότητα όσο και την ικανότητά της. Οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια, επομένως η δοκιμή ενός πυρηνικού όπλου θα μπορούσε να επικυρώσει τις προηγούμενες δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι αυτή η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία μετατρέπεται σε υπαρξιακή σύγκρουση για το ρωσικό κράτος.
Η τελευταία ρωσική πυρηνική δοκιμή έγινε υπό τη Σοβιετική Ένωση στις 24 Οκτωβρίου 1990 και, εκτός από τη Βόρεια Κορέα, κανένα κράτος δεν έχει πραγματοποιήσει πυρηνική δοκιμή από το 1998. Η Ρωσία θα μπορούσε να πραγματοποιήσει πυρηνική επίδειξη στις βόρειες περιοχές της, στα διεθνή ύδατα ή σε ένα ακατοίκητο τμήμα της Ουκρανίας. Ωστόσο, θα έπρεπε να διασφαλίσει ότι η δοκιμή δεν θα προκαλέσει θύματα και θα αποφέρει ελάχιστες ραδιενεργές επιπτώσεις.
Πιθανές επιπτώσεις: Μια πυρηνική επίδειξη δεν θα άλλαζε την ισορροπία υπέρ καμίας πλευράς. Η αποτελεσματικότητα ακόμη και των πιο προηγμένων πυρηνικών όπλων της Ρωσίας είναι πιθανότατα ήδη γνωστή στις αρμόδιες δυτικές κυβερνήσεις και μια δοκιμή πιθανότατα δεν θα παρότρυνε την Ουκρανία να συνθηκολογήσει επειδή το Κίεβο ήδη αισθάνεται ότι η σύγκρουση είναι υπαρξιακή. Οι πρόσφατες εκστρατείες αεροπορικών βομβαρδισμών της Ρωσίας έδειξαν ότι, αν μη τι άλλο, μια πυρηνική επίδειξη είναι πιθανό να σκληρύνει την αποφασιστικότητα του Κιέβου και να προκαλέσει περισσότερη συμπάθεια και υποστήριξη από τη Δύση.
Οι ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι επίσης πιθανό να είναι ελάχιστες, καθώς ο χώρος δοκιμών θα επιλεγεί έχοντας κατά νου αυτές τις επιπτώσεις. Μια ανεπιθύμητη παρενέργεια θα μπορούσε να αφορά τις σχέσεις της Ρωσίας με την Κίνα. Η Κίνα προσπάθησε τιμήσει την ισχυρή προσωπική σχέση μεταξύ του προέδρου Σι Τζινπίνγκ και του Πούτιν χωρίς να πυροδοτήσει προβλήματα με τη Δύση. Η Κίνα μέχρι στιγμής έχει συμμεριστεί τους ευρύτερους στρατηγικούς στόχους της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά μια ρωσική πυρηνική δοκιμή θα μπορούσε να φέρει το Πεκίνο σε δύσκολη θέση. Ο Σι δήλωσε πρόσφατα την αντίθεση της Κίνας σε οποιαδήποτε χώρα χρησιμοποιεί ή απειλεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.
Σενάριο 2: Ένα πυρηνικό όπλο στο πεδίο μάχης
Σκεπτικό: Η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εναντίον ουκρανικών στόχων στρατιωτικών ή ενεργειακών υποδομών σε μια προσπάθεια να αποδυναμώσει τη βούληση της χώρας και να βλάψει τη στρατιωτική της ικανότητα. Τα τακτικά πυρηνικά όπλα έχουν μικρότερο ωφέλιμο φορτίο και πιο ακριβή στόχευση, γεγονός που τα καθιστά ευνοϊκά για χρήση στο πεδίο της μάχης. Η Ρωσία διαθέτει περίπου δύο χιλιάδες τακτικά πυρηνικά όπλα που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει με αεροπλάνο, βαλλιστικό πύραυλο ή από πλοίο, ενώ πιθανότατα θα χρησιμοποιούσε το πυραυλικό σύστημα μικρού βεληνεκούς Iskander-M. Αυτά τα όπλα έχουν απόδοση 1–50 κιλοτόνων, το μεγαλύτερο από τα οποία θα είχε ακτίνα έκρηξης περίπου μισό χιλιόμετρο επιπλέον από τη βόμβα που έριξε ο στρατός των ΗΠΑ στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Υποθετικά, η Ρωσία θα μπορούσε να στοχεύσει τις ουκρανικές δυνάμεις στο Λουχάνσκ κοντά στη γραμμή Troitske-Svatove-Kreminna για να μην υποχρεωθούν να υποχωρήσουν, όπως έκαναν στη Χερσώνα. Μια πυρηνική επίθεση θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις ουκρανικές δυνάμεις εκεί και να δημιουργήσει έναν “κρανίου τόπο” που θα έκανε την Ουκρανία να σκεφτεί δύο φορές για να προχωρήσει πριν ή κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Πιθανές επιπτώσεις: Η χρήση ενός τακτικού πυρηνικού όπλου από την πλευρά της Ρωσίας, εναντίον στρατιωτικών στόχων στο πεδίο της μάχης, δεν θα ήταν πιθανό να σταματήσει την ουκρανική αντεπίθεση. Ακόμα κι αν ένα πυρηνικό όπλο στο πεδίο της μάχης έκανε μια χερσαία προέλαση πιο δύσκολη, η Ουκρανία πιθανότατα θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στις εναέριες επιθέσεις και την αεράμυνα με τρόπους που ήταν επιτυχείς τις τελευταίες εβδομάδες. Επιπλέον, η χρήση πυρηνικών όπλων στο πεδίο της μάχης θα ήταν λιγότερο αποτελεσματική στο κλείσιμο της ουκρανικής υποδομής ηλεκτρικής ενέργειας από τους συμβατικούς βομβαρδισμούς, επειδή η υψηλότερη απόδοση και η χαμηλότερη ακρίβειά τους τα καθιστούν ακατάλληλα για αυτούς τους στόχους.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων είναι δύσκολο να υπολογιστούν και θα εξαρτηθούν από την απόδοση της κεφαλής, το ύψος της έκρηξης, τον καιρό και την τοπική γεωγραφία. Η Ρωσία θα έπρεπε να είναι πολύ προεκτική ώστε να μην πυροδοτήσει όπλα πολύ κοντά στους δικούς της στρατιώτες ή στα κατεχόμενα εδάφη.
Η Κίνα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναγκαζόταν να καταγγείλει δημόσια τέτοια χρήση όπλων από τη Ρωσία και η αποστασιοποίηση που θα προέκυπτε θα είχε επιπτώσεις στη μελλοντική συνεργασία Κίνας-Ρωσίας ευρύτερα.
Η Δύση πιθανότατα δεν θα ανταποκρινόταν στην τακτική πυρηνική χρήση, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα μπορούσαν να αυξήσουν τον αριθμό των συμβατικών όπλων που στέλνουν στην Ουκρανία. Τα δυτικά κράτη θα ήταν επίσης πιο πρόθυμα να παράσχουν μη στρατιωτική ανθρωπιστική βοήθεια ως απάντηση στις επιπτώσεις και την ραδιενέργεια, που θα επηρέαζαν τις γειτονικές χώρες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
Σενάριο 3: Το όπλο του τρόμου
Σκεπτικό: Η πιο ακραία επιλογή της Ρωσίας είναι επίσης η λιγότερο πιθανή – η χρήση στρατηγικού πυρηνικού όπλου εναντίον πολιτικών στόχων ή γειτονικών διεθνών εταίρων της Ουκρανίας. Μια τέτοια επίθεση θα ήταν εκατοντάδες φορές πιο ισχυρή από μια επίθεση που χρησιμοποιούσε τακτικά όπλα. Ο στόχος της Ρωσίας θα ήταν να αποδυναμώσει την αποφασιστικότητα της Δύσης και πιθανότατα θα στόχευε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή υποδομές σχετικές με την ουκρανική πολεμική προσπάθεια, όπως γραμμές εφοδιασμού όπλων στην Πολωνία ή εγκαταστάσεις αποθήκευσης όπλων στη Βαλτική. Συγκριτικά, ο βομβαρδισμός μιας μεγάλης δυτικής πόλης, όπως το Παρίσι ή το Λος Άντζελες, θα προκαλούσε μόνο μια ισχυρότερη αντίδραση της Δύσης, και αυτό είναο το σενάριο όπου μια δυτική πυρηνική απάντηση είναι πιο πιθανή.
Ενώ η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη Ρωσία, ο Πούτιν θα μπορούσε να την εκλάβει ως απειλή για τον εαυτό του. Πιθανότατα φοβάται ότι η απώλεια του πολέμου θα σήμαινε ότι θα χάσει την εξουσία ή τη ζωή του. Καθώς η πιθανότητα μιας ήττας στην Ουκρανία αυξάνεται, ο Πούτιν θα μπορούσε να δει τα πυρηνικά όπλα ως την τελευταία λύση για την επιβίωσή του, ανεξάρτητα από το εξωτερικό κόστος. Η Ρωσία “έκρουσε καμπανάκι” πρόσφατα στις δυτικές πρωτεύουσες υποστηρίζοντας ότι η Ουκρανία σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει μια αυτοσχέδια πυρηνική συσκευή που συχνά αναφέρεται ως «βρώμικη βόμβα». Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μεγαλύτερη ζημιά από μια τέτοια συσκευή θα προκληθεί από την έκρηξή της, καθώς αποτελεί πολύ μικρότερη απειλή ραδιενέργειας από ένα παραδοσιακό πυρηνικό όπλο. Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της απέρριψαν τον ισχυρισμό και ισχυρίστηκαν ότι πρόκειται για δυνητικά παραπλανητική προπαγάνδα που είχε σκοπό να δώσει στη Ρωσία το πρόσχημα να κλιμακώσει τον πόλεμο με πυρηνικά όπλα.
Πιθανές επιπτώσεις: Η χρήση πυρηνικού όπλου εναντίον πολιτών ή μη ουκρανικών στόχων θα προκαλούσε σίγουρα μια σειρά αντιδράσεων από τα δυτικά κράτη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απίθανο να στραφούν στα πυρηνικά όπλα, καθώς τα μέλη του ΝΑΤΟ θα κινητοποιούνταν αμέσως με μια απάντηση που θα στέλνει ηχηρό μήνυμα στη Ρωσία ότι η πυρηνική χρήση δεν θα τη βοηθήσει ποτέ να επιτύχει επεκτατικούς στόχους.
Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διατύπωσε τη θέση των ΗΠΑ για το θέμα, σημειώνοντας: «Οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων σε αυτή τη σύγκρουση σε οποιαδήποτε κλίμακα θα ήταν εντελώς απαράδεκτη για εμάς καθώς και για τον υπόλοιπο κόσμο και θα είχε σοβαρές συνέπειες». Αυτή η ασάφεια είναι σκόπιμη και συνάδει με μια μακροχρόνια πολιτική «στρατηγικής ασάφειας» των ΗΠΑ που στοχεύει στο να δώσει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ευελιξία να αποφασίσουν πώς να ανταποκριθούν στα πυρηνικά γεγονότα.
Η πιο άμεση εμπλοκή της Δύσης θα άλλαζε δραματικά την ένταση της σύγκρουσης. Αν δεν υπάρξει άμεσο χτύπημα στις ΗΠΑ από μια ρωσική πυρηνική επίθεση εκτός Ουκρανίας, η εμπλοκή των ΗΠΑ πιθανότατα θα παραμείνει έμμεση μέσω αυξημένων πωλήσεων όπλων και μη στρατιωτικής υποστήριξης. Σε περίπτωση άμεσης εμπλοκής είναι πολύ πιο πιθανό οι Ηνωμένες Πολιτείες να χρησιμοποιήσουν συμβατικά όπλα εναντίον της Ρωσίας, αν και θα φρόντιζαν να ξεκαθαρίσουν ότι σκοπός τους είναι να υπερασπιστούν την Ουκρανία και τη Δύση αντί να κατακτήσουν τη Μόσχα. Οποιαδήποτε ανάπτυξη δυτικών στρατευμάτων δεν θα διέσχιζε τα σύνορα με τη Ρωσία, ενώ ακόμη και η χρήση προηγμένων πυραύλων κρουζ, drones και χερσαίων επιχειρήσεων θα περιοριζόταν σε ρωσικούς στόχους στην Ουκρανία. Οι μη κινητικές επιχειρήσεις όπως οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο πιθανότατα θα συνεχιστούν, αν και λίγα στοιχεία θα είναι γνωστά για αυτές μέχρι πολύ μετά το τέλος του πολέμου.
